Tasmi½yeva khaºe m±ro “bodhisatta½ nivattess±m²”ti ±gantv± ±k±se µhito ±ha– “m±risa, m± nikkhama, ito te sattame divase cakkaratana½ p±tubhavissati, dvisahassaparittad²papariv±r±na½ catunna½ mah±d²p±na½ rajja½ k±ressasi, nivatta m±ris±”ti. “Kosi tvan”ti? “Aha½ vasavatt²”ti. “M±ra, j±n±maha½ mayha½ cakkaratanassa p±tubh±va½, anatthikoha½ rajjena, dasasahassilokadh±tu½ unn±detv± buddho bhaviss±m²”ti ±ha. M±ro “ito d±ni te paµµh±ya k±mavitakka½ v± by±p±davitakka½ v± vihi½s±vitakka½ v± cintitak±le j±niss±m²”ti ot±r±pekkho ch±y± viya anapagacchanto anubandhi. Bodhisattopi hatthagata½ cakkavattirajja½ khe¼apiº¹a½ viya anapekkho cha¹¹etv± mahantena sakk±rena nagar± nikkhami ±s±¼hipuººam±ya uttar±s±¼hanakkhatte vattam±ne. Nikkhamitv± ca puna nagara½ oloketuk±mo j±to. Evañca panassa citte uppannamatteyeva “mah±purisa, na tay± nivattitv± olokanakamma½ katan”ti vadam±n± viya mah±pathav² kul±lacakka½ viya bhijjitv± parivatti. Bodhisatto nagar±bhimukho µhatv± nagara½ oloketv± tasmi½ pathavippadese kaº¹akanivattanacetiyaµµh±na½ dassetv± gantabbamagg±bhimukha½ kaº¹aka½ katv± p±y±si mahantena sakk±rena u¼±rena sirisobhaggena. Tad± kirassa devat± purato saµµhi ukk±sahass±ni dh±rayi½su, pacchato saµµhi, dakkhiºapassato saµµhi, v±mapassato saµµhi, apar± devat± cakkav±¼amukhavaµµiya½ aparim±º± ukk± dh±rayi½su, apar± devat± ca n±gasupaºº±dayo ca dibbehi gandhehi m±l±hi cuººehi dh³mehi p³jayam±n± gacchanti. P±ricchattakapupphehi ceva mand±ravapupphehi ca ghanameghavuµµhik±le dh±r±hi viya nabha½ nirantara½ ahosi, dibb±ni sa½g²t±ni pavatti½su samantato aµµhasaµµhi t³riyasatasahass±ni pavajji½su, samuddakucchiya½ meghatthanitak±lo viya yugandharakucchiya½ s±garanigghosak±lo viya vattati. Imin± sirisobhaggena gacchanto bodhisatto ekaratteneva t²ºi rajj±ni atikkamma ti½sayojanamatthake anom±nad²t²ra½ p±puºi. “Ki½ pana asso tato para½ gantu½ na sakkot²”ti? “No, na sakko”ti. So hi eka½ cakkav±¼agabbha½ n±bhiy± µhitacakkassa nemivaµµi½ maddanto viya antantena caritv± purep±tar±sameva ±gantv± attano samp±dita½ bhatta½ bhuñjitu½ samattho. Tad± pana devan±gasupaºº±d²hi ±k±se µhatv± ossaµµhehi gandham±l±d²hi y±va ³ruppades± sañchanna½ sar²ra½ ±ka¹¹hitv± gandham±l±jaµa½ chindantassa atippapañco ahosi, tasm± ti½sayojanamattameva agam±si. Atha bodhisatto nad²t²re µhatv± channa½ pucchi– “kinn±m± aya½ nad²”ti? “Anom± n±ma, dev±”ti. “Amh±kampi pabbajj± anom± bhavissat²”ti paºhiy± ghaµµento assassa sañña½ ad±si. Asso uppatitv± aµµh³sabhavitth±r±ya nadiy± p±rimat²re aµµh±si. Bodhisatto assapiµµhito oruyha rajatapaµµasadise v±luk±puline µhatv± channa½ ±mantesi– “samma, channa, tva½ mayha½ ±bharaº±ni ceva kaº¹akañca ±d±ya gaccha, aha½ pabbajiss±m²”ti. “Ahampi, deva, pabbajiss±m²”ti. Bodhisatto “na labbh± tay± pabbajitu½, gaccha tvan”ti tikkhattu½ paµib±hitv± ±bharaº±ni ceva kaº¹akañca paµicch±petv± cintesi “ime mayha½ kes± samaºas±rupp± na hont²”ti. Añño bodhisattassa kese chinditu½ yuttar³po natthi, tato “sayameva khaggena chindiss±m²”ti dakkhiºena hatthena asi½ gaºhitv± v±mahatthena mo¼iy± saddhi½ c³¼a½ gahetv± chindi, kes± dvaªgulamatt± hutv± dakkhiºato ±vattam±n± s²sa½ all²yi½su. Tesa½ y±vaj²va½ tadeva pam±ºa½ ahosi, massu ca tadanur³pa½, puna kesamassu-oh±raºakicca½ n±ma n±hosi. Bodhisatto saha mo¼iy± cu¼a½ gahetv± “sac±ha½ buddho bhaviss±mi, ±k±se tiµµhatu, no ce, bh³miya½ patat³”ti antalikkhe khipi. Ta½ c³¼±maºiveµhana½ yojanappam±ºa½ µh±na½ gantv± ±k±se aµµh±si. Sakko devar±j± dibbacakkhun± oloketv± yojaniyaratanacaªkoµakena sampaµicchitv± t±vati½sabhavane c³¼±maºicetiya½ n±ma patiµµh±pesi.
“Chetv±na mo¼i½ varagandhav±sita½, veh±yasa½ ukkhipi aggapuggalo;
sahassanetto siras± paµiggahi, suvaººacaªkoµavarena v±savo”ti.
Puna bodhisatto cintesi “im±ni k±sikavatth±ni mayha½ na samaºas±rupp±n²”ti. Athassa kassapabuddhak±le pur±ºasah±yako ghaµ²k±ramah±brahm± eka½ buddhantara½ jara½ apattena mittabh±vena cintesi– “ajja me sah±yako mah±bhinikkhamana½ nikkhanto, samaºaparikkh±ramassa gahetv± gacchiss±m²”ti.
“Tic²varañca patto ca, v±s² s³ci ca bandhana½;
pariss±vanena aµµhete, yuttayogassa bhikkhuno”ti.–
Ime aµµha samaºaparikkh±re ±haritv± ad±si. Bodhisatto arahaddhaja½ niv±setv± uttamapabbajj±vesa½ gaºhitv± “channa, mama vacanena m±t±pit³na½ ±rogya½ vadeh²”ti vatv± uyyojesi. Channo bodhisatta½ vanditv± padakkhiºa½ katv± pakk±mi. Kaº¹ako pana channena saddhi½ mantayam±nassa bodhisattassa vacana½ suºanto µhatv± “natthi d±ni mayha½ puna s±mino dassanan”ti cakkhupatha½ vijahanto soka½ adhiv±setu½ asakkonto hadayena phalitena k±la½ katv± t±vati½sabhavane kaº¹ako n±ma devaputto hutv± nibbatti. Channassa paµhama½ ekova soko ahosi, kaº¹akassa pana k±lakiriy±ya dutiyena sokena p²¼ito rodanto paridevanto nagara½ agam±si.
Bodhisattopi pabbajitv± tasmi½yeva padese anupiya½ n±ma ambavana½ atthi, tattha satt±ha½ pabbajj±sukhena v²tin±metv± ekadivaseneva ti½sayojanamagga½ padas± gantv± r±jagaha½ p±visi. Pavisitv± sapad±na½ piº¹±ya cari. Sakalanagara½ bodhisattassa r³padassanena dhanap±lakena paviµµhar±jagaha½ viya asurindena paviµµhadevanagara½ viya ca saªkhobha½ agam±si. R±japuris± gantv± “deva, evar³po n±ma satto nagare piº¹±ya carati, ‘devo v± manusso v± n±go v± supaººo v± ko n±meso’ti na j±n±m±”ti ±rocesu½. R±j± p±s±datale µhatv± mah±purisa½ disv± acchariyabbhutaj±to purise ±º±pesi– “gacchatha bhaºe, v²ma½satha, sace amanusso bhavissati, nagar± nikkhamitv± antaradh±yissati, sace devat± bhavissati, ±k±sena gacchissati, sace n±go bhavissati, pathaviya½ nimujjitv± gamissati, sace manusso bhavissati, yath±laddha½ bhikkha½ paribhuñjissat²”ti. Mah±purisopi kho missakabhatta½ sa½haritv± “ala½ me ettaka½ y±pan±y±”ti ñatv± paviµµhadv±reneva nagar± nikkhamitv± paº¹avapabbatacch±y±ya puratth±bhimukho nis²ditv± ±h±ra½ paribhuñjitu½ ±raddho. Athassa ant±ni parivattitv± mukhena nikkhaman±k±rappatt±ni viya ahesu½. Tato tena attabh±vena evar³passa ±h±rassa cakkhun±pi adiµµhapubbat±ya tena paµik³l±h±rena aµµiyam±no eva½ attan±va att±na½ ovadi “siddhattha, tva½ sulabhannap±ne kule tivassikagandhas±libhojana½ n±naggarasehi bhuñjanaµµh±ne nibbattitv±pi eka½ pa½suk³lika½ disv± ‘kad± nu kho ahampi evar³po hutv± piº¹±ya caritv± bhuñjiss±mi, bhavissati nu kho me so k±lo’ti cintetv± nikkhanto, id±ni ki½ n±meta½ karos²”ti. Eva½ attan±va att±na½ ovaditv± nibbik±ro hutv± ±h±ra½ paribhuñji. R±japuris± ta½ pavatti½ disv± gantv± rañño ±rocesu½. R±j± d³tavacana½ sutv± vegena nagar± nikkhamitv± bodhisattassa santika½ gantv± iriy±pathasmi½yeva pas²ditv± bodhisattassa sabba½ issariya½ niyy±desi Bodhisatto “mayha½, mah±r±ja, vatthuk±mehi v± kilesak±mehi v± attho natthi, aha½ param±bhisambodhi½ patthayanto nikkhanto”ti ±ha. R±j± anekappak±ra½ y±cantopi tassa citta½ alabhitv± “addh± tva½ buddho bhavissasi, buddhabh³tena pana te paµhama½ mama vijita½ ±gantabban”ti paµiñña½ gaºhi. Ayamettha saªkhepo, vitth±ro pana “pabbajja½ kittayiss±mi, yath± pabbaji cakkhum±”ti ima½ pabbajj±sutta½ (su. ni. 407 ±dayo) saddhi½ aµµhakath±ya oloketv± veditabbo. Bodhisattopi rañño paµiñña½ datv± anupubbena c±rika½ caram±no ±¼±rañca k±l±ma½ udakañca r±maputta½ upasaªkamitv± sam±pattiyo nibbattetv± “n±ya½ maggo bodh±y±”ti tampi sam±pattibh±vana½ analaªkaritv± sadevakassa lokassa attano th±mav²riyasandassanattha½ mah±padh±na½ padahituk±mo uruvela½ gantv± “ramaº²yo vat±ya½ bh³mibh±go”ti tattheva v±sa½ upagantv± mah±padh±na½ padahi. Tepi kho koº¹aññappamukh± pañca pabbajit± g±manigamar±jadh±n²su bhikkh±ya carant± tattha bodhisatta½ samp±puºi½su. Atha na½ chabbass±ni mah±padh±na½ padahanta½ “id±ni buddho bhavissati, id±ni buddho bhavissat²”ti pariveºasammajjan±dik±ya vattapaµipattiy± upaµµhaham±n± santik±vacar±vassa ahesu½. Bodhisattopi kho “koµippatta½ dukkarak±riya½ kariss±m²”ti ekatilataº¹ul±d²hipi v²tin±mesi, sabbasopi ±h±r³paccheda½ ak±si, devat±pi lomak³pehi oja½ upasa½haram±n± paµikkhipi. Athassa t±ya nir±h±rat±ya paramakasim±nappattak±yassa suvaººavaººo k±yo k±¼avaººo ahosi. B±tti½samah±purisalakkhaº±ni paµicchann±ni ahesu½. Appekad± app±ºaka½ jh±na½ jh±yanto mah±vedan±hi abhitunno visaññ²bh³to caªkamanakoµiya½ patati. Atha na½ ekacc± devat± “k±lakato samaºo gotamo”ti vadanti, ekacc± “vih±roveso arahatan”ti ±ha½su. Tattha y±sa½ “k±lakato”ti ahosi, t± gantv± suddhodanamah±r±jassa ±rocesu½ “tumh±ka½ putto k±lakato”ti. Mama putto buddho hutv± k±lakato, ahutv±ti? Buddho bhavitu½ n±sakkhi, padh±nabh³miya½yeva patitv± k±lakatoti. Ida½ sutv± r±j± “n±ha½ saddah±mi, mama puttassa bodhi½ appatv± k±lakiriy± n±ma natth²”ti paµikkhipi. Kasm± pana r±j± na saddahat²ti? K±¼adev²lat±pasassa vand±panadivase jamburukkham³le ca p±µih±riy±na½ diµµhatt±. Puna bodhisatte sañña½ paµilabhitv± uµµhite t± devat± gantv± “arogo te mah±r±ja putto”ti ±rocenti. R±j± “j±n±maha½ puttassa amaraºabh±van”ti vadati. Mah±sattassa chabbass±ni dukkarak±riya½ karontassa ±k±se gaºµhikaraºak±lo viya ahosi. So “aya½ dukkarak±rik± n±ma bodh±ya maggo na hot²”ti o¼±rika½ ±h±ra½ ±h±retu½ g±manigamesu piº¹±ya caritv± ±h±ra½ ±hari, athassa b±tti½samah±purisalakkhaº±ni p±katik±ni ahesu½, k±yo suvaººavaººo ahosi. Pañcavaggiy± bhikkh³ “aya½ chabbass±ni dukkarak±rika½ karontopi sabbaññuta½ paµivijjhitu½ n±sakkhi, id±ni g±m±d²su piº¹±ya caritv± o¼±rika½ ±h±ra½ ±hariyam±no ki½ sakkhissati, b±huliko esa padh±navibbhanto, s²sa½ nh±yituk±massa uss±vabindutakkana½ viya amh±ka½ etassa santik± visesatakkana½, ki½ no imin±”ti mah±purisa½ pah±ya attano attano pattac²vara½ gahetv± aµµh±rasayojanamagga½ gantv± isipatana½ pavisi½su. Tena kho pana samayena uruvel±ya½ sen±nigame sen±nikuµumbikassa gehe nibbatt± suj±t± n±ma d±rik± vayappatt± ekasmi½ nigrodharukkhe patthana½ ak±si “sace samaj±tika½ kulaghara½ gantv± paµhamagabbhe putta½ labhiss±mi, anusa½vacchara½ te satasahassaparicc±gena balikamma½ kariss±m²”ti. Tass± s± patthan± samijjhi. S± mah±sattassa dukkarak±rika½ karontassa chaµµhe vasse paripuººe vis±khapuººam±ya½ balikamma½ k±tuk±m± hutv± puretara½ dhenusahassa½ laµµhimadhukavane car±petv± t±sa½ kh²ra½ pañca dhenusat±ni p±yetv± t±sa½ kh²ra½ a¹¹hatiy±n²ti eva½ y±va so¼asanna½ dhen³na½ kh²ra½ aµµha dhenuyo pivanti, t±va kh²rassa bahalatañca madhuratañca ojavantatañca patthayam±n± kh²raparivattana½ n±ma ak±si. S± vis±khapuººamadivase “p±tova balikamma½ kariss±m²”ti rattiy± pacc³sasamaya½ paccuµµh±ya t± aµµha dhenuyo duh±pesi. Vacchak± dhen³na½ thanam³la½ n±gami½su, thanam³le pana navabh±jane upan²tamatte attano dhammat±ya kh²radh±r± pavatti½su. Ta½ acchariya½ disv± suj±t± sahattheneva kh²ra½ gahetv± navabh±jane pakkhipitv± sahattheneva aggi½ katv± pacitu½ ±rabhi.