Atha anukkamena bodhisatto so¼asavassuddesiko j±to. R±j± bodhisattassa tiººa½ ut³na½ anucchavike tayo p±s±de k±resi– eka½ navabh³maka½, eka½ sattabh³maka½, eka½ pañcabh³maka½, catt±l²sasahass± ca n±µakitthiyo upaµµh±pesi. Bodhisatto devo viya acchar±saªghaparivuto, alaªkatan±µakaparivuto, nippurisehi t³riyehi paric±riyam±no mah±sampatti½ anubhavanto utuv±rena tesu p±s±desu viharati. R±hulam±t± panassa dev² aggamahes² ahosi.
Tasseva½ mah±sampatti½ anubhavantassa ekadivasa½ ñ±tisaªghassa abbhantare aya½ kath± udap±di– “siddhattho k²¼±pasutova vicarati, kiñci sippa½ na sikkhati, saªg±me paccupaµµhite ki½ karissat²”ti. R±j± bodhisatta½ pakkos±petv±– “t±ta, tava ñ±tak± ‘siddhattho kiñci sippa½ asikkhitv± k²¼±pasutova vicarat²’ti vadanti, ettha ki½ pattak±le maññas²”ti. Deva, mama sippa½ sikkhanakicca½ natthi, nagare mama sippadassanattha½ bheri½ car±petha “ito sattame divase ñ±tak±na½ sippa½ dassess±m²”ti. R±j± tath± ak±si. Bodhisatto akkhaºavedhiv±lavedhidhanuggahe sannip±t±petv± mah±janassa majjhe aññehi dhanuggahehi as±dh±raºa½ ñ±tak±na½ dv±dasavidha½ sippa½ dassesi. Ta½ sarabhaªgaj±take ±gatanayeneva veditabba½. Tad±ssa ñ±tisaªgho nikkaªkho ahosi.
Athekadivasa½ bodhisatto uyy±nabh³mi½ gantuk±mo s±rathi½ ±mantetv± “ratha½ yojeh²”ti ±ha. So “s±dh³”ti paµissuºitv± mah±raha½ uttamaratha½ sabb±laªk±rena alaªkaritv± kumudapattavaººe catt±ro maªgalasindhave yojetv± bodhisattassa paµivedesi. Bodhisatto devavim±nasadisa½ ratha½ abhiruhitv± uyy±n±bhimukho agam±si. Devat± “siddhatthakum±rassa abhisambujjhanak±lo ±sanno, pubbanimitta½ dassess±m±”ti eka½ devaputta½ jar±jajjara½ khaº¹adanta½ palitakesa½ vaªka½ obhaggasar²ra½ daº¹ahattha½ pavedham±na½ katv± dassesu½. Ta½ bodhisatto ceva s±rathi ca passanti. Tato bodhisatto s±rathi½– “samma, ko n±mesa puriso, kes±pissa na yath± aññesan”ti mah±pad±ne ±gatanayena pucchitv± tassa vacana½ sutv± “dh²ratthu vata bho j±ti, yatra hi n±ma j±tassa jar± paññ±yissat²”ti sa½viggahadayo tatova paµinivattitv± p±s±dameva abhiruhi. R±j± “ki½ k±raº± mama putto khippa½ paµinivatt²”ti pucchi. “Jiººaka½ purisa½ disv± dev±”ti. “Jiººaka½ disv± pabbajissat²ti ±ha½su, kasm± ma½ n±setha, s²gha½ puttassa n±µak±ni sajjetha, sampatti½ anubhavanto pabbajj±ya sati½ na karissat²”ti vatv± ±rakkha½ va¹¹hetv± sabbadis±su a¹¹hayojane a¹¹hayojane µhapesi.
Punekadivasa½ bodhisatto tatheva uyy±na½ gacchanto devat±hi nimmita½ by±dhita½ purisa½ disv± purimanayeneva pucchitv± sa½viggahadayo nivattitv± p±s±da½ abhiruhi. R±j±pi pucchitv± heµµh± vuttanayeneva sa½vidahitv± puna va¹¹hetv± samant± tig±vutappam±ºe padese ±rakkha½ µhapesi. Apara½ ekadivasa½ bodhisatto tatheva uyy±na½ gacchanto devat±hi nimmita½ k±lakata½ disv± purimanayeneva pucchitv± sa½viggahadayo puna nivattitv± p±s±da½ abhiruhi. R±j±pi pucchitv± heµµh± vuttanayeneva sa½vidahitv± puna va¹¹hetv± samant± yojanappam±ºe padese ±rakkha½ µhapesi. Apara½ pana ekadivasa½ uyy±na½ gacchanto tatheva devat±hi nimmita½ sunivattha½ sup±ruta½ pabbajita½ disv± “ko n±meso samm±”ti s±rathi½ pucchi. S±rathi kiñc±pi buddhupp±dassa abh±v± pabbajita½ v± pabbajitaguºe v± na j±n±ti, devat±nubh±vena pana “pabbajito n±m±ya½ dev±”ti vatv± pabbajj±ya guºe vaººesi. Bodhisatto pabbajj±ya ruci½ upp±detv± ta½ divasa½ uyy±na½ agam±si. D²ghabh±ºak± pan±hu “catt±ri nimitt±ni ekadivaseneva disv± agam±s²”ti.
So tattha divasabh±ga½ k²¼itv± maªgalapokkharaºiya½ nh±yitv± atthaªgate s³riye maªgalasil±paµµe nis²di att±na½ alaªk±r±petuk±mo. Athassa paric±rakapuris± n±n±vaºº±ni duss±ni n±nappak±r± ±bharaºavikatiyo m±l±gandhavilepan±ni ca ±d±ya samant± pariv±retv± aµµha½su. Tasmi½ khaºe sakkassa nisinn±sana½ uºha½ ahosi So “ko nu kho ma½ imamh± µh±n± c±vetuk±mo”ti upadh±rento bodhisattassa alaªk±retuk±mata½ ñatv± vissakamma½ ±mantesi “samma vissakamma, siddhatthakum±ro ajja a¹¹harattasamaye mah±bhinikkhamana½ nikkhamissati, ayamassa pacchimo alaªk±ro, uyy±na½ gantv± mah±purisa½ dibb±laªk±rehi alaªkaroh²”ti. So “s±dh³”ti paµissuºitv± devat±nubh±vena taªkhaºa½yeva upasaªkamitv± tasseva kappakasadiso hutv± kappakassa hatthato veµhanadussa½ gahetv± bodhisattassa s²sa½ veµhesi. Bodhisatto hatthasamphasseneva “n±ya½ manusso, devaputto eso”ti aññ±si. Veµhanena veµhitamatte s²se mo¼iya½ maºiratan±k±rena dussasahassa½ abbhuggañchi. Puna veµhentassa dussasahassanti dasakkhattu½ veµhentassa dasa dussasahass±ni abbhuggacchi½su “S²sa½ khuddaka½, duss±ni bah³ni, katha½ abbhuggat±n²”ti na cintetabba½. Tesu hi sabbamahanta½ ±malakapupphappam±ºa½, avases±ni kusumbakapupphappam±º±ni ahesu½. Bodhisattassa s²sa½ kiñjakkhagavacchita½ viya kuyyakapuppha½ ahosi.
Athassa sabb±laªk±rapaµimaº¹itassa sabbat±l±vacaresu sak±ni sak±ni paµibh±n±ni dassayantesu, br±hmaºesu “jayanand±”ti-±divacanehi, s³tam±gadh±d²su n±nappak±rehi maªgalavacanatthutighosehi sambh±ventesu sabb±laªk±rapaµimaº¹ita½ rathavara½ abhiruhi. Tasmi½ samaye “r±hulam±t± putta½ vij±t±”ti sutv± suddhodanamah±r±j± “puttassa me tuµµhi½ nivedeth±”ti s±sana½ pahiºi. Bodhisatto ta½ sutv± “r±hu j±to, bandhana½ j±tan”ti ±ha. R±j± “ki½ me putto avac±”ti pucchitv± ta½ vacana½ sutv± “ito paµµh±ya me natt± r±hulakum±royeva n±ma hot³”ti ±ha.
Bodhisattopi kho rathavara½ ±ruyha mahantena yasena atimanoramena sirisobhaggena nagara½ p±visi. Tasmi½ samaye kis±gotam² n±ma khattiyakaññ± uparip±s±davaratalagat± nagara½ padakkhiºa½ kurum±nassa bodhisattassa r³pasiri½ disv± p²tisomanassaj±t± ida½ ud±na½ ud±nesi–
“Nibbut± n³na s± m±t±, nibbuto n³na so pit±;
nibbut± n³na s± n±r², yass±ya½ ²diso pat²”ti.
Bodhisatto ta½ sutv± cintesi “aya½ evam±ha ‘evar³pa½ attabh±va½ passantiy± m±tu hadaya½ nibb±yati, pitu hadaya½ nibb±yati, paj±patiy± hadaya½ nibb±yat²’ti! Kismi½ nu kho nibbute hadaya½ nibbuta½ n±ma hot²”ti? Athassa kilesesu virattam±nasassa etadahosi– “r±gaggimhi nibbute nibbuta½ n±ma hoti, dosaggimhi nibbute nibbuta½ n±ma hoti, mohaggimhi nibbute nibbuta½ n±ma hoti, m±nadiµµhi-±d²su sabbakilesadarathesu nibbutesu nibbuta½ n±ma hoti. Aya½ me sussavana½ s±vesi, ahañhi nibb±na½ gavesanto car±mi, ajjeva may± ghar±v±sa½ cha¹¹etv± nikkhamma pabbajitv± nibb±na½ gavesitu½ vaµµati, aya½ imiss± ±cariyabh±go hot³”ti kaºµhato omuñcitv± kis±gotamiy± satasahassagghanaka½ mutt±h±ra½ pesesi. S± “siddhatthakum±ro mayi paµibaddhacitto hutv± paºº±k±ra½ peses²”ti somanassaj±t± ahosi.
Bodhisattopi mahantena sirisobhaggena attano p±s±da½ abhiruhitv± sirisayane nipajji. T±vadeva ca na½ sabb±laªk±rapaµimaº¹it± naccag²t±d²su susikkhit± devakaññ± viya r³pasobhaggappatt± itthiyo n±n±t³riy±ni gahetv± sampariv±rayitv± abhiram±pentiyo naccag²tav±dit±ni payojayi½su. Bodhisatto kilesesu virattacittat±ya nacc±d²su anabhirato muhutta½ nidda½ okkami. T±pi itthiyo “yassatth±ya maya½ nacc±d²ni payojema, so nidda½ upagato, id±ni kimattha½ kilam±m±”ti gahitaggahit±ni t³riy±ni ajjhottharitv± nipajji½su, gandhatelappad²p± jh±yanti. Bodhisatto pabujjhitv± sayanapiµµhe pallaªkena nisinno addasa t± itthiyo t³riyabhaº¹±ni avattharitv± nidd±yantiyo– ekacc± paggharitakhe¼±, l±l±kilinnagatt±, ekacc± dante kh±dantiyo, ekacc± k±kacchantiyo, ekacc± vippalapantiyo, ekacc± vivaµamukh±, ekacc± apagatavatth±, p±kaµab²bhacchasamb±dhaµµh±n±. So t±sa½ ta½ vippak±ra½ disv± bhiyyosomatt±ya k±mesu virattacitto ahosi. Tassa alaªkatapaµiyatta½ sakkabhavanasadisampi ta½ mah±tala½ apaviddhan±n±kuºapabharita½ ±makasus±na½ viya upaµµh±si, tayo bhav± ±dittagehasadis± kh±yi½su– “upadduta½ vata bho, upassaµµha½ vata bho”ti ud±na½ pavattesi, ativiya pabbajj±ya citta½ nami.
So “ajjeva may± mah±bhinikkhamana½ nikkhamitu½ vaµµat²”ti sayan± uµµh±ya dv±rasam²pa½ gantv± “ko etth±”ti ±ha. Umm±re s²sa½ katv± nipanno channo “aha½ ayyaputta channo”ti ±ha. “Aha½ ajja mah±bhinikkhamana½ nikkhamituk±mo, eka½ me assa½ kappeh²”ti ±ha. So “s±dhu dev±”ti assabhaº¹ika½ gahetv± assas±la½ gantv± gandhatelapad²pesu jalantesu sumanapaµµavit±nassa heµµh± ramaº²ye bh³mibh±ge µhita½ kaº¹aka½ assar±j±na½ disv± “ajja may± imameva kappetu½ vaµµat²”ti kaº¹aka½ kappesi. So kappiyam±nova aññ±si “aya½ kappan± atig±¼h± aññesu divasesu uyy±nak²¼±digamane kappan± viya na hoti, mayha½ ayyaputto ajja mah±bhinikkhamana½ nikkhamituk±mo bhavissat²”ti. Tato tuµµham±naso mah±hasita½ hasi. So saddo sakalanagara½ pattharitv± gaccheyya, devat± pana ta½ sadda½ nirumbhitv± na kassaci sotu½ ada½su.
Bodhisattopi kho channa½ pesetv±va “putta½ t±va passiss±m²”ti cintetv± nisinnapallaªkato uµµh±ya r±hulam±t±ya vasanaµµh±na½ gantv± gabbhadv±ra½ vivari. Tasmi½ khaºe antogabbhe gandhatelapad²po jh±yati, r±hulam±t± sumanamallik±d²na½ pupph±na½ ambaºamattena abhippakiººasayane puttassa matthake hattha½ µhapetv± nidd±yati. Bodhisatto umm±re p±da½ µhapetv± µhitakova oloketv± “sac±ha½ deviy± hattha½ apanetv± mama putta½ gaºhiss±mi, dev² pabujjhissati, eva½ me gamanantar±yo bhavissati, buddho hutv±va ±gantv± putta½ passiss±m²”ti p±s±datalato otari. Ya½ pana j±takaµµhakath±ya½ “tad± satt±haj±to r±hulakum±ro hot²”ti vutta½, ta½ sesaµµhakath±su natthi, tasm± idameva gahetabba½.
Eva½ bodhisatto p±s±datal± otaritv± assasam²pa½ gantv± evam±ha– “t±ta kaº¹aka, tva½ ajja ekaratti½ ma½ t±raya, aha½ ta½ niss±ya buddho hutv± sadevaka½ loka½ t±ress±m²”ti. Tato ullaªghitv± kaº¹akassa piµµhi½ abhiruhi. Kaº¹ako g²vato paµµh±ya ±y±mena aµµh±rasahattho hoti tadanucchavikena ubbedhena samann±gato th±majavasampanno sabbaseto dhotasaªkhasadiso. So sace haseyya v± padasadda½ v± kareyya, saddo sakalanagara½ avatthareyya. Tasm± devat± attano ±nubh±vena tassa yath± na koci suº±ti, eva½ hasitasadda½ sannirumbhitv± akkamana-akkamanapadav±re hatthatal±ni upan±mesu½. Bodhisatto assavarassa piµµhivemajjhagato channa½ assassa v±ladhi½ g±h±petv± a¹¹harattasamaye mah±dv±rasam²pa½ patto. Tad± pana r±j± “eva½ bodhisatto y±ya k±yaci vel±ya nagaradv±ra½ vivaritv± nikkhamitu½ na sakkhissat²”ti dv²su dv±rakav±µesu ekeka½ purisasahassena vivaritabba½ k±r±pesi. Bodhisatto th±mabalasampanno, hatthigaºan±ya koµisahassahatth²na½ bala½ dh±reti, purisagaºan±ya dasakoµisahassapuris±na½ So cintesi “sace dv±ra½ na vivar²yati, ajja kaº¹akassa piµµhe nisinnova v±ladhi½ gahetv± µhitena channena saddhi½yeva kaº¹aka½ ³r³hi nipp²¼etv± aµµh±rasahatthubbedha½ p±k±ra½ uppatitv± atikkamiss±m²”ti. Channopi cintesi “sace dv±ra½ na vivar²yati, aha½ ayyaputta½ khandhe nis²d±petv± kaº¹aka½ dakkhiºena hatthena kucchiya½ parikkhipanto upakacchantare katv± p±k±ra½ uppatitv± atikkamiss±m²”ti. Kaº¹akopi cintesi “sace dv±ra½ na vivar²yati, aha½ attano s±mika½ piµµhiya½ yath±nisinnameva channena v±ladhi½ gahetv± µhitena saddhi½yeva ukkhipitv± p±k±ra½ uppatitv± atikkamiss±m²”ti. Sace dv±ra½ na av±pur²yittha, yath±cintitameva tesu t²su janesu aññataro samp±deyya. Dv±re adhivatth± devat± pana dv±ra½ vivari.