Punapi bodhisatto ekadivasa½ uyy±na½ gacchanto tatheva devat±hi nimmita½ k±laªkata½ disv± purimanayeneva pucchitv± sa½viggahadayo nivattitv± p±s±damabhiruhi. R±j± nivattanak±raºa½ pucchitv± puna ±rakkha½ va¹¹hetv± yojanappam±ºe padese ±rakkha½ µhapesi.
Punapi bodhisatto ekadivasa½ uyy±na½ gacchanto tatheva devat±hi nimmita½ sunivattha½ sup±ruta½ pabbajita½ disv±– “ko n±meso, samma, s±rath²”ti s±rathi½ pucchi. S±rathi kiñc±pi buddhupp±dassa abh±v± pabbajita½ v± pabbajitaguºe v± na j±n±ti, devat±nubh±vena pana “pabbajito n±m±ya½ dev±”ti vatv± pabbajj±ya guºa½ tassa vaººesi.
Tato bodhisatto pabbajj±ya ruci½ upp±detv± ta½divasa½ uyy±na½ agam±si. D²gh±yuk± bodhisatt± vassasate vassasate atikkante jiºº±d²su ekeka½ addasa½su. Amh±ka½ pana bodhisatto app±yukak±le uppannatt± catunna½ catunna½ m±s±na½ accayena uyy±na½ gacchanto anukkamena ekeka½ addasa. D²ghabh±ºak± pan±hu– “catt±ri nimitt±ni ekadivaseneva disv± agam±s²”ti. Tattha divasabh±ga½ k²¼itv± uyy±narasamanubhavitv± maªgalapokkharaºiya½ nhatv± atthaªgate s³riye maªgalasil±tale nis²di att±na½ alaªk±r±petuk±mo. Athassa citt±c±ramaññ±ya sakkena dev±namindena ±ºatto vissakammo n±ma devaputto ±gantv± tasseva kappakasadiso hutv± dibbehi alaªk±rehi alaªkari. Athassa sabb±laªk±rasamalaªkatassa sabbat±l±vacaresu sak±ni sak±ni paµibh±n±ni dassayantesu br±hmaºesu ca “jaya nand±”ti-±divacanehi sutamaªgalik±d²su n±nappak±rehi maªgalavacanatthutighosehi sambh±ventesu sabb±laªk±rasamalaªkata½ rathavara½ abhiruhi. Tasmi½ samaye– “r±hulam±t± putta½ vij±t±”ti sutv± suddhodanamah±r±j±– “puttassa me tuµµhi½ nivedeth±”ti s±sana½ pahiºi. Bodhisatto ta½ sutv±– “r±hu j±to, bandhana½ j±tan”ti ±ha. R±j±– “ki½ me putto avac±”ti pucchitv± ta½ vacana½ sutv± “ito paµµh±ya me natt± ‘r±hulakum±ro’tveva n±ma½ hot³”ti ±ha.
Bodhisattopi ta½ rathavaram±ruyha mahat± pariv±rena atimanoramena sirisobhaggena nagara½ p±visi. Tasmi½ samaye r³pasiriy± guºasampattiy± ca akis± kis±gotam² n±ma khattiyakaññ± uparip±s±davaratalagat± nagara½ pavisantassa bodhisattassa r³pasiri½ disv± sañj±tap²tisomanass± hutv±–
“Nibbut± n³na s± m±t±, nibbuto n³na so pit±;
nibbut± n³na s± n±r², yass±ya½ ²diso pat²”ti. (Dha. sa. aµµha. nid±nakath±; dha. pa. aµµha. 1.s±riputtattheravatthu; apa. aµµha. 1.avid³renid±nakath±; j±. aµµha. 1.avid³renid±nakath±)–

Ima½ ud±na½ ud±nesi.

Bodhisatto ta½ sutv± cintesi– “aya½ me sussavana½ vacana½ s±vesi, ahañhi nibb±na½ gavesanto vicar±mi, ajjeva may± ghar±v±sa½ cha¹¹etv± nikkhamma pabbajitv± nibb±na½ gavesitu½ vaµµat²”ti. “Aya½ imiss± ±cariyabh±go hot³”ti mutt±h±ra½ kaºµhato omuñcitv± kis±gotamiy± satasahassagghanika½ paramaratikara½ mutt±h±ra½ pesesi. S± “siddhatthakum±ro mayi paµibaddhahadayo hutv± paºº±k±ra½ peses²”ti somanassaj±t± ahosi.
Bodhisattopi mahat± sirisamudayena paramaramaº²ya½ p±s±da½ abhiruhitv± sirisayane nipajji. T±vadeva na½ paripuººarajanikarasadisaruciravaravadan± bimbaphalasadisadasanavasan± sitavimalasamasa½hit±vira¼avaradasan± asitanayanakesap±s± suj±tañjan±tin²lakuµilabhamuk± suj±taha½sasamasa½hitapayodhar± ratikaranavakanakarajataviracitavaramaºimekhal± parigatavipulaghanajaghanataµ± karikarasannibhoruyugal± naccag²tav±ditesu kusal± surayuvatisadisar³pasobh± varayuvatiyo madhurarav±ni turiy±ni gahetv± mah±purisa½ sampariv±retv± ram±payantiyo naccag²tav±dit±ni payojayi½su. Bodhisatto pana kilesesu virattacittat±ya naccag²t±d²su anabhirato muhutta½ nidda½ okkami.
T± ta½ disv± “yassatth±ya nacc±d²ni maya½ payojema, so nidda½ upagato, id±ni kimattha½ kilam±m±”ti gahit±ni turiy±ni ajjhottharitv± nipajji½su, gandhatelappad²p± ca jh±yanti. Bodhisatto pabujjhitv± sayanapiµµhe pallaªkena nisinno addasa t± itthiyo turiyabhaº¹±ni avattharitv± nidd±yantiyo paggharital±l± kilinnakapolagatt±, ekacc± dante kh±dantiyo, ekacc± k±kacchantiyo, ekacc± vippalapantiyo, ekacc± vivaµamukh±, ekacc± apagatavasanarasan± p±kaµab²bhacchasamb±dhaµµh±n±, ekacc± vimutt±kulasiroruh± sus±nar³par³pa½ dh±rayam±n± sayi½su. Mah±satto t±sa½ ta½ vippak±ra½ disv± bhiyyosomatt±ya k±mesu virattacitto ahosi. Tassa pana alaªkatapaµiyatta½ dasasatanayanabhavanasadisa½ rucirasobhampi p±s±davaratala½ apaviddhamatasar²rakuºapabharita½ ±makasus±namiva paramapaµikk³la½ upaµµh±si. Tayopi bhav± ±dittabhavanasadis± hutv± upaµµhahi½su. “Upadduta½ vata, bho, upassaµµha½ vata bho”ti ca v±ca½ pavattesi. Ativiya pabbajj±ya citta½ nami.
So “ajjeva may± mah±bhinikkhamana½ nikkhamitu½ vaµµat²”ti sirisayanato uµµh±ya dv±rasam²pa½ gantv±– “ko etth±”ti ±ha. Umm±re s²sa½ katv± nipanno channo ±ha– “aha½, ayyaputta, channo”ti. Atha mah±puriso– “aha½ ajja mah±bhinikkhamana½ nikkhamituk±mo, na kañci paµiveditv± s²ghameka½ atijaya½ sindhava½ kappeh²”ti. So “s±dhu, dev±”ti assabhaº¹aka½ gahetv± assas±la½ gantv± gandhatelappad²pesu jalantesu sumanapaµµavit±nassa heµµh± paramaramaº²ye bh³mibh±ge µhita½ arimanthaka½ kaº¹aka½ turaªgavara½ disv±– “ajja may± ayyaputtassa nikkhamanatth±ya imameva maªgalahaya½ kappetu½ vaµµat²”ti kaº¹aka½ kappesi. So kappiyam±nova aññ±si– “aya½ kappan± atig±¼h±, aññesu divasesu uyy±nak²¼a½ gamanak±le kappan± viya na hoti. Nissa½saya½ ajjeva ayyaputto mah±bhinikkhamana½ nikkhamissat²”ti. Tato tuµµham±naso mah±hasita½ hasi. So n±do ta½ sakalakapilavatthupura½ unn±da½ kareyya, devat± pana sannirumbhitv± na kassaci sotu½ ada½su.
Bodhisatto “putta½ t±va passiss±m²”ti cintetv± µhitaµµh±nato uµµh±ya r±hulam±tuy± vasanaµµh±na½ gantv± gabbhadv±ra½ vivari. Tasmi½ khaºe antogabbhe gandhatelappad²po jh±yati. R±hulam±t± sumanamallik±d²na½ ambaºamattena attippakiººe varasayane puttassa matthake hattha½ µhapetv± nidd±yati. Bodhisatto umm±re p±da½ µhapetv± µhitakova oloketv±– “sac±ha½ deviy± hattha½ apanetv± mama putta½ gaºhiss±mi, dev² pabujjhissati, eva½ me abhinikkhamanassa antar±yo bhavissati. Buddho hutv±va ±gantv± putta½ passiss±m²”ti cintetv± p±s±datalato otaritv± assassa sam²pa½ gantv± evam±ha– “t±ta kaº¹aka, tva½ ajja ekaratti½ ma½ t±raya, aha½ ta½ niss±ya buddho hutv± sadevaka½ loka½ t±ress±m²”ti. Tato ullaªghitv± kaº¹akassa piµµhi½ abhiruhi. Kaº¹ako g²vato paµµh±ya ±y±mato aµµh±rasahattho hoti tadanur³pena ubbedhena samann±gato r³paggajavabalasampanno sabbaseto dhotasaªkhasadisadassan²yavaººo. Tato bodhisatto varaturaªgapiµµhigato channa½ assassa v±ladhi½ g±h±petv± a¹¹harattasamaye nagarassa mah±dv±ra½ sampatto.
Tad± pana r±j± pubbeva bodhisattassa gamanapaµisedhanatth±ya dv²su dv±rakav±µesu ekeka½ purisasahassena vivaritabba½ k±retv± tattha bahupurise ±rakkha½ µhapesi. Bodhisatto kira purisagaºan±ya koµisatasahassassa bala½ dh±resi, hatthigaºan±ya koµisahassassa. Tasm± so cintesi– “yadi dv±ra½ na vivar²yati, ajja kaº¹akassa piµµhe nisinno channa½ v±ladhi½ g±h±petv± tena saddhi½yeva kaº¹aka½ ³r³hi nipp²¼etv± aµµh±rasahattha½ p±k±ra½ uppatitv± atikkameyyan”ti. Channo cintesi– “sace dv±ra½ na uggh±payati, aha½ ayyaputta½ khandhe katv± kaº¹aka½ dakkhiºahatthena parikkhipanto upakacchake katv± uppatitv± p±k±ra½ atikkamiss±m²”ti. Kaº¹ako cintesi– “aha½ dv±re avivariyam±ne yath±nisinnameva ayyaputta½ gahitav±ladhin± channena saddhi½ uppatitv± p±k±rassa purato patiµµhahiss±m²”ti. Evameva tayo puris± cintayi½su. Dv±re adhivatth± devat± mah±dv±ra½ vivari½su.
Tasmi½ khaºe m±ro p±pim± “mah±satta½ nivattess±m²”ti ±gantv± gaganatale µhatv± ±ha–
“M± nikkhama mah±v²ra, ito te sattame dine;
dibba½ tu cakkaratana½, addh± p±tu bhavissati.–

Dvisahassaparittad²papariv±r±na½ catunna½ mah±d²p±na½ rajja½ k±ressasi, nivatta, m±ris±”ti. Mah±puriso ±ha “kosi tvan”ti. Aha½ vasavatt²ti.

“J±n±maha½ mah±r±ja, mayha½ cakkassa sambhava½;
anatthikoha½ rajjena, gaccha tva½ m±ra m± idha.
“Sakala½ dasasahassampi, lokadh±tumaha½ pana;
unn±detv± bhaviss±mi, buddho loke vin±yako”ti.–

¾ha. So tatthevantaradh±yi.

Mah±satto ek³natti½savassak±le hatthagata½ cakkavattirajja½ khe¼apiº¹a½ viya anapekkho cha¹¹etv± cakkavattisiriniv±sabh³t± r±jabhavan± nikkhamitv± ±s±¼hipuººam±ya uttar±s±¼hanakkhatte vattam±ne nagarato nikkhamitv± nagara½ apaloketuk±mo ahosi. Vitakkasamanantarameva cassa kul±lacakka½ viya so bh³mippadeso parivatti. Yath±µhitova mah±satto kapilavatthupura½ disv± tassi½ bh³mippadese kaº¹akanivattana½ n±ma cetiyaµµh±na½ dassetv± gantabbamag±bhimukha½yeva kaº¹aka½ katv± p±y±si mahat± sakk±rena u¼±rena sirisamudayena. Tad± mah±satte gacchante tassa purato devat± saµµhi ukk±satasahass±ni dh±rayi½su, tath± pacchato saµµhi dakkhiºato saµµhi ukk±satasahass±ni, tath± v±mapassato. Apar± devat± surabhikusumam±l±d±macandanacuººac±maradhajapaµ±k±hi sakkarontiyo pariv±retv± agama½su. Dibb±ni saªg²t±ni anek±ni ca turiy±ni vajji½su.
Imin± sirisamudayena gacchanto bodhisatto ekaratteneva t²ºi rajj±ni atikkamma ti½sayojanika½ magga½ gantv± anom±nad²t²ra½ samp±puºi. Atha bodhisatto nad²t²re µhatv± channa½ pucchi– “k± n±m±ya½ nad²”ti? “Anom± n±ma, dev±”ti. “Amh±kampi pabbajj± anom± bhavissat²”ti paºhiy± assa½ ghaµµento assassa sañña½ ad±si. Asso ullaªghitv± aµµha-usabhavitth±r±ya nadiy± p±rimat²re aµµh±si. Bodhisatto assapiµµhito oruyha muttar±sisadise v±luk±puline µhatv± channa½ ±mantesi– “samma channa, tva½ mayha½ ±bharaº±ni ceva kaº¹akañca ±d±ya gaccha, aha½ pabbajiss±m²”ti. Channo, “ahampi, deva, pabbajiss±m²”ti. Bodhisatto ±ha– “na labbh± tay± pabbajitu½, gaccheva tvan”ti tikkhattu½ niv±retv± ±bharaº±ni ceva kaº¹akañca paµicch±petv± cintesi– “ime mayha½ kes± samaºas±rupp± na honti, te khaggena chindiss±m²”ti dakkhiºena hatthena paramanisitamasivara½ gahetv± v±mahatthena mo¼iy± saddhi½ c³¼a½ gahetv± chindi, kes± dvaªgulamatt± hutv± dakkhiºato ±vaµµam±n± s²se all²yi½su. Tesa½ pana kes±na½ y±vaj²va½ tadeva pam±ºa½ ahosi, massu ca tadanur³pa½, puna kesamassu-oh±raºakiccampissa n±hosi. Bodhisatto saha mo¼iy± c³¼a½ gahetv±– “sac±ha½ buddho bhaviss±mi, ±k±se tiµµhatu, no ce, bh³miya½ patat³”ti ±k±se khipi. Ta½ c³¼±maºibandhana½ yojanappam±ºa½ µh±na½ gantv± ±k±se aµµh±si.