24. Kakusandhabuddhava½savaººan±
Vessabhumhi sayambhumhi parinibbute tasmi½ pana kappe atikkante ek³natti½sakappesu jinadivasakar± nuppajji½su. Imasmi½ pana bhaddakappe catt±ro buddh± nibbatti½su. Katame catt±ro? Kakusandho koº±gamano kassapo amh±ka½ buddhoti. Metteyyo pana bhagav± uppajjissati. Evamaya½ kappo pañcahi buddhupp±dehi paµimaº¹itatt± bhaddakappoti bhagavat± vaººito. Tattha kakusandho n±ma bhagav± p±ramiyo p³retv± tusitapure nibbattitv± tato cavitv± khemavat²nagare khemaªkarassa n±ma rañño atthadhamm±nus±sakassa aggidattassa n±ma purohitassa aggamahesiy± vis±kh±ya n±ma br±hmaºiy± kucchismi½ paµisandhi½ aggahesi. Yad± pana khattiy± br±hmaºe sakkaronti garukaronti m±nenti p³jenti, tad± bodhisatt± br±hmaºakule nibbattanti. Yad± pana br±hmaº± khattiye sakkaronti garukaronti m±nenti p³jenti, tad± khattiyakule uppajjanti. Tad± kira br±hmaº± khattiyehi sakkar²yanti garukar²yanti, tasm± saccasandho kakusandho bodhisatto vibhavasirisamudayen±kule an±kule br±hmaºakule dasasahassilokadh±tu½ unn±dento kampayanto udap±di. Heµµh± vuttappak±r±ni p±µih±riy±ni nibbatti½su. Tato dasanna½ m±s±na½ accayena khemavatuyy±ne m±tukucchito suvaººalat±to aggij±lo viya nikkhami. So catt±ri vassasahass±ni ag±ra½ ajjh±vasi. Tassa kira k±mak±mavaººak±masuddhin±mak± tayo p±s±d± ahesu½. Rocin²br±hmaº²pamukh±ni ti½sa itthisahass±ni paccupaµµhit±ni ahesu½. So catt±ri nimitt±ni disv± rociniy± br±hmaºiy± anuttare uttare n±ma kum±re uppanne payuttena ±jaññarathena mah±bhinikkhamana½ nikkhamitv± pabbaji. Ta½ catt±l²sasahass±ni anupabbaji½su. So tehi parivuto aµµha m±se padh±nacariya½ caritv± vis±khapuººam±ya sucirindhanigame vajirindhabr±hmaºassa dh²t±ya dinna½ madhup±y±sa½ paribhuñjitv± khadiravane div±vih±ra½ katv± s±yanhasamaye subhaddena n±ma yavap±lakena upan²t± aµµha tiºamuµµhiyo gahetv± sir²sabodhi½ p±µaliy± vuttappam±ºa½ dibbagandha½ upav±yam±na½ upagantv± catutti½sahatthavitthata½ tiºasanthara½ santharitv± pallaªka½ ±bhujitv± sambodhi½ patv±– “anekaj±tisa½s±ra½…pe… taºh±na½ khayamajjhag±”ti ud±na½ ud±netv± sattasatt±ha½ v²tin±metv± attan± saha pabbajit±na½ catt±l²s±ya bhikkhusahass±na½ saccappaµivedhasamatthata½ disv± ek±heneva makilanagarasam²pe sambh³ta½ isipatana½ n±ma migad±ya½ pavisitv± tesa½ majjhagato bhagav± dhammacakka½ pavattesi. Tad± catt±l²s±ya koµisahass±na½ paµhamo dhamm±bhisamayo ahosi. Puna kaººakujjanagaradv±re mah±s±larukkham³le yamakap±µih±riya½ katv± ti½sakoµisahass±na½ dhammacakkhu½ upp±desi, so dutiyo abhisamayo ahosi. Yad± pana khemavat²nagarass±vid³re aññatarasmi½ dev±yatane abhimatanaradevo naradevo n±ma yakkho dissam±namanussasar²ro hutv± kant±ramajjhe ekassa kamalakuvalayuppalasamalaªkatasalilas²talassa paramamadhurasisirav±rino sabbajanasurabhiramassa sarassa sam²pe µhatv± kamalakuvalayakallah±r±d²hi satte upal±petv± manusse kh±dati Tasmi½ magge pacchinne janasamp±tarahite mah±-aµavi½ pavisitv± tattha sampatte satte kh±dati. So lokavissuto mah±kant±ramaggo ahosi. Ubhatokant±radv±re kira mah±janak±yo sannipatitv± kant±ranittharaºatth±ya aµµh±si. Atha vigatabhavabandho kakusandho satth± ekadivasa½ pacc³sasamaye mah±karuº±sam±pattito vuµµh±ya loka½ volokento ñ±ºaj±lassa antogata½ ta½ mahesakkha½ naradevayakkha½ tañca janasam³hamaddasa. Disv± ca pana gaganatalena gantv± tassa janak±yassa passantasseva bhagav± anekavihita½ p±µih±riya½ karonto tassa naradevayakkhassa bhavane otaritv± tassa maªgalapallaªke nis²di. Atha kho so manussabhakkho yakkho chabbaººarasmiyo vissajjenta½ indadhanuparivutamiva divasakara½ munidivasakara½ pavanapathen±gacchanta½ disv±– “dasabalo mam±nukamp±ya idh±gacchat²”ti pasannahadayo attano pariv±rayakkhehi saddhi½ anekamigagaºavanta½ himavanta½ gantv± n±n±vaººagandh±ni jalajathalaj±ni kusum±ni paramamanoram±ni sugandhagandhe sam±haritv± attano pallaªke nisinna½ vigatarandha½ kakusandha½ lokan±yaka½ m±l±gandhavilepan±d²hi p³jayitv± thutisaªg²t±ni pavattento sirasi añjali½ katv± namassam±no aµµh±si. Tato manuss± ta½ p±µih±riya½ disv± pasannahaday± sam±gamma bhagavanta½ pariv±retv± namassam±n± aµµha½su. Atha appaµisandho kakusandho bhagav± abhip³jitanaradevayakkha½ naradevayakkha½ kammaphalasambandhadassanena samuttejetv± nirayakath±ya sant±setv± catusaccakatha½ kathesi, tad± aparimit±na½ satt±na½ dhamm±bhisamayo ahosi, aya½ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vutta½– 1. “Vessabhussa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
kakusandho n±ma n±mena, appameyyo dur±sado.
2. “Uggh±µetv± sabbabhava½, cariy±ya p±rami½ gato;
s²hova pañjara½ bhetv±, patto sambodhimuttama½.
3. “Dhammacakka½ pavattente, kakusandhe lokan±yake;
catt±l²sakoµisahass±na½, dhamm±bhisamayo ahu.
4. “Antalikkhamhi ±k±se, yamaka½ katv± vikubbana½;
ti½sakoµisahass±na½, bodhesi devam±nuse.
5. “Naradevassa yakkhassa, catusaccappak±sane;
dhamm±bhisamayo tassa, gaºan±to asaªkhiyo”ti.
Tattha uggh±µetv±ti sam³hanitv±. Sabbabhavanti sabba½ navavidha½ bhava½, bhavuppattinimitta½ kammanti attho. Cariy±ya p±rami½ gatoti sabbap±ram²na½ p³raºavasena p±ra½ gato. S²hova pañjara½ bhetv±ti s²ho viya pañjara½ munikuñjaro bhavapañjara½ vin±setv±ti attho. Kakusandhassa viddhastabhavabandhanassa ekova s±vakasannip±to ahosi. Kaººakujjanagare isipatane migad±ye attan± saha pabbajitehi catt±l²s±ya arahantasahassehi parivuto m±ghapuººam±ya½ bhagav± p±timokkha½ uddisi. Tena vutta½– 6. “Kakusandhassa bhagavato, eko ±si sam±gamo;
kh²º±sav±na½ vimal±na½, santacitt±na t±dina½.
7. “Catt±l²sasahass±na½, tad± ±si sam±gamo;
dantabh³mimanuppatt±na½, ±sav±rigaºakkhay±”ti.
Tad± amh±ka½ bodhisatto khemo n±ma r±j± hutv± buddhappamukhassa saªghassa pattac²vara½ mah±d±na½ datv± añjan±d²ni sabbabhesajj±ni ca ad±si. Aññañca samaºaparikkh±ra½ datv± tassa dhammadesana½ sutv± pasannahadayo hutv± bhagavato santike pabbaji. So pana satth±– “an±gate imasmi½yeva kappe buddho bhavissat²”ti by±k±si. Tena vutta½– 8. “Aha½ tena samayena, khemo n±m±si khattiyo;
tath±gate jinaputte, d±na½ datv± anappaka½.
9. “Pattañca c²vara½ datv±, añjana½ madhulaµµhika½;
imeta½ patthita½ sabba½, paµiy±demi vara½ vara½.
10. “Sopi ma½ buddho by±k±si, kakusandho vin±yako;
imamhi bhaddake kappe, aya½ buddho bhavissati.
11. “Ahu kapilavhay± ramm±…pe… hess±ma sammukh± ima½; 13. “nagara½ khemavat² n±ma, khemo n±m±saha½ tad±;
sabbaññuta½ gavesanto, pabbaji½ tassa santike”ti.
Tattha añjana½ p±kaµameva. Madhulaµµhikanti yaµµhimadhuka½. Imetanti ima½ eta½. Patthitanti icchita½. Paµiy±dem²ti dajj±mi, ad±sinti attho. Vara½ varanti seµµha½ seµµhanti attho. “Yadeta½ patthitan”tipi p±µho, tassa ya½ icchati, eta½ sabba½ ad±sinti attho. Aya½ sundarataro. Tassa pana adandhassa kakusandhassa bhagavato khema½ n±ma nagara½ ahosi. Aggidatto n±ma br±hmaºo pit±, vis±kh± n±ma br±hmaº² m±t±, vidhuro ca sañj²vo ca dve aggas±vak±, buddhijo n±mupaµµh±ko, s±m± ca camp± ca dve aggas±vik±, mah±sir²sarukkho bodhi, sar²ra½ catt±l²sahatthubbedha½ ahosi, samant± dasayojan±ni sar²rappabh± niccharati catt±l²savassasahass±ni ±yu, bhariy± panassa rocin² n±ma br±hmaº², uttaro n±ma putto, ±jaññarathena nikkhami. Tena vutta½– 14. “Br±hmaºo aggidatto ca, ±si buddhassa so pit±;
vis±kh± n±ma janik±, kakusandhassa satthuno.
15. “Vasate tattha kheme pure, sambuddhassa mah±kula½;
nar±na½ pavara½ seµµha½, j±timanta½ mah±yasa½.
20. “Vidhuro ca sañj²vo ca, ahesu½ aggas±vak±;
buddhijo n±mupaµµh±ko, kakusandhassa satthuno.
21. “S±m± ca camp±n±m± ca, ahesu½ aggas±vik±;
bodhi tassa bhagavato, sir²soti pavuccati.
23. “Catt±l²saratan±ni, accuggato mah±muni;
kanakappabh± niccharati, samant± dasayojana½.
24. “Catt±l²savassasahass±ni, ±yu tassa mahesino;
t±vat± tiµµham±no so, t±resi janata½ bahu½.
25. “Dhamm±paºa½ pas±retv±, naran±r²na½ sadevake;
naditv± s²han±da½va, nibbuto so sas±vako.
26. “Aµµhaªgavacanasampanno, acchidd±ni nirantara½;
sabba½ tamantarahita½, nanu ritt± sabbasaªkh±r±”ti.
Tattha vasate tattha kheme pureti aya½ g±th± kakusandhassa j±tanagarasandassanattha½ vutt±ti veditabb±. Mah±kulanti uditodita½ bhagavato pitukula½. Nar±na½ pavara½ seµµhanti j±tivasena sabbamanuss±na½ pavara½ seµµhanti attho. J±timantanti abhij±tivanta½, uttam±bhij±ta½. Mah±yasanti mah±pariv±ra½, ki½ ta½ buddhassa mah±kula½? Tattha mah±kula½ kheme pure vasatetipadena sambandho daµµhabbo. Samant± dasayojananti samantato dasa yojan±ni pharitv± niccak±la½ sar²rato nikkhamitv± suvaººavaºº± pabh± niccharat²ti attho. Dhamm±paºanti dhammasaªkh±ta½ ±paºa½. Pas±retv±ti bhaº¹avikkiºanattha½ n±n±bhaº¹asamiddham±paºa½ viya dhamm±paºa½ pas±retv±ti attho. Naran±r²nanti veneyyanaran±r²na½ jh±nasam±pattimaggaphalaratanavises±dhigamatth±ya. S²han±da½ v±ti s²han±da½ viya, abhayan±da½ naditv±. Aµµhaªgavacanasampannoti aµµhaªgasamann±gatasaro satth±. Acchidd±n²ti chidd±dibh±varahit±ni s²l±ni acchidd±ni asabal±ni akamm±s±ni. Atha v± acchidd±ni avivar±ni s±vakayuga¼±d²ni. Nirantaranti satata½ sabbak±la½. Sabba½ tamantarahitanti satth± ca s±vakayuga¼±d²ni ca ta½ sabba½ munibh±vamupagantv± adassanabh±vamupagatanti attho.
“Apetabandho kakusandhabuddho, adandhapañño gatasabbarandho;
tilokasandho kira saccasandho, kheme pane v±samakappayittha”.
Sesag±th±su sabbattha p±kaµamev±ti.
Kakusandhabuddhava½savaººan± niµµhit±.
Niµµhito b±v²satimo buddhava½so.