19. Tissabuddhava½savaººan±

Tassa pana siddhatthassa bhagavato aparabh±ge eko kappo buddhasuñño ahosi. Ito dv±navutikappamatthake tisso, phussoti ekasmi½ kappe dve buddh± nibbatti½su. Tattha tisso n±ma mah±puriso p±ramiyo p³retv± tusitapure nibbattitv± tato cavitv± khemakanagare janasandhassa n±ma rañño aggamahesiy± padumadalasadisanayan±ya padum±n±m±ya deviy± kucchismi½ paµisandhi½ gahetv± dasanna½ m±s±na½ accayena anomuyy±ne m±tukucchito nikkhami. Sattavassasahass±ni ag±ra½ ajjh±vasi. Tassa guh±sela-n±risaya-nisabhan±mak± tayo p±s±d± ahesu½. Subhadd±devippamukh±ni tetti½sa itthisahass±ni ahesu½.
So catt±ri nimitt±ni disv± subhadd±deviy± putte ±nandakum±re uppanne sonuttara½ n±ma anuttara½ turaªgavaram±ruyha mah±bhinikkhamana½ nikkhamitv± pabbaji. Ta½ manuss±na½ koµi anupabbaji. So tehi parivuto aµµha m±se padh±nacariya½ caritv± vis±khapuººam±ya v²ranigame v²raseµµhissa dh²t±ya dinna½ madhup±y±sa½ paribhuñjitv± salalavane div±vih±ra½ v²tin±metv± s±yanhasamaye vijitasaªg±makena n±ma yavap±lena upan²t± aµµha tiºamuµµhiyo gahetv± asanabodhi½ upasaªkamitv± catt±l²sahatthavitthata½ tiºasanthara½ santharitv± tattha pallaªka½ ±bhujitv± sam±ra½ m±rabala½ vidhamitv± adhigatasabbaññutaññ±ºo– “anekaj±tisa½s±ra½…pe… taºh±na½ khayamajjhag±”ti ud±na½ ud±netv± sattasatt±ha½ bodhisam²peyeva v²tin±metv± yasavat² nagare brahmadeva½ udayañca dve r±japutte sapariv±re upanissayasampanne ±k±sena gantv± yasavat²migad±ye otaritv± uyy±nap±lena r±japutte pakkos±petv± tesa½ sapariv±r±na½ avis±rin± by±pin± madhurena brahmassarena dasasahassilokadh±tu½ viññ±pentova dhammacakka½ pavattesi, tad± koµisat±na½ paµhamo dhamm±bhisamayo ahosi. Tena vutta½–
1. “Siddhatthassa aparena, asamo appaµipuggalo;
anantatejo amitayaso, tisso lokaggan±yako.
2. “Tamandhak±ra½ vidhamitv±, obh±setv± sadevaka½;
anukampako mah±v²ro, loke uppajji cakkhum±.
3. “Tass±pi atul± iddhi, atula½ s²la½ sam±dhi ca;
sabbattha p±rami½ gantv±, dhammacakka½ pavattayi.
4. “So buddho dasasahassimhi, viññ±pesi gira½ suci½;
koµisat±ni abhisami½su, paµhame dhammadesane”ti.
Tattha sabbatth±ti sabbesu dhammesu p±ra½ gantv±. Dasasahassimh²ti dasasahassiya½ ath±parena samayena tissena satth±r± saddhi½ pabbajit±na½ bhikkh³na½ koµi mah±purisassa gaºav±sa½ pah±ya bodhim³lamupagamanasamaye aññatra gat±. S± tissena samm±sambuddhena dhammacakka½ pavattitan”ti sutv± yasavat²migad±ya½ ±gantv± dasabalamabhiv±detv± ta½ pariv±retv± nis²di. Tesa½ bhagav± dhamma½ desesi, tad± navutiy± koµ²na½ dutiy±bhisamayo ahosi. Puna mah±maªgalasam±game maªgalapariyos±ne saµµhiy± koµ²na½ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vutta½–
5. “Dutiyo navutikoµ²na½, tatiyo saµµhikoµiyo;
bandhan±to pamocesi, satte naramar³ tad±”ti.
Tattha dutiyo navutikoµ²nanti dutiyo abhisamayo ahosi navutikoµip±º²nanti attho. Bandhan±toti bandhanato, dasahi sa½yojanehi parimoces²ti attho. Id±ni parimocite satte sar³pato dassento “naramar³”ti ±ha. Naramar³ti nar±mare.
Yasavat²nagare kira antovassa½ pabbajit±na½ arahant±na½ satasahassehi parivuto pav±resi, so paµhamo sannip±to ahosi. Ubhato suj±tassa suj±tassa n±ma rañño n±riv±hanakum±ro n±riv±hananagara½ anuppatte bhagavati lokan±the sapariv±ro paccuggantv± dasabala½ sabhikkhusaªgha½ nimantetv± satt±ha½ asadisad±na½ datv± attano rajja½ puttassa niyy±tetv± sapariv±ro sabbalok±dhipatissa tissasamm±sambuddhassa santike ehibhikkhupabbajj±ya pabbaji. Tassa kira s± pabbajj± sabbadis±su p±kaµ± ahosi. Tasm± tato tato ±gantv± n±riv±hanakum±ra½ mah±jano anupabbaji. Tad± tath±gato navutiy± bhikkhusatasahassassa majjhagato p±timokkha½ uddisi so dutiyo sannip±to ahosi. Puna khemavat²nagare ñ±tisam±game buddhava½sadhammakatha½ sutv± as²tisatasahass±ni tassa santike pabbajitv± arahatta½ p±puºi½su, tehi parivuto sugato p±timokkha½ uddisi, so tatiyo sannip±to ahosi. Tena vutta½–
6. “Sannip±t± tayo ±su½, tisse lokaggan±yake;
kh²º±sav±na½ vimal±na½, santacitt±na t±dina½.
7. “Kh²º±savasatasahass±na½, paµhamo ±si sam±gamo;
navutisatasahass±na½, dutiyo ±si sam±gamo.
8. “As²tisatasahass±na½, tatiyo ±si sam±gamo;
kh²º±sav±na½ vimal±na½, pupphit±na½ vimuttiy±”ti.
Tad± amh±ka½ bodhisatto yasavat²nagare suj±to n±ma r±j± hutv± iddha½ ph²ta½ janapada½ anekakoµidhanasannicaya½ anur±gamupagatahadayañca parijana½ tiºana¼amiva pariccajitv± j±ti-±d²su sa½viggahadayo nikkhamitv± t±pasapabbajja½ pabbajitv± mahiddhiko mah±nubh±vo hutv± “buddho loke uppanno”ti sutv± pañcavaºº±ya p²tiy± phuµasar²ro hutv± sapatisso tissa½ bhagavanta½ upasaªkamitv± vanditv± cintesi– “hand±ha½ mand±ravap±ricchattak±d²hi dibbakusumehi bhagavanta½ p³jess±m²”ti. Atha so eva½ cintetv± iddhiy± saggaloka½ gantv± cittalat±vana½ pavisitv± padumap±ricchattakamand±rav±d²hi dibbakusumehi ratanamaya½ caªkoµaka½ g±vutappam±ºa½ p³retv± gahetv± gaganatalena ±gantv± dibbehi surabhikusumehi bhagavanta½ p³jesi. Ekañca maºidaº¹aka½ suvaººamayakaººika½ padumar±gamaºimayapaººa½ sugandhakesaracchatta½ viya padumacchatta½ bhagavato sirasi dh±rayanto catuparisamajjhe aµµh±si. Atha bhagav± na½– “ito dvenavute kappe gotamo n±ma buddho bhavissat²”ti by±k±si. Tena vutta½–
9. “Aha½ tena samayena, suj±to n±ma khattiyo;
mah±bhoga½ cha¹¹ayitv±, pabbaji½ isipabbaja½.
10. “Mayi pabbajite sante, uppajji lokan±yako;
buddhoti sadda½ sutv±na, p²ti me upapajjatha.
11. “Dibba½ mand±rava½ puppha½, paduma½ p±richattaka½;
ubho hatthehi paggayha, dhunam±no up±gami½.
12. “C±tuvaººaparivuta½, tissa½ lokaggan±yaka½;
tamaha½ puppha½ gahetv±, matthake dh±rayi½ jina½.
13. “Sopi ma½ buddho by±k±si, janamajjhe nis²diya;
dvenavute ito kappe, aya½ buddho bhavissati.
14. “Padh±na½ padahitv±na…pe… hess±ma sammukh± ima½;
15. “tass±pi vacana½ sutv±, bhiyyo citta½ pas±dayi½;
uttari½ vatamadhiµµh±si½, dasap±ramip³riy±”ti.
Tattha mayi pabbajiteti mayi pabbajitabh±va½ upagate. “Mama pabbajita½ santan”ti potthakesu likhanti, so pam±dalekhoti veditabbo. Upapajjath±ti uppajjittha. Ubho hattheh²ti ubhehi hatthehi. Paggayh±ti gahetv±na. Dhunam±noti v±kac²r±ni vidhunam±nova. C±tuvaººaparivutanti catuparisaparivuta½, khattiyabr±hmaºagahapatisamaºaparivutanti attho. “Catuvaººehi parivutan”ti paµhanti keci.
Tassa pana bhagavato khema½ n±ma nagara½ ahosi. Janasandho n±ma khattiyo pit±, padum± n±ma janik±, brahmadevo ca udayo ca dve aggas±vak±, samaªgo n±mupaµµh±ko, phuss± ca sudatt± ca dve aggas±vik±, asanarukkho bodhi, sar²ra½ saµµhihatthubbedha½ ahosi, vassasatasahassa½ ±yu, subhadd± n±ma aggamahes², ±nando n±ma putto, turaªgay±nena nikkhami. Tena vutta½–
16. “Khemaka½ n±ma nagara½, janasandho n±ma khattiyo;
padum± n±ma janik±, tissassa ca mahesino.
21. “Brahmadevo ca udayo ca, ahesu½ aggas±vak±;
samaªgo n±mupaµµh±ko, tissassa ca mahesino.
22. “Phuss± ceva sudatt± ca, ahesu½ aggas±vik±;
bodhi tassa bhagavato, asanoti pavuccati.
24. “So buddho saµµhiratano, ahu uccattane jino;
an³pamo asadiso, himav± viya dissati.
25. “Tass±pi atulatejassa, ±yu ±si anuttaro;
vassasatasahass±ni, loke aµµh±si cakkhum±.
26. “Uttama½ pavara½ seµµha½, anubhotv± mah±yasa½;
jalitv± aggikkhandhova, nibbuto so sas±vako.
27. “Val±hakova anilena, s³riyena viya ussavo;
andhak±rova pad²pena, nibbuto so sas±vako”ti.
Tattha uccattaneti uccabh±vena. Himav± viya dissat²ti himav±va padissati. Ayameva v± p±µho. Yath± yojan±na½ sat±nucco himav± pañcapabbato sud³re µhit±nampi uccabh±vena ca sommabh±vena ca atiramaº²yo hutv± dissati, eva½ bhagav±pi dissat²ti attho. Anuttaroti n±tid²gho n±tirasso. ¾yu vassasatasahassanti attho. Uttama½ pavara½ seµµhanti aññamaññavevacan±ni. Ussavoti himabindu val±haka-ussava-andhak±r± viya anilas³riyad²pehi aniccat±nilas³riyad²pehi upadduto parinibbuto sas±vako bhagav±ti attho.
Tisso kira bhagav± sunandavat²nagare sunand±r±me parinibb±yi. Sesamettha g±th±su p±kaµamev±ti.

Tissabuddhava½savaººan± niµµhit±.

Niµµhito sattarasamo buddhava½so.