18. Siddhatthabuddhava½savaººan±
Dhammadassimhi bhagavati parinibbute antarahite cassa s±sane tasmi½ kappe at²te kappasahasse ca sattasu kappasatesu ca chasu kappesu ca atikkantesu ito catunavutikappamatthake ekasmi½ kappe ekova lokatthacaro adhigataparamattho siddhattho n±ma satth± loke p±turahosi. Tena vutta½– 1. “Dhammadassissa aparena, siddhattho lokan±yako;
nihanitv± tama½ sabba½, s³riyo abbhuggato yath±”ti.
Siddhattho bodhisattopi p±ramiyo p³retv± tusitabhavane nibbattitv± tato cavitv± vebh±ranagare udenassa n±ma rañño aggamahesiy± suphass±ya n±ma deviy± kucchismi½ paµisandhi½ gahetv± dasanna½ m±s±na½ accayena v²riyuyy±ne m±tukucchito nikkhami. J±te pana mah±purise sabbesa½ ±raddhakammant± ca icchit± ca atth± siddhimagama½su. Tasm± panassa ñ±tak± “siddhattho”ti n±mamaka½su. So dasavassasahass±ni ag±ramajjhe vasi. Tassa kok±-suppala-paduman±mak± tayo p±s±d± ahesu½. Somanass±devippamukh±ni aµµhacatt±l²sa itthisahass±ni paccupaµµhit±ni ahesu½. So catt±ri nimitt±ni disv± somanass±deviy± putte anupamakum±re uppanne ±s±¼hipuººamiya½ suvaººasivik±ya nikkhamitv± v²riyuyy±na½ gantv± pabbaji. Ta½ koµisatasahassamanuss± anupabbaji½su. Mah±puriso kira tehi saddhi½ dasa m±se padh±nacariya½ caritv± vis±khapuººam±ya½ asadisabr±hmaºag±me sunett±ya n±ma br±hmaºakaññ±ya dinna½ madhup±y±sa½ paribhuñjitv± badaravane div±vih±ra½ v²tin±metv± s±yanhasamaye varuºena n±ma yavap±lena dinn± aµµha tiºamuµµhiyo gahetv± kaºik±rabodhi½ upagantv± catt±l²sahatthavitthata½ tiºasanthara½ santharitv± pallaªka½ ±bhujitv± sabbaññuta½ p±puºitv±– “anekaj±tisa½s±ra½…pe… taºh±na½ khayamajjhag±”ti ud±na½ ud±netv± sattasatt±ha½ v²tin±metv± attan± saha pabbajit±na½ bhikkh³na½ koµisatasahass±na½ catusaccapaµivedhasamatthata½ disv± anilapathena gantv± gay±migad±ye otaritv± tesa½ dhammacakka½ pavattesi, tad± koµisatasahass±na½ paµhamo abhisamayo ahosi. Tena vutta½– 2. “Sopi patv±na sambodhi½, sant±rento sadevaka½;
abhivassi dhammameghena, nibb±pento sadevaka½.
3. “Tass±pi atulatejassa, ahesu½ abhisamay± tayo;
koµisatasahass±na½, paµham±bhisamayo ah³”ti.
Tattha sadevakanti sadevaka½ loka½. Dhammameghen±ti dhammakath±meghavassena. Puna bh²marathanagare bh²marathena n±ma raññ± nimantito nagaramajjhe kate santh±g±re nisinno karav²karutamañjun± savanasukhena paramamadhurena paº¹itajanahadayaªgamena amat±bhisekasadisena brahmassarena dasa dis± parip³rento dhamm±matadundubhim±hani, tad± navutikoµ²na½ dutiyo abhisamayo ahosi. Tena vutta½– 4. “Pun±para½ bh²marathe, yad± ±hani dundubhi½;
tad± navutikoµ²na½, dutiy±bhisamayo ah³”ti.
Yad± pana vebh±ranagare ñ±tisam±game buddhava½sa½ desento navutikoµ²na½ dhammacakkhu½ upp±desi, so tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vutta½– 5. “Yad± buddho dhamma½ desesi, vebh±re so puruttame;
tad± navutikoµ²na½, tatiy±bhisamayo ah³”ti.
Amararuciradassane amaranagare n±ma sambalo ca sumitto ca dve bh±taro rajja½ k±resu½. Atha siddhattho satth± tesa½ r±j³na½ upanissayasampatti½ disv± gaganatalena gantv± amaranagaramajjhe otaritv± cakk±laªkatatalehi caraºehi pathavitala½ maddanto viya padacetiy±ni dassetv± amaruyy±na½ gantv± paramaramaº²ye attano karuº±s²tale sil±tale nis²di. Tato dvepi bh±tikar±j±no dasabalassa padacetiy±ni disv± pad±ni anugantv± siddhattha½ adhigataparamattha½ satth±ra½ sabbalokanet±ra½ sapariv±ra½ upasaªkamitv± abhiv±detv± bhagavanta½ pariv±retv± nis²di½su. Tesa½ bhagav± ajjh±say±nur³pa½ dhamma½ desesi. Tassa te dhammakatha½ sutv± sañj±tasaddh± hutv± sabbeva pabbajitv± arahatta½ p±puºi½su. Tesa½ koµisat±na½ kh²º±sav±na½ majjhe bhagav± p±timokkha½ uddisi, so paµhamo sannip±to ahosi. Vebh±ranagare ñ±tisam±game pabbajit±na½ navutikoµ²na½ majjhe p±timokkha½ uddisi, so dutiyo sannip±to ahosi. Sudassanavih±re sannipatit±na½ as²tikoµ²na½ majjhe p±timokkha½ uddisi, so tatiyo sannip±to ahosi. Tena vutta½– 6. “Sannip±t± tayo ±su½, tasmimpi dvipaduttame;
kh²º±sav±na½ vimal±na½, santacitt±na t±dina½.
7. “Koµisat±na½ navut²na½, as²tiy±pi ca koµina½;
ete ±su½ tayo µh±n±, vimal±na½ sam±game”ti.
Tattha navut²na½, as²tiy±pi ca koµinanti navut²na½ koµ²na½ as²tiy±pi ca koµ²na½ sannip±t± ahesunti attho. Ete ±su½ tayo µh±n±ti et±ni t²ºi sannip±taµµh±n±ni ahesunti attho. “Ýh±n±ne t±ni t²ºi ahesun”tipi p±µho. Tad± amh±ka½ bodhisatto surasenanagare maªgalo n±ma br±hmaºo hutv± vedavedaªg±na½ p±ra½ gantv± anekakoµisaªkha½ dhanasannicaya½ d²n±n±th±d²na½ pariccajitv± vivek±r±mo hutv± t±pasapabbajja½ pabbajitv± jh±n±bhiññ±yo nibbattetv± viharanto– “siddhattho n±ma buddho loke uppanno”ti sutv± ta½ upasaªkamitv± vanditv± tassa dhammakatha½ sutv± y±ya jambuy± aya½ jambud²po paññ±yati, iddhiy± ta½ jambu½ upasaªkamitv± tato phala½ ±haritv± navutikoµibhikkhupariv±ra½ siddhattha½ satth±ra½ surasenavih±re nis²d±petv± jambuphalehi santappesi sampav±resi Atha satth± ta½ phala½ paribhuñjitv±– “ito catunavutikappamatthake gotamo n±ma buddho bhavissat²”ti by±k±si. Tena vutta½– 8. “Aha½ tena samayena, maªgalo n±ma t±paso;
uggatejo duppasaho, abhiññ±balasam±hito.
9. “Jambuto phalam±netv±, siddhatthassa ad±saha½;
paµiggahetv± sambuddho, ida½ vacanamabravi.
10. “Passatha ima½ t±pasa½, jaµila½ uggat±pana½;
catunavutito kappe, aya½ buddho bhavissati.
11. “Padh±na½ padahitv±na…pe… hess±ma sammukh± ima½; 12. “tass±pi vacana½ sutv±, bhiyyo citta½ pas±dayi½;
uttari½ vatamadhiµµh±si½, dasap±ramip³riy±”ti.
Tattha duppasahoti dur±sado. Ayameva v± p±µho. Tassa pana bhagavato nagara½ vebh±ra½ n±ma ahosi. Udeno n±ma r±j± pit±, jayasenotipi tasseva n±ma½, suphass± n±ma m±t±, sambalo ca sumitto ca dve aggas±vak±, revato n±mupaµµh±ko, s²val± ca sur±m± ca dve aggas±vik±, kaºik±rarukkho bodhi, sar²ra½ saµµhihatthubbedha½ ahosi. Vassasatasahassa½ ±yu, somanass± n±ma aggamahes² ahosi, anupamo n±ma putto, suvaººasivik±ya nikkhami. Tena vutta½– 13. “Vebh±ra½ n±ma nagara½, udeno n±ma khattiyo;
suphass± n±ma janik±, siddhitthassa mahesino.
18. “Sambalo ca sumitto ca, ahesu½ aggas±vak±;
revato n±mupaµµh±ko, siddhatthassa mahesino.
19. “S²val± ca sur±m± ca, ahesu½ aggas±vik±;
bodhi tassa bhagavato, kaºik±roti vuccati.
21. “So buddho saµµhiratana½, ahosi nabhamuggato;
kañcanagghiyasaªk±so, dasasahass² virocati.
22. “Sopi buddho asamasamo, atulo appaµipuggalo;
vassasatasahass±ni, loke aµµh±si cakkhum±.
23. “Vipula½ pabha½ dassayitv±, pupph±petv±na s±vake;
vil±setv± sam±paty±, nibbuto so sas±vako”ti.
Tattha saµµhiratananti saµµhiratanappam±ºa½ nabha½ uggatoti attho. Kañcanagghiyasaªk±soti n±n±ratanavicittakanakamaya-agghiyasadisadassanoti attho. Dasasahass² virocat²ti dasasahassiya½ virocati. Vipulanti u¼±ra½ obh±sa½. Pupph±petv±n±ti jh±n±bhiññ±maggaphalasam±pattipupphehi pupphite paramasobhaggappatte katv±ti attho. Vil±setv±ti vil±sayitv± k²¼itv±. Sam±paty±ti lokiyalokuttar±hi sam±patt²hi abhiññ±hi ca. Nibbutoti anup±d±parinibb±nena nibbuto. Siddhattho kira satth± kañcanave¼unagare anomuyy±ne parinibb±yi. Tatthevassa ratanamaya½ catuyojanubbedha½ cetiyamaka½s³ti. Sesag±th±su sabbattha p±kaµamev±ti.
Siddhatthabuddhava½savaººan± niµµhit±.
Niµµhito so¼asamo buddhava½so.