4. Koº¹aññabuddhava½savaººan±

D²paªkare kira bhagavati parinibbute tassa s±sana½ vassasatasahassa½ pavattittha. Atha buddh±nubuddh±na½ s±vak±na½ antaradh±nena s±sanampissa antaradh±yi. Athassa aparabh±ge ekamasaªkhyeyyamatikkamitv± ekasmi½ kappe koº¹añño n±ma satth± udap±di. So pana bhagav± so¼asa-asaªkhyeyya½ kapp±nañca satasahassa½ p±ramiyo p³retv± bodhiñ±ºa½ parip±cetv± vessantarattabh±vasadise attabh±ve µhatv± tato cavitv± tusitapure nibbattitv± tattha y±vat±yuka½ µhatv± devat±na½ paµiñña½ datv± tusitapurato cavitv± rammavat²nagare sunandassa n±ma rañño kule suj±t±ya n±ma deviy± kucchismi½ paµisandhi½ aggahesi. Tassapi paµisandhikkhaºe d²paªkarabuddhava½se vuttappak±r±ni dvatti½sa p±µih±riy±ni nibbatti½su. So devat±hi kat±rakkhasa½vidh±no dasanna½ m±s±na½ accayena m±tukucchito nikkhamitv± sabbasattuttaro uttar±bhimukho sattapadav²tih±rena gantv± sabb± ca dis± viloketv± ±sabhi½ v±ca½ nicch±resi– “aggohamasmi lokassa, jeµµhohamasmi lokassa, seµµhohamasmi lokassa, ayamantim± j±ti, natthi d±ni punabbhavo”ti (d². ni. 2.31; ma. ni. 3.207).
Tato kum±rassa n±makaraºadivase n±ma½ karont± “koº¹añño”ti n±mamaka½su. So hi bhagav± koº¹aññagotto ahosi. Tassa kira tayo p±s±d± ahesu½– r±ma, sur±ma, subhan±mak± paramaramaº²y±. Tesu t²ºi satasahass±ni n±µakitth²na½ naccag²tav±ditakusal±na½ sabbak±la½ paccupaµµhit±ni ahesu½. Tassa rucidev² n±ma aggamahes² ahosi. Vijitaseno n±massa putto ahosi. So dasavassasahass±ni ag±ra½ ajjh±vasi.
So pana jiººaby±dhimatapabbajite disv± ±jaññarathena nikkhamitv± pabbajitv± dasa m±se padh±nacariya½ cari. Koº¹aññakum±ra½ pana pabbajanta½ dasa janakoµiyo anupabbaji½su. So tehi parivuto dasa m±se padh±nacariya½ caritv± vis±khapuººam±ya sunandag±me samasahitaghanapayodhar±ya yasodhar±ya n±ma seµµhidh²t±ya dinna½ paramamadhura½ madhup±y±sa½ paribhuñjitv± phalapallavaªkurasamalaªkate s±lavane div±vih±ra½ v²tin±metv± s±yanhasamaye gaºa½ pah±ya sunandak±j²vakena dinn± aµµha tiºamuµµhiyo gahetv± s±lakaly±ºirukkha½ tikkhattu½ padakkhiºa½ katv± pubbadis±bh±ga½ oloketv± bodhirukkha½ piµµhito katv± aµµhapaºº±sahatthavitthata½ tiºasanthara½ santharitv± pallaªka½ ±bhujitv± caturaªgav²riya½ adhiµµh±ya m±rabala½ vidhamitv± rattiy± paµhamay±me pubbeniv±s±nussatiñ±ºa½ visodhetv± majjhimay±me dibbacakkhu½ visodhetv± pacchimay±me paccay±k±ra½ sammasitv± ±n±p±nacatutthajjh±nato vuµµh±ya pañcasu khandhesu abhinivisitv± udayabbayavasena samapaññ±sa lakkhaº±ni disv± y±va gotrabhuñ±ºa½ vipassana½ va¹¹hetv± catt±ri maggañ±º±ni catt±ri ca phalañ±º±ni catasso paµisambhid± catuyoniparicchedakañ±ºa½ pañcagatiparicchedakañ±ºa½ cha as±dh±raºañ±º±ni sakale ca buddhaguºe paµivijjhitv± paripuººasaªkappo bodhim³le nisinnova–
“Anekaj±tisa½s±ra½, sandh±vissa½ anibbisa½;
gahak±ra½ gavesanto, dukkh± j±ti punappuna½.
“Gahak±raka diµµhosi, puna geha½ na k±hasi;
sabb± te ph±suk± bhagg±, gahak³µa½ visaªkhata½;
visaªkh±ragata½ citta½, taºh±na½ khayamajjhag±. (Dha. pa. 153-154).
“Ayoghanahatasseva, jalato j±tavedaso;
anupubb³pasantassa, yath± na ñ±yate gati.
“Eva½ samm± vimutt±na½, k±mabandhoghat±rina½;
paññ±petu½ gat² natthi, patt±na½ acala½ sukhan”ti. (Ud±. 80)–

Eva½ ud±na½ ud±netv± sattasatt±ha½ bodhim³leyeva phalasam±pattisukhena v²tin±metv± aµµhame satt±he brahmuno ajjhesana½ paµicca– “kassa nu kho aha½ paµhama½ dhamma½ deseyyan”ti (ma. ni. 1.284; 2.341; mah±va. 10) upadh±rento attan± saddhi½ pabbajit± dasa bhikkhukoµiyo addasa. “Ime pana kulaputt± samupacitakusalam³l± ma½ pabbajanta½ anupabbajit± may± saddhi½ padh±na½ caritv± ma½ upaµµhahi½su, hand±ha½ imesa½ sabbapaµhama½ dhamma½ deseyyan”ti eva½ upadh±retv±– “id±ni pana te kattha vasant²”ti olokento– “ito aµµh±rasayojanike arundhavat²nagare devavane viharant²”ti disv±– “tesa½ dhamma½ desetu½ gamiss±m²”ti pattac²varam±d±ya seyyath±pi n±ma balav± puriso samiñjita½ v± b±ha½ pas±reyya, pas±rita½ v± b±ha½ samiñjeyya, evameva bodhim³le antarahito devavane p±turahosi.

Tasmiñca samaye t± dasa bhikkhukoµiyo arundhavat²nagara½ upaniss±ya devavane viharanti. Te pana bhikkh³ dasabala½ d³ratova ±gacchanta½ disv± pasannam±nas± paccuggantv±, bhagavato pattac²vara½ paµiggahetv±, buddh±sana½ paññ±petv±, satthu g±rava½ katv±, bhagavanta½ vanditv±, pariv±retv± ekamanta½ nis²di½su. Tatra koº¹añño dasabalo munigaºaparivuto buddh±sane nisinno tidasagaºaparivuto dasasatanayano viya vimalagaganatalagato saradasamayarajanikaro viya t±r±gaºaparivuto puººacando viya virocittha. Atha satth± tesa½ sabbabuddhanisevita½ anuttara½ tiparivaµµa½ dv±das±k±ra½ dhammacakkappavattanasuttanta½ kathetv± dasabhikkhukoµippamukh± satasahassadevamanussakoµiyo dhamm±mata½ p±yesi. Tena vutta½–
1. “D²paªkarassa aparena, koº¹añño n±ma n±yako;
anantatejo amitayaso, appameyyo dur±sado.
2. “Dharaº³pamo khamanena, s²lena s±gar³pamo;
sam±dhin± mer³pamo, ñ±ºena gagan³pamo.
3. “Indriyabalabojjhaªga-maggasaccappak±sana½;
pak±sesi sad± buddho hit±ya sabbap±ºina½.
4. “Dhammacakka½ pavattente, koº¹aññe lokan±yake;
koµisatasahass±na½, paµham±bhisamayo ah³”ti.
Tattha d²paªkarassa aparen±ti d²paªkarassa satthuno aparabh±geti attho. Koº¹añño n±m±ti attano gottavasena samadhigatan±madheyyo. N±yakoti vin±yako. Anantatejoti attano s²laguºañ±ºapuññatejena anantatejo. Heµµhato av²ci upari bhavagga½ tiriyato anant± lokadh±tuyo etthantare ekapuggalopi tassa mukha½ oloketv± µh±tu½ samattho n±ma natthi. Tena vutta½ “anantatejo”ti. Amitayasoti anantapariv±ro. Tassa hi bhagavato vassasatasahass±ni y±va parinibb±nasamaya½ etthantare bhikkhuparis±ya gaºanaparicchedo n±ma n±hosi. Tasm± “amitayaso”ti vuccati. Amitaguºakittipi “amitayaso”ti vuccati. Appameyyoti guºagaºaparim±ºavasena nappameyyoti appameyyo. Yath±ha–
“Buddhopi buddhassa bhaºeyya vaººa½, kappampi ce aññamabh±sam±no;
kh²yetha kappo cirad²ghamantare, vaººo na kh²yetha tath±gatass±”ti. (D². ni. aµµha. 1.304; 3.141; ma. ni. aµµha. 2.425; ud±. aµµha. 53; cariy±. aµµha. nid±nakath±).
Tasm± appameyyaguºagaºatt± “appameyyo”ti vuccati. Dur±sadoti durupasaªkaman²yo, ±sajja ghaµµetv± upasaªkamitumasakkuºeyyabh±vato dur±sado, durabhibhavan²yoti attho.
Dharaº³pamoti dharaº²samo. Khamanen±ti khantiy±, catunahut±dhikadviyojanasatasahassabahal± mah±pathav² viya pakativ±tena l±bh±l±bha-iµµh±niµµh±d²hi akampanabh±vato “dharaº³pamo”ti vuccati. S²lena s±gar³pamoti s²lasa½varena vel±n±tikkamanabh±vena s±garasamo. “Mah±samuddo, bhikkhave, µhitadhammo vela½ n±tivattat²”ti (a. ni. 8.19; c³¼ava. 384; mi. pa. 6.2.10) hi vutta½.
Sam±dhin± mer³pamoti sam±dhipaµipakkhabh³tadhammajanitakamp±bh±vato merun± girivarena samo, sadisoti attho. Merugirivaro viya thiratarasar²roti v±. ѱºena gagan³pamoti ettha bhagavato ñ±ºassa anantabh±vena anant±k±sena upam± kat±. Catt±ri anant±ni vutt±ni bhagavat±. Yath±ha–
“Sattak±yo ca ±k±so, cakkav±¼± canantak±;
buddhañ±ºa½ appameyya½, na sakk± ete vij±nitun”ti. (Bu. va½. 1.64).
Tasm± anantassa ñ±ºassa anantena ±k±sena upam± kat±ti.
Indriyabalabojjhaªgamaggasaccappak±sananti etesa½ indriyabalabojjhaªgamaggasacc±na½ gahaºena satipaµµh±nasammappadh±niddhip±d±pi gahit±va honti. Tasm± indriy±d²na½ catusaªkhep±na½ vasena sattatti½sabodhipakkhiyadhamm±na½ pak±sanadhamma½ pak±sesi, deses²ti attho. Hit±y±ti hitattha½. Dhammacakka½ pavattenteti desan±ñ±ºe pavattiyam±ne.
Tato aparabh±ge mah±maªgalasam±game dasasu cakkav±¼asahassesu devat±yo sukhume attabh±ve m±petv± imasmiññeva cakkav±¼e sannipati½su. Tattha kira aññataro devaputto koº¹aññadasabala½ maªgalapañha½ pucchi. Tassa bhagav± maªgal±ni kathesi. Tattha navutikoµisahass±ni arahatta½ p±puºi½su. Sot±pann±d²na½ gaºanaparicchedo n±ma n±hosi. Tena vutta½–
5. “Tato parampi desente, naramar³na½ sam±game;
navutikoµisahass±na½, dutiy±bhisamayo ah³”ti.
Tattha tato paramp²ti tato aparabh±gepi. Desenteti bhagavati dhamma½ desente. Naramar³nanti nar±nañceva amar±nañca, yad± pana bhagav± gaganatale titthiyam±namaddana½ yamakap±µih±riya½ karonto dhamma½ desesi tad± as²tikoµisahass±ni arahatta½ p±puºi½su. T²su phalesu patiµµhit± gaºanapatha½ v²tivatt±. Tena vutta½–
6. “Titthiye abhimaddanto, yad± dhammamadesayi;
as²tikoµisahass±na½, tatiy±bhisamayo ah³”ti.
Tattha tad±-sadda½ ±netv± attho daµµhabbo. Yad± bhagav± dhamma½ desesi, tad± as²tikoµisahass±na½ dhamm±bhisamayo ah³ti.
Koº¹añño kira satth± abhisambodhi½ patv± paµhamavassa½ candavat²nagara½ upaniss±ya cand±r±me vih±si. Tattha sucindharassa n±ma br±hmaºamah±s±lassa putto bhaddam±ºavo n±ma yasodharabr±hmaºassa putto subhaddam±ºavo ca koº¹aññassa buddhassa sammukh± dhammadesana½ sutv± pasannam±nas± dasahi m±ºavakasahassehi saddhi½ tassa santike pabbajitv± arahatta½ p±puºi½su.
Atha koº¹añño satth± jeµµham±sapuººam±ya subhaddattherappamukhena koµisatasahassena parivuto p±timokkhamuddisi, so paµhamo sannip±to ahosi. Tato aparabh±ge koº¹aññasatthuno putte vijitasene n±ma arahatta½ patte ta½pamukhassa koµisahassassa majjhe bhagav± p±timokkha½ uddisi, so dutiyo sannip±to ahosi. Ath±parena samayena dasabalo janapadac±rika½ caranto udenar±j±na½ n±ma navutikoµijanapariv±ra½ pabb±jesi saddhi½ t±ya paris±ya. Tasmi½ pana arahatta½ patte ta½pamukhehi navutiy± arahantakoµ²hi bhagav± parivuto p±timokkha½ uddisi, so tatiyo sannip±to ahosi. Tena vutta½–
7. “Sannip±t± tayo ±su½, koº¹aññassa mahesino;
kh²º±sav±na½ vimal±na½, santacitt±na t±dina½.
8. “Koµisatasahass±na½, paµhamo ±si sam±gamo;
dutiyo koµisahass±na½, tatiyo navutikoµinan”ti.
Tad± kira amh±ka½ bodhisatto vijit±v² n±ma cakkavatt² hutv± candavat²nagare paµivasati. So kira anekanaravaraparivuto salilanidhinivasana½ sameruyugandhara½ aparimitavasudhara½ vasundhara½ adaº¹ena asatthena dhammena parip±leti. Atha koº¹añño buddhopi koµisatasahassakh²º±savaparivuto janapadac±rika½ caram±no anupubbena candavat²nagara½ samp±puºi.
So vijit±v² kira r±j±– “samm±sambuddho kira amh±ka½ nagara½ anuppatto”ti sutv± paccuggantv± bhagavato vasanaµµh±na½ sa½vidahitv± sv±tan±ya saddhi½ bhikkhusaªghena nimantetv± punadivase bhattavidhi½ suµµhu paµiy±detv± koµisatasahassasaªkhassa buddhappamukhassa bhikkhusaªghassa mah±d±na½ ad±si. Bodhisatto bhagavanta½ bhojetv± anumodan±vas±ne– “bhante, tem±sa½ mah±janasaªgaha½ karonto idheva vasath±”ti y±citv± tayo m±se nirantara½ buddhappamukhassa bhikkhusaªghassa asadisamah±d±na½ ad±si.
Atha satth± bodhisatta½– “an±gate gotamo n±ma buddho bhavissat²”ti by±karitv± dhammamassa desesi. So satthu dhammakatha½ sutv± rajja½ niyy±tetv± pabbajitv± t²ºi piµak±ni uggahetv± aµµha sam±pattiyo pañca ca abhiññ±yo upp±detv± aparih²najjh±no brahmaloke nibbatti. Tena vutta½–
9. “Aha½ tena samayena, vijit±v² n±ma khattiyo;
samudda½ antamantena, issariya½ vattay±maha½.
10. “Koµisatasahass±na½, vimal±na½ mahesina½;
saha lokaggan±thena, paramannena tappayi½.
11. “Sopi ma½ buddho by±k±si, koº¹añño lokan±yako;
aparimeyyito kappe, buddho loke bhavissati.
12. “Padh±na½ padahitv±na, katv± dukkarak±rika½;
assattham³le sambuddho, bujjhissati mah±yaso.
13. “Imassa janik± m±t±, m±y± n±ma bhavissati;
pit± suddhodano n±ma, aya½ hessati gotamo.
14. “Kolito upatisso ca, agg± hessanti s±vak±;
±nando n±mupaµµh±ko, upaµµhissati ta½ jina½.
15. “Khem± uppalavaºº± ca, agg± hessanti s±vik±;
bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
16. “Citto ca hatth±¼avako, agg± hessantupaµµhak±;
nandam±t± ca uttar±, agg± hessantupaµµhik±;
±yu vassasata½ tassa, gotamassa yasassino.
17. “Ida½ sutv±na vacana½, asamassa mahesino;
±modit± naramar³, buddhab²ja½ kira aya½.
18. “Ukkuµµhisadd± vattanti, apphoµenti hasanti ca;
katañjal² namassanti, dasasahassidevat±.
19. “Yadimassa lokan±thassa, virajjhiss±ma s±sana½;
an±gatamhi addh±ne, hess±ma sammukh± ima½.
20. “Yath± manuss± nadi½ tarant±, paµitittha½ virajjhiya;
heµµh±titthe gahetv±na, uttaranti mah±nadi½.
21. “Evameva maya½ sabbe, yadi muñc±mima½ jina½;
an±gatamhi addh±ne, hess±ma sammukh± ima½.
22. “Tass±ha½ vacana½ sutv±, bhiyyo citta½ pas±dayi½;
tameva attha½ s±dhento, mah±rajja½ jine ada½;
mah±rajja½ daditv±na, pabbaji½ tassa santike.
23. “Suttanta½ vinaya½ c±pi, navaªga½ satthus±sana½;
sabba½ pariy±puºitv±na, sobhayi½ jinas±sana½.
24. “Tatthappamatto viharanto, nisajjaµµh±nacaªkame;
abhiññ±p±rami½ gantv±, brahmalokamagañchahan”ti.
Tattha aha½ tena samayen±ti aha½ tasmi½ samaye. Vijit±v² n±m±ti eva½n±mako cakkavattir±j± ahosi½. Samudda½ antamanten±ti ettha cakkav±¼apabbata½ s²ma½ mariy±da½ katv± µhita½ samudda½ anta½ katv± issariya½ vattay±m²ti attho. Ett±vat± na p±kaµa½ hoti.
R±j± kira cakkavatt² cakkaratan±nubh±vena v±mapassena sineru½ katv± samuddassa uparibh±gena aµµhayojanasahassappam±ºa½ pubbavideha½ gacchati. Tattha r±j± cakkavatt²– “p±ºo na hantabbo, adinna½ n±d±tabba½, k±mesumicch± na caritabb±, mus± na bh±sitabb±, majja½ na p±tabba½, yath±bhuttañca bhuñjath±”ti (d². ni. 2.244; 3.85; ma. ni. 3.257) ov±da½ deti. Eva½ ov±de dinne ta½ cakkaratana½ veh±sa½ abbhuggantv± puratthima½ samudda½ ajjhog±hati. Yath± yath± ca ta½ ajjhog±hati, tath± tath± sa½khitta-³mivipph±ra½ hutv± ogaccham±na½ mah±samuddasalila½ yojanamatta½ oggantv± antosamudda½ ubhosu passesu ve¼uriyamaºibhitti viya paramadassan²ya½ hutv± tiµµhati, eva½ puratthimas±garapariyanta½ gantv± ta½ cakkaratana½ paµinivattati. Paµinivattam±ne ca tasmi½ s± paris± aggato hoti, majjhe r±j± cakkavatt² ante cakkaratana½ hoti. Tampi jala½ jalantena viyoga½ asaham±namiva nemimaº¹alapariyanta½ abhihanantameva t²ramupagacchati.
Eva½ r±j± cakkavatt² puratthimasamuddapariyanta½ pubbavideha½ abhivijinitv± dakkhiºasamuddapariyanta½ jambud²pa½ vijetuk±mo cakkaratanadesitena maggena dakkhiºasamudd±bhimukho gacchati. Ta½ dasasahassayojanappam±ºa½ jambud²pa½ abhivijinitv± dakkhiºasamuddato paccuttaritv± sattayojanasahassappam±ºa½ aparagoy±na½ vijetu½ heµµh± vuttanayeneva gantv± tampi s±garapariyanta½ abhivijinitv± pacchimasamuddatopi uttaritv± aµµhayojanasahassappam±ºa½ uttarakuru½ vijetu½ tatheva gantv± ta½ samuddapariyanta½ katv± tatheva abhivijiya uttarasamuddatopi paccuttarati. Ett±vat± raññ± cakkavattin± s±garapariyant±ya pathaviy± issariya½ adhigata½ hoti. Tena vutta½ samudda½ antamantena, issariya½ vattay±mahan”ti.
Koµisatasahass±nanti koµisatasahass±ni. Ayameva v± p±µho. Vimal±nanti kh²º±sav±na½. Saha lokaggan±then±ti saddhi½ dasabalena koµisatasahass±nanti attho. Paramannen±ti paº²tena annena. Tappayinti tappesi½. Aparimeyyito kappeti ito paµµh±ya satasahassakapp±dhik±ni t²ºi asaªkhyeyy±ni atikkamitv± ekasmi½ bhaddakappeti attho.
Padh±nanti v²riya½. Tameva attha½ s±dhentoti tameva buddhak±rakamattha½ d±nap±rami½ p³rento s±dhento nipph±dentoti attho. Mah±rajjanti cakkavattirajja½. Jineti bhagavati, sampad±natthe v± bhumma½ daµµhabba½. Adanti ad±si½. Evamattha½ s±dhentoti imin± sambandho daµµhabbo. “Mah±rajja½ jine dadin”ti paµhanti keci. Daditv±n±ti cajitv±. Suttantanti suttantapiµaka½. Vinayanti vinayapiµaka½. Navaªganti suttageyy±dinavaªga½. Sobhayi½ jinas±sananti ±gam±dhigamehi lokiyehi samalaªkari½. Tatth±ti tassa bhagavato s±sane. Appamattoti satisampanno. Brahmalokamagañchahanti brahmaloka½ agañchi½ aha½.
Imassa pana koº¹aññabuddhassa rammavat² n±ma nagara½ ahosi, sunando n±ma r±j± pit±, suj±t± n±ma dev² m±t±, bhaddo ca subhaddo ca dve aggas±vak±, anuruddho n±mupaµµh±ko, tiss± ca upatiss± ca dve aggas±vik±, s±lakaly±ºirukkho bodhi, aµµh±s²tihatthubbedha½ sar²ra½ vassasatasahass±ni ±yuppam±ºa½ ahosi, tassa rucidev² n±ma aggamahes² ahosi, vijitaseno n±massa putto, cando n±mupaµµh±ko r±j±. Cand±r±me kira vas²ti. Tena vutta½–
25. “Nagara½ rammavat² n±ma, sunando n±ma khattiyo;
suj±t± n±ma janik±, koº¹aññassa mahesino.
30. “Bhaddo ceva subhaddo ca, ahesu½ aggas±vak±;
anuruddho n±mupaµµh±ko, koº¹aññassa mahesino.
31. “Tiss± ca upatiss± ca, ahesu½ aggas±vik±;
s±lakaly±ºiko bodhi, koº¹aññassa mahesino.
33. “So aµµh±s²ti hatth±ni, accuggato mah±muni;
sobhate u¼ur±j±va, s³riyo majjhanhike yath±.
34. “Vassasatasahass±ni, ±yu vijjati t±vade;
t±vat± tiµµham±no so, t±resi janata½ bahu½.
35. “Kh²º±savehi vimalehi, vicitt± ±si medan²;
yath± hi gaganamu¼³bhi, eva½ so upasobhatha.
36. “Tepi n±g± appameyy±, asaªkhobh± dur±sad±;
vijjup±ta½va dassetv±, nibbut± te mah±yas±.
37. “S± ca atuliy± jinassa iddhi, ñ±ºaparibh±vito ca sam±dhi;
sabba½ tamantarahita½, nanu ritt± sabbasaªkh±r±”ti.
Tattha s±lakaly±ºikoti s±lakaly±ºirukkho, so buddhak±le ceva cakkavattik±le ca nibbattati, n±ññad±. So ek±heneva uµµh±ti kira. Kh²º±savehi vimalehi, vicitt± ±si medan²ti aya½ medan² kh²º±savehi ekak±s±vapajjot± vicitt± paramadassan²y± ahosi. Yath± ti opammatthe nip±to. U¼³bh²ti nakkhattehi, t±r±gaºehi gaganatala½ viya kh²º±savehi vicitt± aya½ medan² sobhitth±ti attho.
Asaªkhobh±ti aµµhahi lokadhammehi akkhobh± avik±r±. Vijjup±ta½va dassetv±ti vijjup±ta½ viya dassayitv±, “vijjupp±ta½v±”tipi p±µho. Koº¹aññabuddhassa kira k±le parinibb±yam±n± bhikkh³ sattat±lappam±ºam±k±samabbhuggantv± asitajaladharavivaragat± vijjulat± viya samantato vijjotam±n± tejodh±tu½ sam±pajjitv± nirup±d±n± dahan± viya parinibb±yi½su. Tena vutta½ “vijjup±ta½va dassetv±”ti. Atuliy±ti atuly± asadis±. ѱºaparibh±vitoti ñ±ºena va¹¹hito. Sesag±th± heµµh± vuttanayatt± utt±n± ev±ti.
“Koº¹añño n±ma sambuddho, cand±r±me manorame;
nibb±yi cetiyo tassa, sattayojaniko kato.
“Na heva dh±tuyo tassa, satthuno, vikiri½su t±;
µhit± ekaghan± hutv±, suvaººapaµim± viya”.
Sakalajambud²pav±sino manuss± sam±gantv± sattayojanika½ sattaratanamaya½ harit±lamanosil±ya mattik±kicca½ telasapp²hi udakakicca½ katv± niµµh±pesunti.

Koº¹aññabuddhava½savaººan± niµµhit±.

Niµµhito dutiyo buddhava½so.