550. Saky±na½ sakyava½sar±j³na½ nandijanano somanassak±rako aha½ pure pubbe kappako ±si½ ahosi½, ta½ j±ti½ ta½ kula½ ta½ yoni½ vijahitv± visesena jahitv± cha¹¹etv± mahesino samm±sambuddhassa putto j±to sakyaputtoti saªkhya½ gato s±sanadh±raºatoti attho.
551. Tato para½ attano d±sakule nibbattan±pad±na½ dassento ito dutiyake kappeti-±dim±ha. Tattha ito bhaddakappato heµµh± dutiye kappe n±mena añjaso n±ma khattiyo eko r±j± anantatejo saªkhy±tikkantatejo amitayaso pam±º±tikkantapariv±ro mahaddhano anekakoµisatasahassadhanav± bh³mip±lo pathav²p±lako rakkhako ahos²ti sambandho.
552. Tassa raññoti tassa t±disassa r±jino putto aha½ candano n±ma khattiyo khattiyakum±ro ahosinti sambandho. So aha½ j±timadena ca yasamadena ca bhogamadena ca upatthaddho thambhito unnatoti attho.
553. N±gasatasahass±n²ti satasahassahatthino m±taªg± m±taªgakule j±t± tidh± pabhinn± akkhikaººakosasaªkh±tehi t²hi µh±nehi pabhinn± madaga¼it± sabb±laªk±rabh³sit± sabbehi hatth±laªk±rehi alaªkat± sad± sabbak±la½ ma½ pariv±rent²ti sambandho.
554. Sabalehi paretohanti tad± tasmi½ k±le aha½ sabalehi attano sen±balehi pareto pariv±rito uyy±na½ gantuk±mako icchanto sirika½ n±ma n±ga½ hatthi½ ±ruyha abhiruhitv± nagarato nikkhaminti sambandho.
555. Caraºena ca sampannoti s²lasa½var±dipannarasacaraºadhammena samann±gato guttadv±ro pihitacakkh±dichadv±ro susa½vuto suµµhu rakkhitak±yacitto devalo n±ma sambuddho paccekasambuddho, mama mayha½ purato sammukhe ±gacchi p±puº²ti attho.
556. Pesetv± sirika½ n±ganti ta½ ±gata½ paccekabuddha½ disv± aha½ sirika½ n±ma n±ga½ abhimukha½ pesetv± buddha½ ±s±dayi½ ghaµµesi½ padussesinti attho. Tato sañj±takopo soti tato tasm± may± at²va p²¼etv± pesitatt± so hatthin±go mayi sañj±takopo pada½ attano p±da½ nuddharate na uddharati, niccalova hot²ti attho.
557. N±ga½ duµµhamana½ disv±ti duµµhamana½ kuddhacitta½ n±da½ disv± aha½ buddhe paccekabuddhe kopa½ ak±si½ dosa½ upp±desinti attho. Vihesayitv± sambuddhanti devala½ paccekasambuddha½ vihesayitv± viheµhetv± aha½ uyy±na½ agam±sinti sambandho.
558. S±ta½ tattha na vind±m²ti tasmi½ ±s±dane s±ta½ na vind±mi. ¾s±dananimitta½ madhura½ sukha½ na labh±m²ti attho. Siro pajjalito yath±ti siro mama s²sa½ pajjalito yath± pajjalam±na½ viya hot²ti attho. Pari¼±hena ¹ayh±m²ti paccekabuddhe kopassa katatt± pacch±nut±papari¼±hena ¹ayh±mi uºhacitto hom²ti attho.
559. Sas±garant±ti teneva p±pakammabalena sas±garant± s±garapariyos±n± sakalamah±pathav² me mayha½ ±ditt± viya jalit± viya hoti kh±yat²ti attho. Pitu santikup±gamm±ti eva½ bhaye uppanne aha½ attano pitu rañño santika½ up±gamma upagantv± ida½ vacana½ abravi½ kathesinti attho.
560. ¾s²visa½va kupitanti ±s²visa½ sabba½ kupita½ kuddha½ iva jalam±na½ aggikkhandha½ iva matta½ tidh± pabhinna½ danti½ dantavanta½ kuñjara½ uttama½ hatthi½ iva ca ±gata½ ya½ paccekabuddha½ sayambhu½ sayameva buddhabh³ta½ aha½ ±s±dayi½ ghaµµesinti sambandho.
561. ¾s±dito may± buddhoti so paccekabuddho may± ±s±dito ghaµµito ghoro aññehi ghaµµetu½ asakkuºeyyatt± ghoro, uggatapo p±kaµatapo jino pañca m±re jitav± eva½guºasampanno paccekabuddho may± ghaµµitoti attho. Pur± sabbe vinass±m±ti tasmi½ paccekabuddhe kata-an±darena sabbe maya½ vinass±ma vividhen±k±rena nass±ma, bhasm± viya bhav±m±ti attho. Kham±pess±ma ta½ muninti ta½ paccekabuddha½ muni½ y±va na vinass±ma, t±va kham±pess±m±ti sambandho.
562. No ce ta½ nijjh±pess±m±ti attadanta½ damitacitta½ sam±hita½ ekaggacitta½ ta½ paccekabuddha½ no ce nijjh±pess±ma kham±pess±ma. Orena sattadivas± sattadivasato orabh±ge sattadivase anatikkamitv± sampuººa½ raµµha½ me sabba½ vidhamissati vinassissati.
563. Sumekhalo kosiyo c±ti ete sumekhal±dayo catt±ro r±j±no isayo ±s±dayitv± ghaµµetv± an±dara½ katv± saraµµhak± saha raµµhajanapadav±s²hi duggat± vin±sa½ gat±ti attho.
564. Yad± kuppanti isayoti yad± yasmi½ k±le saññat± k±yasaññam±d²hi saññat± sant± brahmac±rino uttamac±rino seµµhac±rino isayo kuppanti domanass± bhavanti, tad± sas±gara½ sapabbata½ sadevaka½ loka½ vin±sent²ti sambandho.
565. Tiyojanasahassamh²ti tesa½ is²na½ ±nubh±va½ ñatv± te kham±petu½ accaya½ apar±dha½ desanatth±ya pak±sanatth±ya tiyojanasahassappam±ºe padese purise sannip±tayinti sambandho. Sayambhu½ upasaªkaminti sayambhu½ paccekabuddha½ upasaªkami½ sam²pa½ agam±sinti attho.
566. Allavatth±ti may± saddhi½ r±sibh³t± sabbe jan± allavatth± udakena tintavattha-uttar±saªg± allasir± tintakes± pañjal²kat± muddhani kata-añjalipuµ± buddhassa paccekamunino p±de p±dasam²pe nipatitv± nipajjitv± ida½ vacanamabravunti “khamassu tva½, mah±v²r±”ti-±dika½ vacana½ abravu½ kathesunti attho.
567. Mah±v²ra v²ruttama bhante paccekabuddha, may± tumhesu aññ±ºena kata½ apar±dha½ khamassu tva½ vinodehi, m± manasi karoh²ti attho Jano janasam³ho ta½ bhagavanta½ abhi visesena y±cati. Pari¼±ha½ dosamohehi katacittadukkhapari¼±ha½ amh±ka½ vinodehi tanu½ karohi, no amh±ka½ raµµha½ sakalaraµµhajanapadav±sino m± vin±saya m± vin±seh²ti attho.
568. Sadevam±nus± sabbeti sabbe m±nus± sadev± sad±nav± pah±r±d±d²hi asurehi saha sarakkhas± ayomayena k³µena mah±muggarena sad± sabbak±la½ me sira½ mayha½ matthaka½ bhindeyyu½ pad±leyyu½.
569. Tato para½ buddh±na½ khamitabh±vañca kop±bh±vañca pak±sento dake aggi na saºµh±t²ti-±dim±ha. Tattha yath± udake aggi na saºµh±ti na patiµµh±ti, yath± b²ja½ sele sil±maye pabbate na viruhati, yath± agade osadhe kimi p±ºako na saºµh±ti. Tath± kopo cittappakopo dummanat± buddhe paµividdhasacce paccekabuddhe na j±yati na uppajjat²ti attho.
570. Punapi buddh±na½ ±nubh±va½ pak±sento yath± ca bh³m²ti-±dim±ha. Tattha yath± ca bh³mi pathav² acal± niccal±, tath± buddho acaloti attho. Yath± s±garo mah±samuddo appameyyo pametu½ pam±ºa½ gahetu½ asakkuºeyyo, tath± buddho appameyyoti attho. Yath± ±k±so aphuµµh±k±so anantako pariyos±narahito, eva½ tath± buddho akkhobhiyo khobhetu½ ±lo¼etu½ asakkuºeyyoti attho.
571. Tato para½ paccekabuddhassa khamanavacana½ dassento sad± khant± mah±v²r±ti-±dim±ha. Tattha mah±v²r± uttamav²riyavant± buddh± tapassino p±p±na½ tapanato “tapo”ti laddhan±mena v²riyena samann±gat± khant± ca khantiy± ca sampann± khamit± ca paresa½ apar±dha½ khamit± sahit± sad± sabbak±la½ bhavant²ti sambandho. Khant±na½ khamit±nañc±ti tesa½ buddh±na½ khant±na½ khantiy± yutt±na½ khamit±na½ par±par±dhakhamit±na½ sahit±nañca gamana½ chand±d²hi agatigamana½ na vijjat²ti attho.
572. Iti ida½ vacana½ vatv± sambuddho paccekasambuddho pari¼±ha½ satt±na½ uppannad±ha½ vinodaya½ vinodayanto mah±janassa purato sannipatitassa sar±jakassa mahato janak±yassa sammukhato tad± tasmi½ k±le nabha½ ±k±sa½ abbhuggami uggañch²ti attho.
573. Tena kammenaha½ dh²r±ti dh²ra dhitisampanna aha½ tena kammena paccekabuddhe katena an±darakammena imasmi½ pacchimattabhave h²natta½ l±makabh±va½ r±j³na½ kappakakammakaraºaj±ti½ ajjhup±gato sampattoti attho. Samatikkamma ta½ j±tinti ta½ par±yattaj±ti½ sa½ suµµhu atikkamma atikkamitv±. P±visi½ abhaya½ puranti bhayarahita½ nibb±napura½ nibb±namah±nagara½ p±visi½ paviµµho ±sinti attho.
574. Tad±pi ma½ mah±v²r±ti v²ruttama tad±pi tasmi½ paccekabuddhassa ±s±danasamaye api sayambh³ paccekabuddho pari¼±ha½ ±s±danahetu uppanna½ k±yacittadaratha½ vinodesi d³r²-ak±si. Þayham±na½ tato eva pacch±nut±pena kukkuccena ¹ayham±na½ santapanta½ ma½ susaºµhita½ dosa½ dosato dassane suµµhu saºµhita½ disv± kham±payi ta½ apar±dha½ adhiv±ses²ti sambandho.
575. Ajj±pi ma½ mah±v²r±ti v²ruttama, ajj±pi tuyha½ sam±gamak±le api, tihagg²bhi r±gaggidosaggimohaggisaªkh±tehi v± nirayaggipetaggisa½s±raggisaªkh±tehi v± t²hi agg²hi ¹ayham±na½ dukkhamanubhavanta½ ma½ bhagav± s²tibh±va½ domanassavin±sena santak±yacittasaªkh±ta½ s²tibh±va½ nibb±nameva v± ap±payi samp±pesi. Tayo agg² vuttappak±re te tayo agg² nibb±pesi v³pasames²ti sambandho.
576. Eva½ attano h²n±pad±na½ bhagavato dassetv± id±ni aññepi tassa savane niyojetv± ovadanto “yesa½ sot±vadh±natth²”ti-±dim±ha. Tattha yesa½ tumh±ka½ sot±vadh±na½ sotassa avadh±na½ µhapana½ atthi vijjati, te tumhe bh±sato s±santassa mama vacana½ suº±tha manasi karotha. Attha½ tumha½ pavakkh±m²ti yath± yena pak±rena mama may± diµµha½ pada½ nibb±na½, tath± tena pak±rena nibb±nasaªkh±ta½ paramattha½ tumh±ka½ pavakkh±m²ti sambandho.
577. Ta½ dassento sayambhu½ ta½ vim±netv±ti-±dim±ha. Tattha sayambhu½ sayameva bh³ta½ ariy±ya j±tiy± j±ta½ santacitta½ sam±hita½ paccekabuddha½ vim±netv± an±dara½ katv± tena kammena katen±kusalena ajja imasmi½ vattam±nak±le aha½ n²cayoniya½ par±yattaj±tiya½ kappakaj±tiya½ j±to nibbatto amhi bhav±mi.
578. M± vo khaºa½ vir±dheth±ti buddhupp±dakkhaºa½ vo tumhe m± vir±dhetha ga¼ita½ m± karotha, hi sacca½ khaº±t²t± buddhupp±dakkhaºa½ at²t± atikkant± satt± socare socanti, “maya½ alakkhik± dummedh± bhav±m±”ti eva½ socant²ti attho. Sadatthe attano atthe vu¹¹hiya½ v±yameyy±tha v²riya½ karotha. Vo tumhehi khaºo buddhupp±dakkhaºo samayo paµip±dito nipph±dito pattoti attho.
579. Tato para½ sa½s±ragat±na½ ±d²nava½ upam±-upameyyavasena dassento ekacc±nañca vamananti-±dim±ha. Ekacc±na½ kesañci puggal±na½ vamana½ uddha½ uggiraºa½ ekacc±na½ virecana½ adhopaggharaºa½ eke ekacc±na½ hal±hala½ visa½ mucch±karaºavisa½, ekacc±na½ puggal±na½ osadha½ rakkhanup±ya½ bhagav± eva½ paµip±µiy± akkh±s²ti sambandho.
580. Vamana½ paµipann±nanti paµipann±na½ maggasamaªg²na½ vamana½ sa½s±racha¹¹ana½ sa½s±ramocana½ bhagav± akkh±s²ti sambandho. Phalaµµh±na½ phale µhit±na½ virecana½ sa½s±rapaggharaºa½ akkh±si. Phalal±bh²na½ phala½ labhitv± µhit±na½ nibb±na-osadha½ akkh±si. Gaves²na½ manussadevanibb±nasampatti½ gaves²na½ pariyesant±na½ puññakhettabh³ta½ saªgha½ akkh±s²ti sambandho.
581. S±sanena viruddh±nanti s±sanassa paµipakkh±na½ hal±hala½ kut³hala½ p±pa½ akusala½ akkh±s²ti sambandho. Yath± ±s²visoti assaddh±na½ katap±p±na½ puggal±na½ sa½s±re dukkh±vahanato ±s²visasadisa½ yath± ±s²viso diµµhamattena bhasmakaraºato diµµhaviso sappo attan± daµµha½ nara½ jh±peti ¹ayhati dukkh±peti. Ta½ nara½ ta½ assaddha½ katap±pa½ nara½ hal±halavisa½ eva½ jh±peti cat³su ap±yesu ¹ayhati soses²ti sambandho.
582. Saki½ p²ta½ hal±halanti visa½ hal±hala½ p²ta½ saki½ ekav±ra½ j²vita½ uparundhati n±seti. S±sanena s±sanamhi virajjhitv± apar±dha½ katv± puggalo kappakoµimhi koµisaªkhye kappepi ¹ayhati nijjh±yat²ti attho.
583. Eva½ assaddh±na½ puggal±na½ phalavip±ka½ dassetv± id±ni buddh±na½ ±nubh±va½ dassento khantiy±ti-±dim±ha. Tattha yo buddho vaman±d²ni akkh±si, so buddho khantiy± khamanena ca avihi½s±ya satt±na½ avihi½sanena ca mettacittavat±ya ca mettacittavantabh±vena ca sadevaka½ saha devehi vattam±na½ loka½ t±reti atikkam±peti nibb±peti, tasm± k±raº± buddh± vo tumhehi avir±dhiy± virujjhitu½ na sakkuºeyy±, buddhas±sane paµipajjeyy±th±ti attho.
584. L±bhe ca al±bhe ca na sajjanti na bhajanti na lagganti. Samm±nane ±darakaraºe ca vim±nane an±darakaraºe ca acal± pathav²sadis± buddh± bhavanti, tasm± k±raº± te buddh± tumhehi na virodhiy± na virodhetabb± virujjhitu½ asakkuºeyy±ti attho.
585. Buddh±na½ majjhattata½ dassento devadatteti-±dim±ha. Tattha vadhak±vadhakesu sabbesu sattesu samako samam±naso muni buddhamun²ti attho.
586. Etesa½ paµigho natth²ti etesa½ buddh±na½ paµigho caº¹ikka½ dosacittata½ natthi na sa½vijjati. R±gomesa½ na vijjat²ti imesa½ buddh±na½ r±gopi rajjana½ all²yana½ na vijjati, na upalabbhati, tasm± k±raº±, vadhakassa ca orasassa c±ti sabbesa½ samako samacitto buddho hot²ti sambandho.
587. Punapi buddh±na½yeva ±nubh±va½ dassento panthe disv±na k±s±vanti-±dim±ha. Tattha m²¼hamakkhita½ g³thasammissa½ k±s±va½ kas±vena rajita½ c²vara½ isiddhaja½ ariy±na½ dhaja½ parikkh±ra½, panthe magge cha¹¹ita½ disv±na passitv± añjali½ katv± dasaªgulisamodh±na½ añjalipuµa½ sirasi katv± siras± sirena vanditabba½ isiddhaja½ arahattaddhaja½ buddhapaccekabuddhas±vakad²paka½ c²vara½ namassitabba½ m±netabba½ p³jetabbanti attho.
588. Abbhat²t±ti abhi atthaªgat± nibbut±. Ye ca buddh± vattam±n± id±ni j±t± ca ye buddh± an±gat± aj±t± abh³t± anibbatt± ap±tubh³t± ca ye buddh±. Dhajen±nena sujjhant²ti anena isiddhajena c²varena ete buddh± sujjhanti visuddh± bhavanti sobhanti. Tasm± tena k±raºena ete buddh± namassiy± namassitabb± vanditabb±ti attho. “Eta½ namassiyan”tipi p±µho, tassa eta½ isiddhaja½ namassitabbanti attho.
589. Tato para½ attano guºa½ dassento satthukappanti-±dim±ha. Tattha satthukappa½ buddhasadisa½ suvinaya½ sundaravinaya½ sundar±k±rena dv±rattayadamana½ hadayena cittena aha½ dh±remi savanadh±raº±din± paccavekkh±m²ti attho. Vinaya½ vinayapiµaka½ namassam±no vandam±no vinaye ±dara½ kurum±no vihariss±mi sabbad± sabbasmi½ k±le v±sa½ kappem²ti attho.
590. Vinayo ±sayo mayhanti vinayapiµaka½ mayha½ ok±sabh³ta½ savanadh±raºamanasikaraºa-uggahaparipucch±pavattanavasena ok±sabh³ta½ gehabh³tanti attho. Vinayo µh±nacaªkamanti vinayo mayha½ savan±dikiccakaraºena µhitaµµh±nañca caªkamanaµµh±nañca. Kappemi vinaye v±santi vinayapiµake vinayatantiy± savanadh±raºapavattanavasena v±sa½ sayana½ kappemi karomi. Vinayo mama gocaroti vinayapiµaka½ mayha½ gocaro ±h±ro bhojana½ nicca½ dh±raºamanasikaraºavasen±ti attho.
591. Vinaye p±ramippattoti sakale vinayapiµake p±rami½ pariyos±na½ patto. Samathe c±pi kovidoti p±r±jik±disatt±pattikkhandh±na½ samathe v³pasame ca vuµµh±ne ca kovido cheko, adhikaraºasamathe v±–
“Viv±da½ anuv±dañca, ±patt±dhikaraºa½ tath±;
kicc±dhikaraºañceva, catur±dhikaraº± mat±”ti.–

Vutt±dhikaraºesu ca–

“Sammukh± sativinayo, am³¼hapaµiññ±karaºa½;
yebhuyya tassap±piyya, tiºavatth±rako tath±”ti.–

Eva½ vuttesu ca sattasu adhikaraºasamathesu atikovido chekoti attho. Up±li ta½ mah±v²r±ti bhante mah±v²ra, cat³su asaªkhyeyyesu kappasatasahassesu sabbaññutaññ±º±dhigam±ya v²riyavanta satthuno devamanuss±na½ anus±sakassa ta½ tava p±de p±dayuge up±li bhikkhu vandati paº±ma½ karot²ti attho.

592. So aha½ pabbajitv± sambuddha½ namassam±no paº±ma½ kurum±no dhammassa ca tena bhagavat± desitassa navalokuttaradhammassa sudhammata½ sundaradhammabh±va½ j±nitv± dhammañca namassam±no g±mato g±ma½ purato puna½ nagarato nagara½ vicariss±m²ti sambandho.
593. Kiles± jh±pit± mayhanti may± paµividdha-arahattamaggañ±ºena mayha½ cittasant±nagat± sabbe diya¹¹hasahassasaªkh± kiles± jh±pit± sosit± visosit± viddha½sit±. Bhav± sabbe sam³hat±ti k±mabhav±dayo sabbe nava bhav± may± sam³hat± sa½ suµµhu ³hat± khepit± viddha½sit±. Sabb±sav± parikkh²º±ti k±m±savo, bhav±savo, diµµh±savo, avijj±savoti sabbe catt±ro ±sav± parikkh²º± parisamantato khaya½ p±pit±. Id±ni imasmi½ arahattappattak±le punabbhavo punuppattisaªkh±to bhavo bhavana½ j±ti natth²ti attho.
594. Uttari somanassavasena ud±na½ ud±nento sv±gatanti-±dim±ha. Tattha buddhaseµµhassa uttamabuddhassa santike sam²pe ekanagare v± mama ±gamana½ sv±gata½ suµµhu ±gamana½ sundar±gamana½ vata ekantena ±si ahos²ti sambandho. Tisso vijj±ti pubbeniv±sadibbacakkhu-±savakkhayavijj± anuppatt± sampatt±, paccakkha½ kat±ti attho. Kata½ buddhassa s±sananti buddhena bhagavat± desita½ anusiµµhi s±sana½ kata½ nipph±dita½ vattapaµipatti½ p³retv± kammaµµh±na½ manasi karitv± arahattamaggañ±º±dhigamena samp±ditanti attho.
595. Paµisambhid± catassoti atthapaµisambhid±dayo catasso paññ±yo sacchikat± paccakkha½ kat±. Vimokkh±pi ca aµµhimeti catt±ri maggañ±º±ni catt±ri phalañ±º±n²ti ime aµµha vimokkh± sa½s±rato muccan³p±y± sacchikat±ti sambandho. Cha¼abhiññ± sacchikat±ti–
“Iddhividha½ dibbasota½, cetopariyañ±ºaka½;
pubbeniv±sañ±ºañca, dibbacakkh±savakkhayan”ti.–

Im± cha abhiññ± sacchikat± paccakkha½ kat±. Imesa½ ñ±º±na½ sacchikaraºena buddhassa s±sana½ katanti attho.

Itthanti imin± heµµh± vuttappak±rena. Sudanti padap³raºamatte nip±to. ¾yasm± up±li theroti thiras²l±diguºayutto s±vako im± pubbacarit±pad±nad²pik± g±th±yo abh±sittha kathayitth±ti attho.

Up±litthera-apad±navaººan± samatt±.