Tattha te dur±sad± mama siss± kacchesu ubhayakacchesu ca hatthap±desu ca par³¼h± sañj±t±, d²ghanakhalom±ti attho. Khurakammarahitatt± amaº¹it± apas±dhit±ti adhipp±yo. Paªkadant±ti iµµhakacuººakh²rap±s±ºacuºº±d²hi dhavalamakatatt± malaggahitadant±ti attho. Rajassir±ti telamakkhan±dirahitatt± dh³l²hi makkhitas²s±ti attho. Gandhit± s²lagandhen±ti jh±nasam±dhisam±patt²hi sampayuttas²lena samaªg²bh³tatt± lokiyas²lagandhena sabbattha sugandh²bh³t±ti attho. Mama siss± dur±sad±ti imehi vuttappak±raguºehi samann±gatatt± ±s±detu½ ghaµµetu½ asakkuºeyy± mama siss±ti sambandho.
191. “P±tova sannipatitv±, jaµil± uggat±pan±;
l±bh±l±bha½ pakittetv±, gacchanti ambare tad±”.
Tattha p±tova sannipatitv±ti sattamyatthe topaccayo, p±tar±sak±leyeva mama santike r±sibh³t±ti attho. Uggat±pan± p±kaµatap± patthaµatap± jaµil± jaµ±dh±rino t±pas±. L±bh±l±bha½ pakittetv± khuddake ca mahante ca l±bhe p±kaµe katv± tad± tasmi½ k±le ambare ±k±satale gacchant²ti sambandho.
192. Puna tesa½yeva guºe pak±sento etesa½ pakkamant±nanti-±dim±ha. Tattha ±k±se v± thale v± pakkamant±na½ gacchant±na½ etesa½ t±pas±na½ v±kac²rajanito mah±saddo pavattat²ti attho. Mudit± honti devat±ti eva½ mah±sadda½ pavattetv± gacchant±na½ ajinacammasaddena santuµµh± “s±dhu s±dhu, ayy±”ti somanassaj±t± devat± mudit± santuµµh± hont²ti sambandho.
193. Disodisanti te isayo antalikkhacar± ±k±sac±rino dakkhiº±dis±nudisa½ pakkamanti gacchant²ti sambandho. Sake balenupatthaddh±ti attano sar²rabalena v± jh±nabalena v± samann±gat± yadicchaka½ yattha yattha gantuk±m±, tattha tattheva gacchant²ti sambandho.
194. Puna tesamev±nubh±va½ pak±sento pathav²kampak± eteti-±dim±ha. Tad± ete sabbattha icch±c±r± pathav²kampak± medan²sañcalanaj±tik± nabhac±rino ±k±sac±rino. Uggatej±ti uggatatej± patthaµatej± duppasah± pasayha abhibhavitv± pavattitu½ asakkuºeyy±ti duppasah±. S±garova akhobhiy±ti aññehi akhobhiyo an±lu¼ito s±garo iva samuddo viya aññehi akhobhiy± kampetu½ asakkuºeyy± hont²ti sambandho.
195. Ýh±nacaªkamino kec²ti tesa½ mama siss±na½ antare ekacce isayo µh±niriy±pathacaªkamaniriy±pathasampann±, ekacce isayo nesajjik± nisajjiriy±pathasampann±, ekacce isayo pavattabhojan± saya½patitapaºº±h±r± evar³pehi guºehi yuttatt± dur±sad±ti sambandho.
196. Te sabbe thomento mett±vih±rinoti-±dim±ha. Tattha “aparim±ºesu cakkav±¼esu aparim±º± satt± sukh² hont³”ti-±din± sinehalakkhaº±ya mett±ya pharitv± viharanti, attabh±va½ pavattent²ti mett±vih±rino ete mama siss±ti attho. Sabbe te isayo sabbap±ºina½ sabbesa½ satt±na½ hites² hitagavesak±. Anattukka½sak± att±na½ na ukka½sak± am±nino kassaci kañci puggala½ na vambhenti n²ca½ katv± na maññant²ti attho.
197. Te mama siss± s²lasam±dhisam±pattiguºayuttatt± s²har±j± iva acchambh²t± nibbhay±, gajar±j± iva hatthir±j± viya th±mav± sar²rabalajh±nabalasampann± byagghar±j± iva, dur±sad± ghaµµetumasakkuºeyy± mama santike ±gacchant²ti sambandho.
198. Tato attano ±nubh±vassa dassanalesena pak±sento vijj±dhar±ti-±dim±ha. Tattha mantasajjh±y±divijj±dhar± ca rukkhapabbat±d²su vasant± bhummadevat± ca bh³maµµhathalaµµh± n±g± ca gandhabbadev± ca caº¹± rakkhas± ca kumbhaº¹± dev± ca d±nav± dev± ca icchiticchitanimm±nasamatth± garu¼± ca ta½ sara½ upaj²vant²ti sambandho, tasmi½ sare sarassa sam²pe vasant²ti attho.
199. Punapi tesa½yeva attano sissat±pas±na½ guºe vaººento te jaµ± kh±ribharit±ti-±dim±ha. Ta½ sabba½ utt±natthameva. Kh±ribh±ranti udañcanakamaº¹alu-±dika½ t±pasaparikkh±ra½.
207. Punapi attano guºe pak±sento upp±te supine c±p²ti-±dim±ha. Tattha br±hmaºasippesu nipphatti½ gatatt± nakkhattap±µhe ca chekatt± “imassa r±jakum±rassa uppannanakkhatta½ subha½ asubhan”ti upp±talakkhaºe ca supine ca pavatti½ pucchitena “ida½ supina½ subha½, ida½ asubhan”ti supinanipphattikathane ca sabbesa½ itthipuris±na½ hatthap±dalakkhaºakathane ca suµµhu sikkhito sakalajambud²pe pavattam±na½ mantapada½ lakkhaºamantakoµµh±sa½ sabba½ aha½ tad± mama t±pasak±le dh±rem²ti sambandho.
208. Attano by±karaºa½ buddhaguºapubbaªgama½ pak±sento anomadass²ti-±dim±ha. Tattha na omakanti anoma½. Ma½sacakkhudibbacakkhusamantacakkhudhammacakkhubuddhacakkh³hi sabbasatt±na½ passana½ dassana½ n±ma, anoma½ dassana½ yassa bhagavato so bhagav± anomadass². Bh±gyavantat±d²hi k±raºehi bhagav± lokassa jeµµhaseµµhatt± lokajeµµho usabho nisabho ±sabhoti tayo gavajeµµhak±. Tattha gavasatajeµµhako usabho, gavasahassajeµµhako nisabho, gavasatasahassajeµµhako ±sabho, nar±na½ ±sabho nar±sabho paµividdhasabbadhammo, sambuddho vivekak±mo ek²bh±va½ icchanto himavanta½ him±layapabbata½ up±gam²ti sambandho.
209. Ajjhog±hetv± himavantanti himavantasam²pa½ og±hetv± pavisitv±ti attho. Sesa½ utt±natthameva.
210-1. Jalita½ jalam±na½ ind²varapuppha½ iva, hut±sana½ homassa ±sana½, ±ditta½ ±bh±yuta½ aggikkhandha½ iva, gagane ±k±se jotam±na½ vijju iva, suµµhu phulla½ s±lar±ja½ iva, nisinna½ lokan±yaka½ addasanti sambandho.
213. Dev±na½ devo devadevo, ta½ devadeva½ disv±na tassa lakkhaºa½ dvatti½samah±purisalakkhaºasañj±nanak±raºa½. “Buddho nu kho na v± buddho”ti upadh±rayi½ vic±resi½. Cakkhuma½ pañcahi cakkh³hi cakkhumanta½ jina½ kena k±raºena pass±m²ti sambandho.
214. Caraºuttame uttamap±datale sahass±r±ni cakkalakkhaº±ni dissanti, aha½ tassa bhagavato t±ni lakkhaº±ni disv± tath±gate niµµha½ gacchi½ sanniµµh±na½ agam±si, nissandeho ±sinti attho. Sesa½ utt±natthameva.
218. Sayambh³ sayameva bh³t±. Amitodaya amit±na½ aparim±º±na½ guº±na½ udaya uµµh±naµµh±na ida½ padadvaya½ ±lapanameva. Ima½ loka½ ima½ sattaloka½ sa½ suµµhu uddharasi sa½s±rato uddharitv± nibb±nathala½ p±pes²ti attho. Te sabbe satt± tava dassana½ ±gamma ±gantv± kaªkh±sota½ vicikicch±mahogha½ taranti atikkamant²ti sambandho.
219. Bhagavanta½ thomento t±paso tuva½ satth±ti-±dim±ha. Tattha, bhante, sabbaññu tuva½ sadevakassa lokassa satth± ±cariyo uttamaµµhena tvameva ketu ucco, sakalaloke pak±sanaµµhena tvameva dhajo, lokattaye uggatatt± tvameva y³po uss±pitathambhasadiso, p±ºina½ sabbasatt±na½ tvameva par±yaºo uttamagaman²yaµµh±na½ tvameva patiµµh± patiµµhaµµh±na½ lokassa mohandhak±ravidhamanato tvameva d²po telapad²po viya, dvipaduttamo dvipad±na½ devabrahmamanuss±na½ uttamo seµµhoti sambandho.
220. Puna bhagavanta½yeva thomento sakk± samudde udakanti-±dim±ha. Tattha catur±s²tiyojanasahassagambh²re samudde udaka½ ±¼hakena pametu½ minitu½ sakk± bhaveyya, bhante, sabbaññu tava ñ±ºa½ “ettaka½ pam±ºan”ti pametave minitu½ na tveva sakk±ti attho.
221. Tulamaº¹ale tulapañjare µhapetv± pathavi½ medani½ dh±retu½ sakk±, bhante, sabbaññu tava ñ±ºa½ dh±retu½ na tu eva sakk±ti sambandho.
222. Bhante, sabbaññu ±k±so sakalantalikkha½ rajjuy± v± aªgulena v± minitu½ sakk± bhaveyya, tava pana ñ±ºa½ ñ±º±k±sa½ na tu eva pametave minitu½ sakk±ti attho.
223. Mah±samudde udakanti catur±s²tiyojanasahassagambh²re s±gare akhila½ udakañca, catunahut±dhikadviyojanasatasahassabahala½ akhila½ pathaviñca jahe jaheyya atikkameyya sama½ kareyya buddhassa ñ±ºa½ up±d±ya gahetv± tuleyya sama½ kareyya. Upam±to upam±vasena na yujjare na yojeyyu½. ѱºameva adhikanti attho.
224. Cakkhuma pañcahi cakkh³hi cakkhumanta, ±lapanameta½. Saha devehi pavattassa lokassa, bhummatthe s±mivacana½. Sadevake lokasmi½ antare yesa½ yattak±na½ satt±na½ citta½ pavattati. Ete tattak± sacittak± satt± tava ñ±ºamhi antoj±lagat± ñ±ºaj±lasmi½ anto paviµµh±ti sambandho, ñ±ºaj±lena sabbasatte passas²ti attho.
225. Bhante sabbaññu sabbadhammaj±nanaka, tva½ yena ñ±ºena catumaggasampayuttena sakala½ uttama½ bodhi½ nibb±na½ patto adhigato asi bhavasi, tena ñ±ºena paratitthiye aññatitthiye maddas² abhibhavas²ti sambandho.
226. Tena t±pasena thomit±k±ra½ pak±sent± dhammasaªg±hak± ther± im± g±th± thavitv±n±ti ±ha½su. Tattha im± g±th±ti ettak±hi g±th±hi thavitv±na thomana½ katv±na n±mena suruci n±ma t±paso sesaµµhakath±su (a. ni. aµµha. 1.1.189-190; dha. pa. aµµha. 1.s±riputtattheravatthu) pana “saradam±ºavo”ti ±gato. So aµµhakath±nayato p±µhoyeva pam±ºa½, atha v± sundar± ruci ajjh±sayo nibb±n±layo ass±ti suruci. Sarati gacchati indriyadaman±ya pavattat²ti sarado, iti dvayampi tasseva n±ma½. So surucit±paso ajinacamma½ pattharitv±na pathaviya½ nis²di, acc±sann±dayo cha nisajjadose vajjetv± sarado nis²d²ti attho.
227. Tattha nisinno t±paso tassa bhagavato ñ±ºameva thomento cull±s²tisahass±n²ti-±dim±ha Tattha cull±s²tisahass±n²ti catur±s²tisahass±ni, girir±j± merupabbatar±j±, mahaººave s±gare ajjhog±¼ho adhi-og±¼ho paviµµho, t±vadeva tattak±ni catur±s²tisahass±ni accuggato ati-uggato id±ni pavuccat²ti sambandho.
228. T±va accuggato tath± ati-uggato neru, so mah±neru ±yato uccato ca vitth±rato ca eva½ mahanto nerur±j± koµisatasahassiyo saªkh±ºubhedena cuººito cuººavicuººa½ kato asi.
229. Bhante, sabbaññu tava ñ±ºa½ lakkhe µhapiyam±namhi ñ±ºe sata½ v± sahassa½ v± satasahassa½ v± ekeka½ bindu½ katv± µhapite tadeva mah±nerussa cuººa½ khaya½ gaccheyya, tava ñ±ºa½ pametave pam±ºa½ k±tu½ eva na sakk±ti sambandho.
230. Sukhumacchikena sukhumacchiddena j±lena yo sakalamah±samudde udaka½ parikkhipe samantato parikkha½ kareyya, eva½ parikkhite ye keci p±º± udake j±t± sabbe te antoj±lagat± siyu½ bhaveyyunti attho.
231. Tamupameyya½ dassento tatheva h²ti-±dim±ha. Tattha yath± udaj± p±º± antoj±lagat± honti, tatheva mah±v²ra mah±bodhi-adhigam±ya v²riyakara. Ye keci puthu anek± titthiy± micch± titthakar± diµµhigahanapakkhand± diµµhisaªkh±tagahana½ paviµµh± par±m±sena sabh±vato parato ±masanalakkhaº±ya diµµhiy± mohit± pihit± santi.