Gotamo buddho
Tattha amh±ka½ bodhisatto d²paªkar±d²na½ catuv²satiy± buddh±na½ santike adhik±ra½ karonto kappasatasahass±dhik±ni catt±ri asaªkhyeyy±ni ±gato. Kassapassa pana bhagavato orabh±ge µhapetv± ima½ samm±sambuddha½ añño buddho n±ma natthi. Iti d²paªkar±d²na½ catuv²satiy± buddh±na½ santike laddhaby±karaºo pana bodhisatto yenena–
“Manussatta½ liªgasampatti, hetu satth±radassana½;
pabbajj± guºasampatti, adhik±ro ca chandat±;
aµµhadhammasamodh±n±, abhin²h±ro samijjhat²”ti. (Bu. va½. 2.59)–
Ime aµµha dhamme samodh±netv± d²paªkarap±dam³le kat±bhin²h±rena “handa buddhakare dhamme, vicin±mi ito cito”ti uss±ha½ katv± “vicinanto tad± dakkhi½, paµhama½ d±nap±ramin”ti d±nap±ramit±dayo buddhak±rakadhamm± diµµh±, p³rentoyeva y±va vessantarattabh±vo ±gami. ¾gacchanto ca ye te kat±bhin²h±r±na½ bodhisatt±na½ ±nisa½s± sa½vaººit±–
“Eva½ sabbaªgasampann±, bodhiy± niyat± nar±;
sa½sara½ d²ghamaddh±na½, kappakoµisatehipi.
“Av²cimhi nuppajjanti, tath± lokantaresu ca;
nijjh±mataºh± khuppip±s±, na honti k±lakañjik±.
“Na honti khuddak± p±º±, uppajjant±pi duggati½;
j±yam±n± manussesu, jaccandh± na bhavanti te.
“Sotavekallat± natthi, na bhavanti m³gapakkhik±;
itthibh±va½ na gacchanti, ubhatobyañjanapaº¹ak±.
“Na bhavanti pariy±pann±, bodhiy± niyat± nar±;
mutt± ±nantarikehi, sabbattha suddhagocar±.
“Micch±diµµhi½ na sevanti, kammakiriyadassan±;
vasam±n±pi saggesu, asañña½ nupapajjare.
“Suddh±v±sesu devesu, hetu n±ma na vijjati;
nekkhammaninn± sappuris±, visa½yutt± bhav±bhave;
caranti lokatthacariy±yo, p³renti sabbap±ram²”ti.
Te ±nisa½se adhigantv±va ±gato. P±ramiyo p³rentassa cassa akittibr±hmaºak±le, saªkhabr±hmaºak±le, dhanañcayar±jak±le, mah±sudassanar±jak±le, mah±govindak±le, nimimah±r±jak±le, candakum±rak±le, visayhaseµµhik±le, sivir±jak±le, vessantarar±jak±leti d±nap±ramit±ya p³ritattabh±v±na½ parim±ºa½ n±ma natthi. Ekantena panassa sasapaº¹itaj±take–
“Bhikkh±ya upagata½ disv±, sakatt±na½ pariccaji½;
d±nena me samo natthi, es± me d±nap±ram²”ti. (Cariy±. 1.tassudd±na)–
Eva½ attaparicc±ga½ karontassa d±nap±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Tath± s²lavan±gar±jak±le, campeyyan±gar±jak±le, bh³ridattan±gar±jak±le, chaddantan±gar±jak±le, jayaddisar±japuttak±le, al²nasattukum±rak±leti s²lap±ramit±ya p³ritattabh±v±na½ parim±ºa½ n±ma natthi. Ekantena panassa saªkhap±laj±take–
“S³lehi vijjhayantopi, koµµiyantopi sattibhi;
bhojaputte na kupp±mi, es± me s²lap±ram²”ti. (Cariy±. 2.91)–
Eva½ attaparicc±ga½ karontassa s²lap±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Tath± somanassakum±rak±le, hatthip±lakum±rak±le, ayogharapaº¹itak±leti mah±rajja½ pah±ya nekkhammap±ramit±ya p³ritattabh±v±na½ parim±ºa½ n±ma natthi. Ekantena panassa c³¼asutasomaj±take–
“Mah±rajja½ hatthagata½, khe¼apiº¹a½va cha¹¹ayi½;
cajato na hoti laggana½, es± me nekkhammap±ram²”ti.–
Eva½ nissaªgat±ya rajja½ cha¹¹etv± nikkhamantassa nekkhammap±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Tath± vidhurapaº¹itak±le, mah±govindapaº¹itak±le, kudd±lapaº¹itak±le, arakapaº¹itak±le, bodhiparibb±jakak±le, mahosadhapaº¹itak±leti paññ±p±ramit±ya p³ritattabh±v±na½ parim±ºa½ n±ma natthi. Ekantena panassa sattubhastaj±take senakapaº¹itak±le–
“Paññ±ya vicinantoha½, br±hmaºa½ mocayi½ dukh±;
paññ±ya me samo natthi, es± me paññ±p±ram²”ti.–
Antobhastagata½ sappa½ dassentassa paññ±p±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Tath± v²riyap±ramit±d²nampi p³ritattabh±v±na½ parim±ºa½ n±ma natthi. Ekantena panassa mah±janakaj±take–
“At²radass² jalamajjhe, hat± sabbeva m±nus±;
cittassa aññath± natthi, es± me v²riyap±ram²”ti.–
Eva½ mah±samudda½ tarantassa v²riyap±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Khantiv±dij±take–
“Acetana½va koµµente, tiºhena pharasun± mama½;
k±sir±je na kupp±mi, es± me khantip±ram²”ti.–
Eva½ acetanabh±vena viya mah±dukkha½ adhiv±sentassa khantip±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Mah±sutasomaj±take–
“Saccav±ca½ anurakkhanto, cajitv± mama j²vita½;
mocesi½ ekasata½ khattiye, es± me saccap±ram²”ti.–
Eva½ j²vita½ cajitv± saccamanurakkhantassa saccap±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. M³gapakkhaj±take–
“M±t±pit± na me dess±, napi dessa½ mah±yasa½;
sabbaññuta½ piya½ mayha½, tasm± vatamadhiµµhahin”ti. (Cariy±. 3.65)–
Eva½ j²vitampi cajitv± vata½ adhiµµhahantassa adhiµµh±nap±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Suvaººas±maj±take–
“Na ma½ koci uttasati, napiha½ bh±y±mi kassaci;
mett±balenupatthaddho, ram±mi pavane tad±”ti. (Cariy±. 3.113)–
Eva½ j²vitampi anoloketv± mett±yantassa mett±p±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Lomaha½saj±take–
“Sus±ne seyya½ kappemi, chavaµµhika½ upanidh±yaha½;
g±maº¹al± up±gantv±, r³pa½ dassentinappakan”ti. (Cariy±. 3.119)–
Eva½ g±mad±rakesu niµµhubhan±d²hi ceva m±l±gandh³pah±r±d²hi ca sukhadukkha½ upp±dentesupi upekkha½ anativattentassa upekkh±p±ramit± paramatthap±ram² n±ma j±t±. Ayamettha saªkhepo. Vitth±rato panesa attho cariy±piµakato gahetabboti. Eva½ p±ramiyo p³retv± vessantarattabh±ve µhito–
“Acetan±ya½ pathav², aviññ±ya sukha½ dukha½;
s±pi d±nabal± mayha½, sattakkhattu½ pakampath±”ti. (Cariy±. 1.124)–
Eva½ mah±pathavikampan±d²ni mah±puññ±ni karitv± ±yupariyos±ne tato cuto tusitabhavane nibbatti. Iti d²paªkarap±dam³lato paµµh±ya y±va aya½ tusitapure nibbatti, ettaka½ µh±na½ d³renid±na½ n±m±ti veditabba½.
D³renid±nakath± niµµhit±.