Eva½ pana c²varaparivattana½ katv± therassa p±rutac²vara½ bhagav± p±rupi, satthu c²vara½ thero. Tasmi½ samaye acetan±pi aya½ mah±pathav² “dukkara½, bhante, akattha, attan± p±rutac²vara½ s±vakassa dinnapubbo n±ma natthi, aha½ tumh±ka½ guºa½ dh±retu½ na sakkom²”ti vadant² viya udakapariyanta½ katv± kampi. Theropi “laddha½ d±ni may± buddh±na½ paribhogac²vara½, ki½ me id±ni uttari kattabba½ atth²”ti unnati½ akatv± buddh±na½ santikeyeva terasa dhutaguºe sam±d±ya sattadivasamatta½ puthujjano ahosi, aµµhame divase saha paµisambhid±hi arahatta½ p±puºi. Tena vutta½ apad±ne (apa. thera 1.1.398-420)–
“Padumuttarassa bhagavato, lokajeµµhassa t±dino;
nibbute lokan±thamhi, p³ja½ kubbanti satthuno.
“Udaggacitt± janat±, ±moditapamodit±;
tesu sa½vegaj±tesu, p²ti se udapajjatha.
“ѱtimitte sam±netv±, ida½ vacanamabravi½;
parinibbuto mah±v²ro, handa p³ja½ karomase.
“S±dh³ti te paµissutv±, bhiyyo h±sa½ jani½su me;
buddhasmi½ lokan±thamhi, k±h±ma puññasañcaya½.
“Agghiya½ sukata½ katv±, satahatthasamuggata½;
diya¹¹hahatthapatthaµa½, vim±na½ nabhamuggata½.
“Katv±na hammiya½ tattha, t±lapant²hi cittita½;
saka½ citta½ pas±detv±, cetiya½ p³jayuttama½.
“Aggikkhandhova jalito, ki½suko iva phullito;
indalaµµh²va ±k±se, obh±seti catuddis±.
“Tattha citta½ pas±detv±, katv±na kusala½ bahu½;
pubbakamma½ saritv±na, tidasa½ upapajjaha½.
“Sahassayutta½ hayav±hi½, dibbay±namadhiµµhito;
ubbiddha½ bhavana½ mayha½, sattabh³ma½ samuggata½.
“K³µ±g±rasahass±ni, sabbasoººamay± ahu½;
jalanti sakatejena, dis± sabb± pabh±saya½.
“Santi aññepi niyy³h±, lohitaªgamay± tad±;
tepi jotanti ±bh±ya, samant± caturo dis±.
“Puññakamm±bhinibbatt±, k³µ±g±r± sunimmit±;
maºimay±pi jotanti, dis± dasa samantato.
“Tesa½ ujjotam±n±na½, obh±so vipulo ahu;
sabbe deve abhibhomi, puññakammassida½ phala½.
“Saµµhikappasahassamhi, ubbiddho n±ma khattiyo;
c±turanto vijit±v², pathavi½ ±vasi½ aha½.
“Tatheva bhaddake kappe, ti½sakkhattu½ ahosaha½;
sakakamm±bhiraddhomhi, cakkavatt² mahabbalo.
“Sattaratanasampanno, catud²pamhi issaro;
tatth±pi bhavana½ mayha½, indalaµµh²va uggata½.
“¾y±mato catubb²sa½, vitth±rena ca dv±dasa;
rammaºa½ n±ma nagara½, da¼hap±k±ratoraºa½.
“¾y±mato pañcasata½, vitth±rena tada¹¹haka½;
±kiººa½ janak±yehi, tidas±na½ pura½ viya.
“Yath± s³cighare s³c², pakkhitt± paººav²sati;
aññamañña½ paghaµµenti, ±kiººa½ hoti laªkata½.
“Evampi nagara½ mayha½, hatthissarathasa½kula½;
manussehi sad±kiººa½, rammaºa½ nagaruttama½.
“Tattha bhutv± pivitv± ca, puna devattana½ gato;
bhave pacchimake mayha½, ahosi kulasampad±.
“Brahmaññakulasambh³to, mah±ratanasañcayo;
as²tikoµiyo hitv±, hiraññass±pi pabbaji½.
“Paµisambhid± catasso…pe… kata½ buddhassa s±sanan”ti;
atha na½ satth± “kassapo, bhikkhave, cand³pamo kul±ni upasaªkamati apakasseva k±ya½, apakassa citta½, niccanavako kulesu appagabbho”ti evam±din± (sa½. ni. 2.146) pasa½sitv± aparabh±ge ariyagaºamajjhe nisinno “etadagga½, bhikkhave, mama s±vak±na½ bhikkh³na½ dhutav±d±na½ yadida½ mah±kassapo”ti (a. ni. 1.188, 191) dhutaªgadhar±na½ aggaµµh±ne µhapesi; so vivek±bhiratikittanamukhena bhikkh³na½ ov±da½ dento attano paµipatti½ pak±sento–
1054. “na gaºena purakkhato care, vimano hoti sam±dhi dullabho;
n±n±janasaªgaho dukho, iti disv±na gaºa½ na rocaye.
1055. “Na kul±ni upabbaje muni, vimano hoti sam±dhi dullabho;
so ussukko ras±nugiddho, attha½ riñcati yo sukh±vaho.
1056. “Paªkoti hi na½ avedayu½, y±ya½ vandanap³jan± kulesu;
sukhuma½ salla½ durubbaha½, sakk±ro k±purisena dujjaho.
1057. “Sen±sanamh± oruyha, nagara½ piº¹±ya p±visi½;
bhuñjanta½ purisa½ kuµµhi½, sakkacca½ ta½ upaµµhahi½.
1058. “So me pakkena hatthena, ±lopa½ upan±mayi;
±lopa½ pakkhipantassa, aªguli cettha chijjatha.
1059. “Kuµµam³lañca niss±ya, ±lopa½ ta½ abhuñjisa½;
bhuñjam±ne v± bhutte v±, jeguccha½ me na vijjati.
1060. “Uttiµµhapiº¹o ±h±ro, p³timuttañca osadha½;
sen±sana½ rukkham³la½, pa½suk³lañca c²vara½;
yassete abhisambhutv±, sa ve c±tuddiso naro.
1061. “Yattha eke vihaññanti, ±ruhant± siluccaya½;
tattha buddhassa d±y±do, sampaj±no paµissato;
iddhibalenupatthaddho, kassapo abhir³hati.
1062. “Piº¹ap±tapaµikkanto, selam±ruyha kassapo;
jh±yati anup±d±no, pah²nabhayabheravo.
1063. “Piº¹ap±tapaµikkanto, selam±ruyha kassapo;
jh±yati anup±d±no, ¹ayham±nesu nibbuto.
1064. “Piº¹ap±tapaµikkanto, selam±ruyha kassapo;
jh±yati anup±d±no, katakicco an±savo.
1065. “Karerim±l±vitat±, bh³mibh±g± manoram±;
kuñjar±bhirud± ramm±, te sel± ramayanti ma½.
1066. “N²labbhavaºº± rucir±, v±ris²t± sucindhar±;
indagopakasañchann±, te sel± ramayanti ma½.
1067. “N²labbhak³µasadis±, k³µ±g±ravar³pam±;
v±raº±bhirud± ramm±, te sel± ramayanti ma½.
1068. “Abhivuµµh± rammatal±, nag± isibhi sevit±;
abbhunnadit± sikh²hi, te sel± ramayanti ma½.
1069. “Ala½ jh±yituk±massa, pahitattassa me sato;
ala½ me atthak±massa, pahitattassa bhikkhuno.
1070. “Ala½ me ph±suk±massa, pahitattassa bhikkhuno;
ala½ me yogak±massa, pahitattassa t±dino.
1071. “Um±pupphena sam±n±, gagan±vabbhach±dit±;
n±n±dijagaº±kiºº±, te sel± ramayanti ma½.
1072. “An±kiºº± gahaµµhehi, migasaªghanisevit±;
n±n±dijagaº±kiºº±, te sel± ramayanti ma½.
1073. “Acchodik± puthusil±, gonaªgulamig±yut±;
ambusev±lasañchann±, te sel± ramayanti ma½.
1074. “Na pañcaªgikena t³riyena, rati me hoti t±dis²;
yath± ekaggacittassa, samm± dhamma½ vipassato.
1075. “Kamma½ bahuka½ na k±raye, parivajjeyya jana½ na uyyame;
ussukko so ras±nugiddho, attha½ riñcati yo sukh±vaho.
1076. “Kamma½ bahuka½ na k±raye, parivajjeyya anattaneyyameta½;
kicchati k±yo kilamati, dukkhito so samatha½ na vindati.
1077. “Oµµhappahatamattena, att±nampi na passati;
patthaddhag²vo carati, aha½ seyyoti maññati.
1078. “Aseyyo seyyasam±na½, b±lo maññati att±na½;
na ta½ viññ³ pasa½santi, patthaddham±nasa½ nara½.
1079. “Yo ca seyyohamasm²ti, n±ha½ seyyoti v± pana;
h²no ta½sadiso v±ti, vidh±su na vikampati.
1080. “Paññavanta½ tath± t±di½, s²lesu susam±hita½;
cetosamathamanuyutta½, tañce viññ³ pasa½sare.
1081. “Yassa sabrahmac±r²su, g±ravo n³palabbhati;
±rak± hoti saddhamm±, nabhato puthav² yath±.
1082. “Yesañca hiri ottappa½, sad± samm± upaµµhita½;
vir³¼habrahmacariy± te, tesa½ kh²º± punabbhav±.
1083. “Uddhato capalo bhikkhu, pa½suk³lena p±ruto;
kap²va s²hacammena, na so tenupasobhati.
1084. “Anuddhato acapalo, nipako sa½vutindriyo;
sobhati pa½suk³lena, s²hova girigabbhare.
1085. “Ete sambahul± dev±, iddhimanto yasassino;
dasadevasahass±ni, sabbe te brahmak±yik±.
1086. “Dhammasen±pati½ v²ra½, mah±jh±yi½ sam±hita½;
s±riputta½ namassant±, tiµµhanti pañjal²kat±.
1087. “Namo te puris±jañña, namo te purisuttama;
yassa te n±bhij±n±ma, yampi niss±ya jh±yati.
1088. “Acchera½ vata buddh±na½, gambh²ro gocaro sako;
ye maya½ n±bhij±n±ma, v±lavedhisam±gat±.
1089. “Ta½ tath± devak±yehi, p³jita½ p³jan±raha½;
s±riputta½ tad± disv±, kappinassa sita½ ahu.
1090. “Y±vat± buddhakhettamhi, µhapayitv± mah±muni½;
dhutaguºe visiµµhoha½, sadiso me na vijjati.
1091. “Pariciººo may± satth±, kata½ buddhassa s±sana½;
ohito garuko bh±ro, natthi d±ni punabbhavo.
1092. “Na c²vare na sayane, bhojane nupalimpati;
gotamo anappameyyo, m³¼±lapuppha½ vimala½va;
ambun± nekkhammaninno, tibhav±bhinissaµo.
1093. “Satipaµµh±nag²vo so, saddh±hattho mah±muni;
paññ±s²so mah±ñ±º², sad± carati nibbuto”ti.–

Im± g±th± abh±si. Tattha ±dito tisso g±th± gaºesu kulesu ca sa½saµµhe bhikkh³ disv± tesa½ ov±dad±navasena vutt±.

Tattha na gaºena purakkhato careti bhikkhugaºehi purakkhato pariv±rito hutv± na careyya na vihareyya. Kasm±? Vimano hoti sam±dhi dullabho gaºa½ pariharantassa dukkhuppattiy± by±kulamanat±ya, uddesena ov±dena anus±saniy± anuggaha½ karonto yath±nusiµµha½ appaµipattiy± ca vimano vik±ribh³tacitto hoti, tato sa½saggena ekaggata½ alabhantassa sam±dhi dullabho hoti. Tath±r³passa hi upac±rasam±dhimattampi na ijjhati, pageva itaro. N±n±janasaªgahoti n±najjh±sayassa n±n±rucikassa janassa peyyakhajj±din± saªgaho. Dukhoti kiccho kasiro. Iti disv±n±ti eva½ gaºasaªgahe bahuvidha½ ±d²nava½ disv± ñ±ºacakkhun± oloketv±. Gaºa½ gaºav±sa½ na rocaye na roceyya na iccheyya.
Na kul±ni upabbaje mun²ti imasmi½ s±sane pabbajito khattiy±dikul³pako hutv± na upagaccheyya. Ki½k±raº±? Vimano hoti sam±dhi dullabho. So ussukko kul³pasaªkamane ussukka½ ±panno kulesu laddhabbesu madhur±dirasesu anugiddho gedha½ ±panno tattha uppannesu kiccakaraº²yesu attan±va yoga½ ±pajjanto. Attha½ riñcati yo sukh±vahoti yo attano maggaphalanibb±nasukh±vaho ta½ s²lavisuddhi-±disaªkh±ta½ attha½ riñcati jahati, n±nuyuñjat²ti attho.