9. Anuruddhattherag±th±vaŗŗan±

Pah±ya m±t±pitaroti-±dik± ±yasmato anuruddhattherassa g±th±. K± uppatti? Ayampi purimabuddhesu kat±dhik±ro padumuttarassa bhagavato k±le vibhavasampanno kuµumbiko hutv± nibbatti. So ekadivasa½ vih±ra½ gantv± satthu santike dhamma½ suŗanto satth±ra½ eka½ bhikkhu½ dibbacakkhuk±na½ aggaµµh±ne µhapenta½ disv± sayampi ta½ µh±nantara½ patthetv± satasahassabhikkhupariv±rassa bhagavato satt±ha½ mah±d±na½ pavattetv± sattame divase bhagavato, bhikkhusaŖghassa ca uttam±ni vatth±ni datv± paŗidh±namak±si. Satth±pissa anantar±yena samijjhanabh±va½ disv± “an±gate gotamassa n±ma samm±sambuddhassa s±sane dibbacakkhuk±na½ aggo bhavissat²”ti by±k±si. Sopi tattha puńń±ni karonto satthari parinibbute niµµhite sattayojanike suvaŗŗacetiye anekasahassehi d²parukkhehi d²pakapallik±hi ca “dibbacakkhuń±ŗassa upanissayapaccayo hot³”ti u¼±ra½ d²pap³ja½ ak±si.
Eva½ y±vaj²va½ puńń±ni katv± devamanussesu sa½saranto kassapassa bhagavato k±le b±r±ŗasiya½ kuµumbikagehe nibbattitv± vińńuta½ patto satthari parinibbute niµµhite yojanike kanakath³pe bah³ ka½sap±tiyo k±retv± sappimaŗ¹assa p³retv± majjhe ekeka½ gu¼apiŗ¹a½ µhapetv± mukhavaµµiy± mukhavaµµi½ phus±pento cetiya½ parikkhip±petv± attan± eka½ mahati½ ka½sap±ti½ k±retv± sappimaŗ¹assa p³retv± sahassavaµµiyo j±l±petv± s²se µhapetv± sabbaratti½ cetiya½ anupariy±yi.
Eva½ tasmimpi attabh±ve y±vaj²va½ kusala½ katv± tato cuto devaloke nibbattitv± tattha y±vat±yuka½ µhatv± tato cuto anuppanne buddhe b±r±ŗasiya½yeva duggatakule nibbatti, annabh±rotissa n±ma½ ahosi. So sumanaseµµhissa n±ma gehe kamma½ karonto j²vati. So ekadivasa½ upariµµha½ n±ma paccekabuddha½ nirodhasam±pattito vuµµh±ya gandham±danapabbatato ±k±sen±gantv± b±r±ŗas²nagaradv±re otaritv± c²vara½ p±rupitv± nagare piŗ¹±ya pavisanta½ disv± pasannacitto patta½ gahetv± attano atth±ya µhapita½ eka½ bh±gabhatta½ patte pakkhipitv± paccekabuddhassa d±tuk±mo ±rabhi. Bhariy±pissa attano bh±gabhatta½ tattheva pakkhipi. So ta½ netv± paccekabuddhassa hatthe µhapesi. Paccekabuddho ta½ gahetv± anumodana½ katv± pakk±mi. Ta½ disv± ratti½ sumanaseµµhissa chatte adhivatth± devat± “aho d±na½ paramad±na½, upariµµhe, suppatiµµhitan”ti mah±saddena anumodi. Ta½ sutv± sumanaseµµhi “eva½ devat±ya anumodita½ idameva uttamad±nan”ti cintetv± tattha patti½ y±ci. Annabh±ro pana tassa patti½ ad±si. Tena pasannacitto sumanaseµµhi tassa sahassa½ datv± “ito paµµh±ya tuyha½ sahatthena kammakaraŗakicca½ natthi, patir³pa½ geha½ katv± nicca½ vas±h²”ti ±ha.
Yasm± nirodhato vuµµhitassa paccekabuddhassa dinnapiŗ¹ap±to ta½divasameva u¼±rataravip±ko hoti, tasm± ta½divasa½ sumanaseµµhi rańńo santika½ gacchanto ta½ gahetv± agam±si. R±j± pana ta½ ±daravasena olokesi. Seµµhi “mah±r±ja, aya½ oloketabbayuttoyev±”ti vatv± tad± tena katapuńńa½ attan±pissa sahassa½ dinnabh±va½ kathesi. Ta½ sutv± r±j± tussitv± sahassa½ datv± asukasmi½ n±ma µh±ne geha½ katv± vas±”ti gehaµµh±namassa ±ŗ±pesi. Tassa ta½ µh±na½ sodh±pentassa mahantiyo nidhikumbhiyo uµµhahi½su. T± disv± so rańńo ±rocesi. R±j± sabba½ dhana½ uddhar±petv± r±sikata½ disv± “ettaka½ dhana½ imasmi½ nagare kassa gehe atth²”ti? “Na kassaci, dev±”ti. “Tena hi aya½ annabh±ro imasmi½ nagare mah±dhanaseµµhi n±ma hot³”ti ta½divasameva tassa seµµhichatta½ uss±pesi.
So tato paµµh±ya y±vaj²va½ kusalakamma½ katv± tato cuto devamanussesu sa½saritv± imasmi½ buddhupp±de kapilavatthunagare sukkodanasakkassa gehe paµisandhi½ gaŗhi, anuruddhotissa n±ma½ ahosi. So mah±n±massa sakkassa kaniµµhabh±t±, satthu c³¼apitu putto paramasukhum±lo mah±puńńo tiŗŗa½ ut³na½ anucchavikesu t²su p±s±desu alaŖkatan±µakitth²hi parivuto devo viya sampatti½ anubhavanto suddhodanamah±r±jena uss±hitehi sakyar±j³hi satthu pariv±rattha½ pesitehi bhaddiyakum±r±d²hi anupiyambavane viharanta½ satth±ra½ upasaŖkamitv± satthu santike pabbajitv± antovasseyeva dibbacakkhu½ nibbattetv±, puna dhammasen±patissa santike kammaµµh±na½ gahetv± cetiyaraµµhe p±c²nava½sad±ya½ gantv± samaŗadhamma½ karonto sattamah±purisavitakke vitakketv± aµµhama½ j±nitu½ n±sakkhi. Tassa ta½ pavatti½ ńatv± satth± aµµhama½ mah±purisavitakka½ kathetv± catupaccayasantosabh±van±r±mapaµimaŗ¹ita½ mah±-ariyava½sapaµipada½ deseti. So desan±nus±rena vipassana½ va¹¹hetv± abhińń±paµisambhid±pariv±ra½ arahatta½ sacch±k±si. Tena vutta½ apad±ne (apa. thera 1.1.421-433)–
“Sumedha½ bhagavant±ha½, lokajeµµha½ nar±sabha½;
v³pakaµµha½ viharanta½, addasa½ lokan±yaka½.
“Upagantv±na sambuddha½, sumedha½ lokan±yaka½;
ańjali½ paggahetv±na, buddhaseµµhamay±caha½.
“Anukampa mah±v²ra, lokajeµµha nar±sabha;
pad²pa½ te padass±mi, rukkham³lamhi jh±yato.
“Adhiv±sesi so dh²ro, sayambh³ vadata½ varo;
dumesu vinivijjhitv±, yanta½ yojiyaha½ tad±.
“Sahassavaµµi½ p±d±si½, buddhassa lokabandhuno;
satt±ha½ pajjalitv±na, d²p± v³pasami½su me.
“Tena cittappas±dena, cetan±paŗidh²hi ca;
jahitv± m±nusa½ deha½, vim±namupapajjaha½.
“Upapannassa devatta½, byamha½ ±si sunimmita½;
samantato pajjalati, d²pad±nassida½ phala½.
“Samant± yojanasata½, virocesimaha½ tad±;
sabbe deve abhibhomi, d²pad±nassida½ phala½.
“Ti½sakapp±ni devindo, devarajjamak±rayi½;
na ma½ kec²timańńanti, d²pad±nassida½ phala½.
“Aµµhav²satikkhattuńca, cakkavatt² ahosaha½;
div± rattińca pass±mi, samant± yojana½ tad±.
“Sahassaloka½ ń±ŗena, pass±mi satthu s±sane;
dibbacakkhumanuppatto, d²pad±nassida½ phala½.
“Sumedho n±ma sambuddho, ti½sakappasahassito;
tassa d²po may± dinno, vippasannena cetas±.
“Paµisambhid± catasso…pe… kata½ buddhassa s±sanan”ti;
atha na½ satth± aparabh±ge jetavanamah±vih±re ariyagaŗamajjhe nisinno dibbacakkhuk±na½ aggaµµh±ne µhapesi “etadagga½, bhikkhave, mama s±vak±na½ bhikkh³na½ dibbacakkhuk±na½ yadida½ anuruddho”ti (a. ni. 1.180, 192);
so vimuttisukha½ paµisa½ved² viharanto ekadivasa½ attano paµipatti½ paccavekkhitv± p²tisomanassaj±to ud±navasena “pah±ya m±t±pitaro”ti-±dik± g±th± abh±si; keci pana “therassa pabbajja½ arahattappattińca pak±sentehi saŖg²tik±rehi ±dito catasso g±th± bh±sit±; tato par± therassa ariyava½sapaµipattiy± ±r±dhitacittena bhagavat± bh±sit±; itar± sabb±pi tena tena k±raŗena thereneva bh±sit±”ti vadanti; iti sabbath±pi im± g±th± therena bh±sit±pi, thera½ uddissa bh±sit±pi therassa cet± g±th±ti veditabb±; seyyathida½–
892. “pah±ya m±t±pitaro, bhagin² ń±tibh±taro;
pańca k±maguŗe hitv±, anuruddhova jh±yati.
893. “Sameto naccag²tehi, sammat±¼appabodhano;
na tena suddhimajjhaga½, m±rassa visaye rato.
894. “Etańca samatikkamma, rato buddhassa s±sane;
sabbogha½ samatikkamma, anuruddhova jh±yati.
895. “R³p± sadd± ras± gandh±, phoµµhabb± ca manoram±;
ete ca samatikkamma, anuruddhova jh±yati.
896. “Piŗ¹ap±tamatikkanto, eko adutiyo muni;
esati pa½suk³l±ni anuruddho an±savo.
897. “Vicin² aggah² dhovi, rajay² dh±ray² muni;
pa½suk³l±ni matim±, anuruddho an±savo.
898. “Mahiccho ca asantuµµho, sa½saµµho yo ca uddhato;
tassa dhamm± ime honti, p±pak± sa½kilesik±.
899. “Sato ca hoti appiccho, santuµµho avigh±tav±;
pavivekarato vitto, niccam±raddhav²riyo.
900. “Tassa dhamm± ime honti, kusal± bodhipakkhik±;
an±savo ca so hoti, iti vutta½ mahesin±.
901. “Mama saŖkappamańń±ya, satth± loke anuttaro;
manomayena k±yena, iddhiy± upasaŖkami.
902. “Yad± me ahu saŖkappo, tato uttari desayi;
nippapańcarato buddho, nippapańcamadesayi.
903. “Tass±ha½ dhammamańń±ya, vih±si½ s±sane rato;
tisso vijj± anuppatt±, kata½ buddhassa s±sana½.
904. “Pańcapańń±savass±ni, yato nesajjiko aha½;
pańcav²sativass±ni, yato middha½ sam³hata½.
905. “N±hu ass±sapass±s±, µhitacittassa t±dino;
anejo santim±rabbha, cakkhum± parinibbuto.
906. “Asall²nena cittena, vedana½ ajjhav±sayi;
pajjotasseva nibb±na½, vimokkho cetaso ahu.
907. “Ete pacchimak± d±ni, munino phassapańcam±;
n±ńńe dhamm± bhavissanti, sambuddhe parinibbute.
908. “Natthi d±ni pun±v±so, devak±yasmi j±lini;
vikkh²ŗo j±tisa½s±ro, natthi d±ni punabbhavo.
909. “Yassa muhuttena sahassadh±, loko sa½vidito sabrahmakappo;
vas² iddhiguŗe cut³pap±te, k±le passati devat± sa bhikkhu.
910. “Annabh±ro pure ±si½, daliddo gh±sah±rako;
samaŗa½ paµip±desi½, upariµµha½ yasassina½.
911. “Somhi sakyakule j±to, anuruddhoti ma½ vid³;
upeto naccag²tehi, sammat±¼appabodhano.
912. “Athaddas±si½ sambuddha½, satth±ra½ akutobhaya½;
tasmi½ citta½ pas±detv±, pabbaji½ anag±riya½.
913. “Pubbeniv±sa½ j±n±mi, yattha me vusita½ pure;
t±vati½sesu devesu, aµµh±si½ sakkaj±tiy±.
914. “Sattakkhattu½ manussindo, aha½ rajjamak±rayi½;
c±turanto vijit±v², jambusaŗ¹assa issaro;
adaŗ¹ena asatthena, dhammena anus±sayi½.
915. “Ito satta tato satta, sa½s±r±ni catuddasa;
niv±samabhij±nissa½, devaloke µhito tad±.
916. “PańcaŖgike sam±dhimhi, sante ekodibh±vite;
paµippassaddhiladdhamhi, dibbacakkhu visujjhi me.
917. “Cut³pap±ta½ j±n±mi, satt±na½ ±gati½ gati½;
itthabh±vańńath±bh±va½, jh±ne pańcaŖgike µhito.
918. “Pariciŗŗo may± satth±…pe… bhavanetti sam³hat±;
919. “vajj²na½ ve¼uvag±me, aha½ j²vitasaŖkhay±;