5. M±lukyaputtattherag±th±vaŗŗan±

R³pa½ disv± sati muµµh±ti-±dik± ±yasmato m±lukyaputtassa g±th±. Imassa ±yasmato vatthu heµµh± chakkanip±te (therag±. 399 ±dayo) vuttameva. T± pana g±th± therena arahatte patiµµhitena ń±t²na½ dhammadesan±vasena bh±sit±. Idha pana puthujjanak±le “s±dhu me, bhante, bhagav± sa½khittena dhamma½ deset³”ti y±citena satth±r± “ta½ ki½ mańńasi, m±lukyaputta, ye te cakkhuvińńeyy± r³p± adiµµh± adiµµhapubb±, na ca passasi, na ca te hoti passeyyanti, atthi te tattha chando v± r±go v± pema½ v±”ti? “No heta½, bhante”. “Ye te sotavińńeyy± sadd±…pe… gh±na…jivh±…k±ya…manovińńeyy± dhamm± avińń±t± avińń±tapubb±, na ca vij±n±si, na ca te hoti vij±neyyanti, atthi te tattha chando v± r±go v± pema½ v±”ti? “No heta½, bhante”. “Ettha ca te, m±lukyaputta, diµµhasutamutavińń±tabbesu dhammesu diµµhe diµµhamatta½ bhavissati, sute sutamatta½, mute mutamatta½, vińń±te vińń±tamatta½ bhavissati. Yato kho te, m±lukyaputta, diµµhasutamutavińń±tabbesu dhammesu diµµhe diµµhamatta½, sute sutamatta½, mute mutamatta½, vińń±te vińń±tamatta½ bhavissati, tato tva½, m±lukyaputta, na tena. Yato tva½, m±lukyaputta, na tena, tato tva½, m±lukyaputta, na tattha. Yato tva½, m±lukyaputta, na tattha, tato tva½, m±lukyaputta, nevidha na hura½ na ubhayamantarena, esevanto dukkhass±”ti (sa½. ni. 4.95). Sa½khittena dhamme desite tassa dhammassa s±dhuka½ uggahitabh±va½ pak±sentena–
794. “R³pa½ disv± sati muµµh±, piya½ nimitta½ manasi karoto;
s±rattacitto vedeti, tańca ajjhosa tiµµhati.
795. “Tassa va¹¹hanti vedan±, anek± r³pasambhav±;
abhijjh± ca vihes± ca, cittamass³pahańńati;
evam±cinato dukkha½, ±r± nibb±na vuccati.
796. “Sadda½ sutv± sati muµµh±, piya½ nimitta½ manasi karoto;
s±rattacitto vedeti, tańca ajjhosa tiµµhati.
797. “Tassa va¹¹hanti vedan±, anek± saddasambhav±;
abhijjh± ca vihes± ca, cittamass³pahańńati;
evam±cinato dukkha½, ±r± nibb±na vuccati.
798. “Gandha½ ghatv± sati muµµh±, piya½ nimitta½ manasi karoto;
s±rattacitto vedeti, tańca ajjhosa tiµµhati.
799. “Tassa va¹¹hanti vedan±, anek± gandhasambhav±;
abhijjh± ca vihes± ca, cittamass³pahańńati;
evam±cinato dukkha½, ±r± nibb±na vuccati.
800. “Rasa½ bhotv± sati muµµh±, piya½ nimitta½ manasi karoto;
s±rattacitto vedeti, tańca ajjhosa tiµµhati.
801. “Tassa va¹¹hanti vedan±, anek± rasasambhav±;
abhijjh± ca vihes± ca, cittamass³pahańńati;
evam±cinato dukkha½, ±r± nibb±na vuccati.
802. “Phassa½ phussa sati muµµh±, piya½ nimitta½ manasi karoto;
s±rattacitto vedeti, tańca ajjhosa tiµµhati.
803. “Tassa va¹¹hanti vedan±, anek± phassasambhav±;
abhijjh± ca vihes± ca, cittamass³pahańńati;
evam±cinato dukkha½, ±r± nibb±na vuccati.
804. “Dhamma½ ńatv± sati muµµh±, piya½ nimitta½ manasi karoto;
s±rattacitto vedeti, tańca ajjhosa tiµµhati.
805. “Tassa va¹¹hanti vedan±, anek± dhammasambhav±;
abhijjh± ca vihes± ca, cittamass³pahańńati;
evam±cinato dukkha½, ±r± nibb±na vuccati.
806. “Na so rajjati r³pesu, r³pa½ disv± paµissato;
virattacitto vedeti, tańca n±jjhosa tiµµhati.
807. “Yath±ssa passato r³pa½, sevato c±pi vedana½;
kh²yati nopac²yati, eva½ so carat² sato;
eva½ apacinato dukkha½, santike nibb±na vuccati.
808. “Na so rajjati saddesu, sadda½ sutv± paµissato;
virattacitto vedeti, tańca n±jjhosa tiµµhati.
809. “Yath±ssa suŗato sadda½, sevato c±pi vedana½;
kh²yati nopac²yati, eva½ so carat² sato;
eva½ apacinato dukkha½, santike nibb±na vuccati.
810. “Na so rajjati gandhesu, gandha½ ghatv± paµissato;
virattacitto vedeti, tańca n±jjhosa tiµµhati.
811. “Yath±ssa gh±yato gandha½, sevato c±pi vedana½;
kh²yati nopac²yati, eva½ so carat² sato;
eva½ apacinato dukkha½, santike nibb±na vuccati.
812. “Na so rajjati rasesu, rasa½ bhotv± paµissato;
virattacitto vedeti, tańca n±jjhosa tiµµhati.
813. “Yath±ssa s±yato rasa½, sevato c±pi vedana½;
kh²yati nopac²yati, eva½ so carat² sato;
eva½ apacinato dukkha½, santike nibb±na vuccati.
814. “Na so rajjati phassesu, phassa½ phussa paµissato;
virattacitto vedeti, tańca n±jjhosa tiµµhati.
815. “Yath±ssa phusato phassa½, sevato c±pi vedana½;
kh²yati nopac²yati, eva½ so carat² sato;
eva½ apacinato dukkha½, santike nibb±na vuccati.
816. “Na so rajjati dhammesu, dhamma½ ńatv± paµissato;
virattacitto vedeti, tańca n±jjhosa tiµµhati.
817. “Yath±ssa vij±nato dhamma½, sevato c±pi vedana½;
kh²yati nopac²yati, eva½ so carat² sato;
eva½ apacinato dukkha½, santike nibb±na vuccat²”ti.–

Im± g±th± abh±si.

Tattha r³pa½ disv±ti cakkhuvińńeyya½ r³pa½ cakkhudv±rena upalabhitv±. Sati muµµh±, piya½ nimitta½ manasi karototi tasmi½ r³pe diµµhamatte eva aµµhatv± subhanimitta½ manasi karoto subh±k±raggahaŗavasena ayoniso manasi karoto sati muµµh± hoti. Tath± ca sati s±rattacitto vedeti ta½ r³p±rammaŗa½ ratto, giddho, gadhito hutv± anubhavati, ass±deti, abhinandati. Tath±bh³to ca tańca ajjhosa tiµµhat²ti tańca r³p±rammaŗa½ ajjhos±ya “sukha½ sukhan”ti abhinivissa gilitv± pariniµµh±petv± tiµµhati.
Tassa va¹¹hanti vedan±, anek± r³pasambhav±ti tassa evar³passa puggalassa r³pasambhav± r³p±rammaŗ± sukh±dibhedena anek± vedan± kilesuppattihetubh³t± va¹¹hanti. Abhijjh± ca vihes± ca, cittamass³pahańńat²ti piyar³pe s±rajjanavasena uppajjam±n±ya abhijjh±ya, apiyar³pe by±pajjanavasena piyar³passeva vipariŗ±mańńath±bh±v±ya uppajjam±n±ya sok±dilakkhaŗ±ya vihes±ya ca assa puggalassa citta½ upahańńati b±dh²yati. Evam±cinato dukkhanti vutt±k±rena ta½ ta½ vedanass±davasena bhav±bhisaŖkh±ra½ ±cinato vaµµadukkha½ pavattati. Ten±ha bhagav±– “vedan±paccay± taŗh±…pe… dukkhakkhandhassa samudayo hot²”ti (vibha. 225; sa½. ni. 2.1). Tath±bh³tassa ±r± ±rak± d³re nibb±na½ vuccati, tassa ta½ dullabhanti attho. Sadda½ sutv±ti-±dig±th±supi vuttanayeneva attho veditabbo. Tattha ghatv±ti gh±yitv±. Bhotv±ti s±yitv±. Phuss±ti phusitv±. Dhamma½ ńatv±ti dhamm±rammaŗa½ vij±nitv±.
Eva½ chadv±ragocare s±rajjantassa vaµµa½ dassetv± id±ni tattha virajjantassa vivaµµa½ dassento “na so rajjati r³pes³”ti-±dim±ha. Tattha na so rajjati r³pesu, r³pa½ disv± paµissatoti yo puggalo r³pa½ disv± ±p±thagata½ r³p±rammaŗa½ cakkhudv±rikena vińń±ŗasant±nena gahetv± catusampajańńavasena sampaj±nak±rit±ya paµissato hoti, so r³p±rammaŗesu na rajjati r±ga½ na janeti, ańńadatthu virattacitto vedeti, r³p±rammaŗamhi samuday±dito yath±bh³ta½ paj±nanto nibbindati, nibbindanto ta½ tatthuppannavedanańca virattacitto vedeti, tath±bh³to ca tańca najjhosa tiµµhat²ti ta½ r³p±rammaŗa½ sammadeva virattacittat±ya ajjhos±ya na tiµµhati “eta½ mama, esohamasmi, eso me att±”ti taŗh±m±nadiµµhivasena n±bhinivisati.
Yath±ssa passato r³panti assa yogino yath± tattha abhijjh±dayo nappavattanti, eva½ anicc±dito r³pa½ passantassa. Sevato c±pi vedananti ta½ ±rabbha uppanna½ vedana½ ta½sampayuttadhamme ca gocarasevan±ya sevato c±pi. Kh²yat²ti sabba½ kilesavaµµa½ parikkhaya½ pariy±d±na½ gacchati. Nopac²yat²ti na upaciyati na ±caya½ gacchati. Eva½ so carat² satoti eva½ kiles±panayanapaµipattiy± sato sampaj±no hutv± carati, viharati. Eva½ apacinato dukkhanti vuttanayena apacayag±miniy± maggapańń±ya sakala½ vaµµadukkha½ apacinantassa. Santike nibb±na vuccat²ti sa-up±disesa-anup±disesanibb±nadh±tusam²pe ev±ti vuccati asaŖkhat±ya dh±tuy± sacchikatatt±. Na so rajjati saddes³ti-±d²supi imin±va nayena attho veditabbo.
Eva½ thero im±hi g±th±hi satthu ov±dassa attan± upadh±ritabh±va½ pavedetv± uµµh±y±san± satth±ra½ vanditv± gato nacirasseva vipassana½ va¹¹hetv± arahatta½ p±puŗ²ti.

M±lukyaputtattherag±th±vaŗŗan± niµµhit±.