7. Selasuttavaººan±

Eva½ me sutanti selasutta½. K± uppatti? Ayameva y±ssa nid±ne vutt±. Atthavaººan±kkamepi cassa pubbasadisa½ pubbe vuttanayeneva veditabba½. Ya½ pana apubba½, ta½ utt±natth±ni pad±ni pariharant± vaººayiss±ma. Aªguttar±pes³ti aªg± eva so janapado, gaªg±ya pana y± uttarena ±po, t±sa½ avid³ratt± “uttar±po”tipi vuccati. Kataragaªg±ya uttarena y± ±poti? Mah±mah²gaªg±ya.
Tatr±ya½ tass± nadiy± ±vibh±vattha½ ±dito pabhuti vaººan±– aya½ kira jambud²po dasasahassayojanaparim±ºo. Tattha catusahassayojanaparim±ºo padeso udakena ajjhotthaµo “samuddo”ti saªkha½ gato. Tisahassayojanapam±ºe manuss± vasanti. Tisahassayojanapam±ºe himav± patiµµhito ubbedhena pañcayojanasatiko catur±s²tisahassak³µehi paµimaº¹ito samantato sandam±napañcasatanad²vicitto. Yattha ±y±mavitth±rena gambh²rat±ya ca paññ±sapaññ±sayojan± diya¹¹hayojanasataparimaº¹al± p³ra¼±sasuttavaººan±ya½ vutt± anotatt±dayo satta mah±sar± patiµµhit±.
Tesu anotatto sudassanak³µa½, citrak³µa½, k±¼ak³µa½, gandham±danak³µa½, kel±sak³µanti imehi pañcahi pabbatehi parikkhitto. Tattha sudassanak³µa½ suvaººamaya½ dviyojanasatubbedha½ antovaªka½ k±kamukhasaºµh±na½ tameva sara½ paµicch±detv± µhita½, citrak³µa½ sabbaratanamaya½, k±¼ak³µa½ añjanamaya½, gandham±danak³µa½ s±numaya½ abbhantare muggavaººa½ n±nappak±ra-osadhasañchanna½ k±¼apakkhuposathadivase ±dittamiva aªg±ra½ jalanta½ tiµµhati, kel±sak³µa½ rajatamaya½. Sabb±ni sudassanena sam±nubbedhasaºµh±n±ni tameva sara½ paµicch±detv± µhit±ni. Sabb±ni dev±nubh±vena n±g±nubh±vena ca vassanti, nadiyo ca tesu sandanti. Ta½ sabbampi udaka½ anotattameva pavisati. Candimas³riy± dakkhiºena v± uttarena v± gacchant± pabbatantarena ta½ obh±senti, uju½ gacchant± na obh±senti. Tenevassa “anotattan”ti saªkh± udap±di.
Tattha manoharasil±tal±ni nimmacchakacchap±ni phalikasadisanimmal³dak±ni nah±natitth±ni suppaµiyatt±ni honti, yesu buddhapaccekabuddhakh²º±sav± isigaº± ca nh±yanti, devayakkh±dayo ca uyy±nak²¼ika½ k²¼anti.
Cat³su cassa passesu s²hamukha½, hatthimukha½, assamukha½, usabhamukhanti catt±ri mukh±ni honti, yehi catasso nadiyo sandanti. S²hamukhena nikkhantanad²t²re s²h± bahutar± honti, hatthimukh±d²hi hatthi-assa-usabh±. Puratthimadisato nikkhantanad² anotatta½ tikkhattu½ padakkhiºa½ katv± itar± tisso nadiyo anupagamma p±c²nahimavanteneva amanussapatha½ gantv± mah±samudda½ pavisati. Pacchimadisato ca uttaradisato ca nikkhantanadiyopi tatheva padakkhiºa½ katv± pacchimahimavanteneva uttarahimavanteneva ca amanussapatha½ gantv± mah±samudda½ pavisanti. Dakkhiºadisato nikkhantanad² pana ta½ tikkhattu½ padakkhiºa½ katv± dakkhiºena ujuka½ p±s±ºapiµµheneva saµµhiyojan±ni gantv± pabbata½ paharitv± vuµµh±ya pariº±hena tig±vutapam±º± udakadh±r± hutv± ±k±sena saµµhi yojan±ni gantv± tiyagga¼e n±ma p±s±ºe patit±, p±s±ºo udakadh±r±vegena bhinno. Tatra paññ±sayojanapam±º± tiyagga¼± n±ma pokkharaº² j±t±. Pokkharaºiy± k³la½ bhinditv± p±s±ºa½ pavisiya saµµhi yojan±ni gat±. Tato ghanapathavi½ bhinditv± umaªgena saµµhi yojan±ni gantv± viñjha½ n±ma tiracch±napabbata½ paharitv± hatthatale pañcaªgulisadis± pañcadh±r± hutv± pavattati. S± tikkhattu½ anotatta½ padakkhiºa½ katv± gataµµh±ne “±vaµµagaªg±”ti vuccati Ujuka½ p±s±ºapiµµhena saµµhi yojan±ni gataµµh±ne “kaºhagaªg±”ti vuccati. ¾k±sena saµµhi yojan±ni gataµµh±ne “±k±sagaªg±”ti vuccati. Tiyagga¼ap±s±ºe paññ±sayojanok±se “tiyagga¼apokkharaº²”ti vuccati. K³la½ bhinditv± p±s±ºa½ pavisiya saµµhi yojan±ni gataµµh±ne “bahalagaªg±”ti vuccati. Pathavi½ bhinditv± umaªgena saµµhi yojan±ni gataµµh±ne “umaªgagaªg±”ti vuccati. Viñjha½ n±ma tiracch±napabbata½ paharitv± pañcadh±r± hutv± pavattaµµh±ne “gaªg±, yamun±, aciravat², sarabh³, mah²”ti pañcadh± vuccati. Evamet± pañca mah±gaªg± himavat± sambhavanti. T±su y± aya½ pañcam² mah² n±ma, s± idha “mah±mah²gaªg±”ti adhippet±. Tass± gaªg±ya uttarena y± ±po, t±sa½ avid³ratt± so janapado “aªguttar±po”ti veditabbo. Tasmi½ janapade aªguttar±pesu.
C±rika½ caram±noti addh±nagamana½ kurum±no Tattha bhagavato duvidh± c±rik± turitac±rik±, aturitac±rik± ca. Tattha d³repi bhabbapuggale disv± sahas± gamana½ turitac±rik±. S± mah±kassapapaccuggaman±d²su daµµhabb±. Ta½ paccuggacchanto hi bhagav± muhutteneva tig±vuta½ agam±si, ±¼avakadamanattha½ ti½sayojana½, tath± aªgulim±lassatth±ya. Pukkus±tissa pana pañcatt±l²sayojana½, mah±kappinassa v²sayojanasata½, dhaniyassatth±ya sattayojanasata½ addh±na½ agam±si. Aya½ turitac±rik± n±ma. G±manigamanagarapaµip±µiy± pana piº¹ap±tacariy±d²hi loka½ anuggaºhantassa gamana½ aturitac±rik± n±ma. Aya½ idha adhippet±. Eva½ c±rika½ caram±no. Mahat±ti saªkhy±mahat± guºamahat± ca. Bhikkhusaªghen±ti samaºagaºena. A¹¹hate¼aseh²ti a¹¹hena te¼asahi, dv±dasahi satehi paññ±s±ya ca bhikkh³hi saddhinti vutta½ hoti. Yena…pe… tadavasar²ti ±paºabahulat±ya so nigamo “±paºo” tveva n±ma½ labhi. Tasmi½ kira v²sati-±paºamukhasahass±ni vibhatt±ni ahesu½. Yena dis±bh±gena maggena v± so aªguttar±p±na½ raµµhassa nigamo osaritabbo, tena avasari tadavasari agam±si, ta½ nigama½ anup±puº²ti vutta½ hoti.
Keºiyo jaµiloti keºiyoti n±mena, jaµiloti t±paso. So kira br±hmaºamah±s±lo, dhanarakkhaºatth±ya pana t±pasapabbajja½ sam±d±ya rañño paºº±k±ra½ datv± bh³mibh±ga½ gahetv± tattha assama½ k±retv± vasati kulasahassassa nissayo hutv±. Assamepi cassa eko t±larukkho divase divase eka½ suvaººaphala½ muñcat²ti vadanti. So div± k±s±y±ni dh±reti jaµ± ca bandhati, ratti½ yath±sukha½ pañcahi k±maguºehi samappito samaªg²bh³to paric±reti. Sakyaputtoti ucc±kulaparid²pana½. Sakyakul± pabbajitoti saddh±ya pabbajitabh±vaparid²pana½, kenaci p±rijuññena anabhibh³to aparikkh²ºa½yeva ta½ kula½ pah±ya saddh±ya pabbajitoti vutta½ hoti. Ta½ kho pan±ti itthambh³t±khy±natthe upayogavacana½, tassa kho pana bhoto gotamass±ti attho. Kaly±ºoti kaly±ºaguºasamann±gato, seµµhoti vutta½ hoti. Kittisaddoti kittiyeva thutighoso v±.
Itipi so bhagav±ti ±dimhi pana aya½ t±va yojan±– so bhagav± itipi araha½, itipi samm±sambuddho…pe… itipi bhagav±ti, imin± ca imin± ca k±raºen±ti vutta½ hoti. Tattha ±rakatt±, ar²na½ ar±nañca hatatt± paccay±d²na½ arahatt±, p±pakaraºe rah±bh±v±ti imehi t±va k±raºehi so bhagav± arahanti veditabbo. ¾rak± hi so sabbakilesehi maggena sav±san±na½ kiles±na½ viddha½sitatt±ti ±rakatt± araha½. Te c±nena kiles±rayo maggena hat±ti ar²na½ hatatt±pi araha½. Yañceta½ avijj±bhavataºh±mayan±bhi, puññ±di-abhisaªkh±r±na½ jar±maraºanemi, ±savasamudayamayena akkhena vijjhitv± tibhavarathe sam±yojita½ an±dik±lapavatta½ sa½s±racakka½. Tass±nena bodhimaº¹e v²riyap±dehi s²lapathaviya½ patiµµh±ya saddh±hatthena kammakkhayakarañ±ºapharasu½ gahetv± sabbe ar± hat±ti ar±na½ hatatt±tipi araha½ Aggadakkhiºeyyatt± ca c²var±dipaccaye sakk±ragaruk±r±d²ni ca arahat²ti paccay±d²na½ arahatt±pi araha½. Yath± ca loke keci paº¹itam±nino b±l± asilokabhayena raho p±pa½ karonti, eva½ n±ya½ kad±ci karot²ti p±pakaraºe rah±bh±vatopi araha½. Hoti cettha–
“¾rakatt± hatatt± ca, kiles±r²na so muni;
hatasa½s±racakk±ro, paccay±d²na c±raho;
na raho karoti p±p±ni, araha½ tena pavuccat²”ti.
Samm± s±mañca sacc±na½ buddhatt± samm±sambuddho. Atisayavisuddh±hi vijj±hi abbhuttamena caraºena ca samann±gatatt± vijj±caraºasampanno. Sobhanagamanatt± sundara½ µh±na½ gatatt± suµµhu gatatt± samm± gadatt± ca sugato. Sabbath±pi viditalokatt± lokavid³. So hi bhagav± sabh±vato samudayato nirodhato nirodh³p±yatoti sabbath± khandh±yatan±dibheda½ saªkh±raloka½ avedi, “eko loko sabbe satt± ±h±raµµhitik±. Dve lok± n±mañca r³pañca. Tayo lok± tisso vedan±. Catt±ro lok± catt±ro ±h±r±. Pañca lok± pañcup±d±nakkhandh±. Cha lok± cha ajjhattik±ni ±yatan±ni. Satta lok± satta viññ±ºaµµhitiyo. Aµµha lok± aµµha lokadhamm±. Nava lok± nava satt±v±s±. Dasa lok± das±yatan±ni. Dv±dasa lok± dv±das±yatan±ni. Aµµh±rasa lok± aµµh±rasa dh±tuyo”ti (paµi. ma. 1.112) eva½ sabbath± saªkh±raloka½ avedi. Satt±na½ ±saya½ j±n±ti, anusaya½ j±n±ti, carita½ j±n±ti, adhimutti½ j±n±ti, apparajakkhe mah±rajakkhe tikkhindriye mudindriye sv±k±re dv±k±re suviññ±paye duviññ±paye bhabbe abhabbe satte j±n±t²ti sabbath± sattaloka½ avedi. Tath± eka½ cakkav±¼a½ ±y±mato vitth±rato ca yojan±na½ dv±dasa satasahass±ni t²ºi sahass±ni a¹¹hapañcam±ni ca sat±ni, parikkhepato chatti½sa satasahass±ni dasa sahass±ni a¹¹hu¹¹h±ni ca sat±ni.
Tattha–
Duve satasahass±ni, catt±ri nahut±ni ca;
ettaka½ bahalattena, saªkh±t±ya½ vasundhar±.
Catt±ri satasahass±ni, aµµheva nahut±ni ca;
ettaka½ bahalattena, jala½ v±te patiµµhita½.
Nava satasahass±ni, m±luto nabhamuggato;
saµµhi ceva sahass±ni, es± lokassa saºµhiti”.
Eva½ saºµhite cettha yojan±na½–
Catur±s²ti sahass±ni, ajjhog±¼ho mahaººave;
accuggato t±vadeva, sineru pabbatuttamo.
Tato upa¹¹hupa¹¹hena, pam±ºena yath±kkama½;
ajjhog±¼huggat± dibb±, n±n±ratanacittit±.
Yugandharo ²sadharo, karav²ko sudassano;
nemindharo vinatako, assakaººo giri brah±.
Ete satta mah±sel±, sinerussa samantato;
mah±r±j±nam±v±s±, devayakkhanisevit±.
Yojan±na½ sat±nucco, himav± pañca pabbato;
yojan±na½ sahass±ni, t²ºi ±yatavitthato.
Catur±s²tisahassehi, k³µehi paµimaº¹ito;
tipañcayojanakkhandha-parikkhep± nagavhay±.
Paññ±sayojanakkhandha-s±kh±y±m± samantato;
sattayojanavitthiºº±, t±vadeva ca uggat±.
Jamb³ yass±nubh±vena, jambud²po pak±sito;
dve as²tisahass±ni, ajjhog±¼ho mahaººave.
Accuggato t±vadeva, cakkav±¼asiluccayo;
parikkhipitv± ta½ sabba½, cakkav±¼amaya½ µhito”.
Tattha candamaº¹ala½ ek³napaññ±sayojana½, s³riyamaº¹ala½ paññ±sayojana½, t±vati½sabhavana½ dasasahassayojana½, tath± asurabhavana½ av²cimah±nirayo jambud²po ca. Aparagoy±na½ sattasahassayojana½, tath± pubbavideho, uttarakuru aµµhasahassayojano. Ekameko cettha mah±d²po pañcasatapañcasataparittad²papariv±ro. Ta½ sabbampi eka½ cakkav±¼a½ ek± lokadh±tu. Cakkav±¼antaresu lokantarikaniray±. Eva½ anant±ni cakkav±¼±ni anant± lokadh±tuyo, anantena buddhañ±ºena aññ±s²ti sabbath± ok±saloka½ avedi. Eva½ so bhagav± sabbath±. Viditalokatt± lokavid³ti veditabbo.