Br±hmaºo pana pageva massukamma½ k±r±petv± nhatv± sugandhagandhehi vilitto pañcasatagghanaka½ vattha½ niv±setv± sahassagghanaka½ eka½sa½ karitv± ekamekiss± aªguliy± dve dve katv± v²sati aªgulimuddik±yo, kaººesu s²hakuº¹al±ni, s²se ca brahmaveµhana½ paµimuñcitv± suvaººam±la½ kaºµhe katv± br±hmaºagaºaparivuto kammanta½ vos±sati. Athassa br±hmaº² anekasatabh±janesu p±y±sa½ pac±petv± mah±sakaµesu ±ropetv± gandhodakena nh±yitv± sabb±laªk±ravibh³sit± br±hmaº²gaºaparivut± kammanta½ agam±si. Gehampissa sabbattha gandhehi suvilitta½ pupphehi sukatabalikamma½, khettañca tesu tesu µh±nesu samussitapaµ±ka½ ahosi. Parijanakammak±rehi saha kammanta½ osaµaparis± a¹¹hateyyasahass± ahosi. Sabbe ahatavatthanivatth±, sabbesañca p±y±sabhojana½ paµiyatta½ ahosi. Atha br±hmaºo yattha s±ma½ bhuñjati, ta½ suvaººap±ti½ dhov±petv± p±y±sassa p³retv± sappimadhuph±ºit±d²ni abhisaªkharitv± naªgalabalikamma½ k±r±pesi. Br±hmaº² pañca kassakasat±ni suvaººarajataka½satambamay±ni bh±jan±ni gahetv± nisinn±ni suvaººakaµacchu½ gahetv± p±y±sena parivisant² gacchati. Br±hmaºo pana balikamma½ k±r±petv± rattasuvaººabandh³p±han±yo ±rohitv± rattasuvaººadaº¹a½ gahetv± “idha p±y±sa½ detha, idha sappi½, idha sakkhara½ deth±”ti vos±sam±no vicarati. Atha bhagav± gandhakuµiya½ nisinnova br±hmaºassa parivesana½ vattam±na½ ñatv± “aya½ k±lo br±hmaºa½ dametun”ti niv±setv±, k±yabandhana½ bandhitv±, saªgh±µi½ p±rupitv±, patta½ gahetv±, gandhakuµito nikkhami yath± ta½ anuttaro purisadammas±rathi. Ten±ha ±yasm± ±nando “atha kho bhagav± pubbaºhasamaya½ niv±setv±”ti. Tattha atha iti nip±to aññ±dhik±ravacan±rambhe khoti padap³raºe. Bhagav±ti vuttanayameva. Pubbaºhasamayanti divasassa pubbabh±gasamaya½, pubbaºhasamayeti attho, pubbaºhe v± samaya½ pubbaºhasamaya½, pubbaºhe eka½ khaºanti vutta½ hoti. Eva½ accantasa½yoge upayogavacana½ labbhati. Niv±setv±ti paridahitv±, vih±raniv±sanaparivattanavaseneta½ veditabba½. Na hi bhagav± tato pubbe anivattho ±si. Pattac²varam±d±y±ti patta½ hatthehi, c²vara½ k±yena ±diyitv±, sampaµicchitv± dh±retv±ti attho. Bhagavato kira piº¹±ya pavisituk±massa bhamaro viya vikasitapadumadvayamajjha½, indan²lamaºivaººa½ selamaya½ patta½ hatthadvayamajjha½ ±gacchati. Tasm± evam±gata½ patta½ hatthehi sampaµicchitv± c²varañca parimaº¹ala½ p±ruta½ k±yena dh±retv±ti evamassa attho veditabbo. Yena v± tena v± hi pak±rena gaºhanto ±d±ya icceva vuccati yath± “sam±d±yeva pakkamat²”ti. Yen±ti yena maggena. Kammantoti kammakaraºok±so. Ten±ti tena maggena. Upasaªkam²ti gato, yena maggena kasibh±radv±jassa br±hmaºassa kammanto gammati, tena maggena gatoti vutta½ hoti. Atha kasm±, bhikkh³, bhagavanta½ n±nubandhi½s³ti? Vuccate– yad± bhagav± ekakova katthaci upasaªkamituk±mo hoti, bhikkh±c±ravel±ya½ dv±ra½ pidahitv± antogandhakuµi½ pavisati. Tato bhikkh³ t±ya saññ±ya j±nanti– “ajja bhagav± ekakova g±ma½ pavisituk±mo, addh± kañci eva vinetabbapuggala½ addas±”ti. Te attano pattac²vara½ gahetv±, gandhakuµi½ padakkhiºa½ katv±, bhikkh±c±ra½ gacchanti. Tad± ca bhagav± evamak±si. Tasm± bhikkh³ bhagavanta½ n±nubandhi½s³ti. Tena kho pana samayen±ti yena samayena bhagav± kammanta½ upasaªkami, tena samayena tassa br±hmaºassa parivesan± vattati, bhattavissaggo vattat²ti attho. Ya½ pubbe avocumha– “br±hmaº² pañca kassakasat±ni suvaººarajataka½satambamay±ni bh±jan±ni gahetv± nisinn±ni suvaººakaµacchu½ gahetv± p±y±sena parivisant² gacchat²”ti. Atha kho bhagav± yena parivesan± tenupasaªkami. Ki½ k±raº±ti? Br±hmaºassa anuggahakaraºattha½. Na hi bhagav± kapaºapuriso viya bhottuk±mat±ya parivesana½ upasaªkamati. Bhagavato hi dve as²tisahassasaªkhy± sakyakoliyar±j±no ñ±tayo, te attano sampattiy± nibaddhabhatta½ d±tu½ ussahanti. Na pana bhagav± bhattatth±ya pabbajito, apica kho pana “anek±ni asaªkhyeyy±ni pañca mah±paricc±ge pariccajanto p±ramiyo p³retv± mutto mocess±mi, danto damess±mi; santo samess±mi, parinibbuto parinibb±pess±m²”ti pabbajito. Tasm± attano muttatt±…pe… parinibbutatt± ca para½ mocento…pe… parinibb±pento ca loke vicaranto br±hmaºassa anuggahakaraºattha½ yena parivesan± tenupasaªkam²ti veditabba½. Upasaªkamitv± ekamanta½ aµµh±s²ti eva½ upasaªkamitv± ca ekamanta½ aµµh±si. Ekamantanti bh±vanapu½sakaniddeso, ekok±sa½ ekapassanti vutta½ hoti. Bhummatthe v± upayogavacana½, tassa dassan³pac±re kath±savanaµµh±ne, yattha µhita½ br±hmaºo passati, tattha uccaµµh±ne aµµh±si. Ýhatv± ca suvaººarasapiñjara½ sahassacandas³riyobh±s±tibh±sayam±na½ sar²r±bha½ muñci samantato as²tihatthaparim±ºa½, y±ya ajjhottharitatt± br±hmaºassa kammantas±l±bhittirukkhakasitamattik±piº¹±dayo suvaººamay± viya ahesu½. Atha manuss± p±y±sa½ bhutt± as²ti-anubyañjanapariv±radvatti½savaralakkhaºapaµimaº¹itasar²ra½ by±mappabh±parikkhepavibh³sitab±huyuga¼a½ ketum±l±samujjalitasassirikadassana½ jaªgamamiva padumassara½, ra½sij±lujjalitat±r±gaºamiva gaganatala½, ±dittamiva ca kanakagirisikhara½ siriy± jalam±na½ samm±sambuddha½ ekamanta½ µhita½ disv± hatthap±de dhovitv± añjali½ paggayha sampariv±retv± aµµha½su. Eva½ tehi sampariv±rita½ addasa kho kasibh±radv±jo br±hmaºo bhagavanta½ piº¹±ya µhita½. Disv±na bhagavanta½ etadavoca “aha½ kho, samaºa, kas±mi ca vap±mi c±”ti. Kasm± pan±ya½ evam±ha? Ki½ samantap±s±dike pas±dan²ye uttamadamathasamathamanuppattepi bhagavati appas±dena, ud±hu a¹¹hateyy±na½ janasahass±na½ p±y±sa½ paµiy±detv±pi kaµacchubhikkh±ya maccheren±ti? Ubhayath±pi no, apica khv±ssa bhagavato dassanena atitta½ nikkhittakammanta½ jana½ disv± “kammabhaªga½ me k±tu½ ±gato”ti anattamanat± ahosi. Tasm± evam±ha. Bhagavato ca lakkhaºasampatti½ disv± “sac±ya½ kammante payojayissa, sakalajambud²pe manuss±na½ s²se c³¼±maºi viya abhavissa, ko n±massa attho na sampajjissa, evameva½ alasat±ya kammante appayojetv± vappamaªgal±d²su piº¹±ya caritv± bhuñjanto k±yada¼h²bahulo vicarat²”tipissa ahosi. Ten±ha– “aha½ kho, samaºa, kas±mi ca vap±mi ca, kasitv± ca vapitv± ca bhuñj±m²”ti. Na me kammant± by±pajjanti, na camhi yath± tva½ eva½ lakkhaºasampannoti adhipp±yo. Tvampi samaºa…pe… bhuñjassu, ko te attho na sampajjeyya eva½ lakkhaºasampannass±ti adhipp±yo. Apic±ya½ assosi– “sakyar±jakule kira kum±ro uppanno, so cakkavattirajja½ pah±ya pabbajito”ti. Tasm± “id±ni aya½ so”ti ñatv± “cakkavattirajja½ kira pah±ya kilantos²”ti up±rambha½ karonto ±ha “aha½ kho samaº±”ti. Apic±ya½ tikkhapañño br±hmaºo, na bhagavanta½ avakkhipanto bhaºati, bhagavato pana r³pasampatti½ disv± paññ±sampatti½ sambh±vayam±no kath±pavattanatthampi evam±ha– “aha½ kho samaº±”ti. Tato bhagav± veneyyavasena sadevake loke aggakassakavappakabh±va½ attano dassento ±ha “ahampi kho br±hmaº±”ti. Atha br±hmaºassa cint± udap±di– “aya½ samaºo ‘kas±mi ca vap±mi c±’ti ±ha. Na cassa o¼±rik±ni yuganaªgal±d²ni kasibhaº¹±ni pass±mi, so mus± nu kho bhaºati, no”ti bhagavanta½ p±datal± paµµh±ya y±va upari kesant± samm±lokayam±no aªgavijj±ya kat±dhik±ratt± dvatti½savaralakkhaºasampattimassa ñatv± “aµµh±nameta½ anavak±so, ya½ evar³po mus± bhaºeyy±”ti t±vadeva sañj±tabahum±no bhagavati samaºav±da½ pah±ya gottena bhagavanta½ samud±caram±no ±ha “na kho pana maya½ pass±ma bhoto gotamass±”ti. Evañca pana vatv± tikkhapañño br±hmaºo “gambh²rattha½ sandh±ya imin± eta½ vuttan”ti ñatv± pucchitv± tamattha½ ñ±tuk±mo bhagavanta½ g±th±ya ajjhabh±si. Ten±ha ±yasm± ±nando “atha kho kasibh±radv±jo br±hmaºo bhagavanta½ g±th±ya ajjhabh±s²”ti. Tattha g±th±y±ti akkharapadaniyamitena vacanena. Ajjhabh±s²ti abh±si. 76-77. Tattha br±hmaºo “kasin”ti yuganaªgal±dikasisambh±rasam±yoga½ vadati. Bhagav± pana yasm± pubbadhammasabh±gena ropetv± kathana½ n±ma buddh±na½ ±nubh±vo, tasm± buddh±nubh±va½ d²pento pubbadhammasabh±gena ropento ±ha– “saddh± b²jan”ti. Ko panettha pubbadhammasabh±go, nanu br±hmaºena bhagav± yuganaªgal±dikasisambh±rasam±yoga½ pucchito atha ca pana apucchitassa b²jassa sabh±gena ropento ±ha– “saddh± b²jan”ti, evañca sati ananusandhik±va aya½ kath± hot²ti? Vuccate– na buddh±na½ ananusandhik± n±ma kath± atthi, n±pi buddh± pubbadhammasabh±ga½ an±ropetv± kathenti. Evañcettha anusandhi veditabb±– anena hi br±hmaºena bhagav± yuganaªgal±dikasisambh±ravasena kasi½ pucchito. So tassa anukamp±ya “ida½ apucchitan”ti aparih±petv± sam³la½ sa-upak±ra½ sasambh±ra½ saphala½ kasi½ ñ±petu½ m³lato paµµh±ya kasi½ dassento ±ha– “saddh± b²jan”ti. B²jañhi kasiy± m³la½ tasmi½ sati kattabbato, asati akattabbato, tappam±ºena ca kattabbato. B²je hi sati kasi½ karonti, asati na karonti. B²jappam±ºena ca kusal± kassak± khetta½ kasanti, na ³na½ “m± no sassa½ parih±y²”ti, na adhika½ “m± no mogho v±y±mo ahos²”ti. Yasm± ca b²jameva m³la½, tasm± bhagav± m³lato paµµh±ya kasi½ dassento tassa br±hmaºassa kasiy± pubbadhammassa b²jassa sabh±gena attano kasiy± pubbadhamma½ ropento ±ha– “saddh± b²jan”ti. Evamettha pubbadhammasabh±go veditabbo. Pucchita½yeva vatv± apucchita½ pacch± ki½ na vuttanti ce? Tassa upak±rabh±vato dhammasambandhasamatthabh±vato ca. Ayañhi br±hmaºo paññav±, micch±diµµhikule pana j±tatt± saddh±virahito. Saddh±virahito ca paññav± paresa½ saddh±ya attano visaye apaµipajjam±no visesa½ n±dhigacchati, kilesak±lussiyabh±v±pagamappas±damattalakkhaº±pi cassa dubbal± saddh± balavatiy± paññ±ya saha vattam±n± atthasiddhi½ na karoti, hatthin± saha ekadhure yuttagoºo viya. Tasm± tassa saddh± upak±rik±. Eva½ tassa br±hmaºassa sa-upak±rabh±vato ta½ br±hmaºa½ saddh±ya patiµµh±pentena pacch±pi vattabbo ayamattho pubbe vutto desan±kusalat±ya yath± aññatr±pi “saddh± bandhati p±theyyan”ti (sa½. ni. 1.79) ca, “saddh± dutiy± purisassa hot²”ti (sa½. ni. 1.59) ca, “saddh²dha vitta½ purisassa seµµhan”ti (sa½. ni. 1.73, 246; su. ni. 184) ca, “saddh±ya tarati oghan”ti (sa½. ni. 1.246) ca, “saddh±hattho mah±n±go”ti (a. ni. 6.43; therag±. 694) ca, “saddhesiko kho, bhikkhave, ariyas±vakoti c±”ti (a. ni. 7.67). B²jassa ca upak±rik± vuµµhi, s± tadanantaraññeva vuccam±n± samatth± hoti Eva½ dhammasambandhasamatthabh±vato pacch±pi vattabbo ayamattho pubbe vutto, añño ca eva½vidho ²s±yott±di.