4. Hu½huªkasuttavaººan±
4. Catutthe ajap±lanigrodheti tassa kira ch±y±ya½ ajap±l± gantv± nis²danti, tenassa “ajap±lanigrodho”tveva n±ma½ udap±di. Keci pana “yasm± tattha vede sajjh±yitu½ asamatth± mahallakabr±hmaº± p±k±raparikkhepayutt±ni nivesan±ni katv± sabbe vasi½su, tasm± ajap±lanigrodhoti n±ma½ j±tan”ti vadanti. Tatr±ya½ vacanattho– na japant²ti ajap±, mant±na½ anajjh±yak±ti attho, ajap± lanti ±diyanti niv±sa½ etth±ti ajap±loti. Yasm± v± majjhanhike samaye anto paviµµhe aje attano ch±y±ya p±leti rakkhati, tasm± ‘ajap±lo’tissa n±ma½ r³¼hanti apare. Sabbath±pi n±mameta½ tassa rukkhassa, tassa sam²pe. Sam²patthe hi eta½ bhumma½ “ajap±lanigrodhe”ti. Vimuttisukhapaµisa½ved²ti tatrapi dhamma½ vicinanto vimuttisukhañca paµisa½vedento nis²di. Bodhirukkhato puratthimadis±bh±ge esa rukkho hoti. Satt±hanti ca ida½ na pallaªkasatt±hato anantarasatt±ha½. Bhagav± hi pallaªkasatt±hato apar±nipi t²ºi satt±h±ni bodhisam²peyeva v²tin±mesi. Tatr±ya½ anupubbikath±– bhagavati kira samm±sambodhi½ patv± satt±ha½ ekapallaªkena nisinne “na bhagav± vuµµh±ti, kinnu kho aññepi buddhattakar± dhamm± atth²”ti ekacc±na½ devat±na½ kaªkh± udap±di. Atha bhagav± aµµhame divase sam±pattito vuµµh±ya devat±na½ kaªkha½ ñatv± kaªkh±vidhamanattha½ ±k±se uppatitv± yamakap±µih±riya½ dassetv± t±sa½ kaªkha½ vidhametv± pallaªkato ²saka½ p±c²nanissite uttaradis±bh±ge µhatv± catt±ri asaªkhyeyy±ni kappasatasahassañca upacit±na½ p±ram²na½ bal±dhigamaµµh±na½ pallaªka½ bodhirukkhañca animisehi cakkh³hi olokayam±no satt±ha½ v²tin±mesi, ta½ µh±na½ animisacetiya½ n±ma j±ta½. Atha pallaªkassa ca µhitaµµh±nassa ca antar± puratthimato ca pacchimato ca ±yate ratanacaªkame caªkamanto satt±ha½ v²tin±mesi, ta½ ratanacaªkamacetiya½ n±ma j±ta½. Tato pacchimadis±bh±ge devat± ratanaghara½ m±payi½su tattha pallaªkena nis²ditv± abhidhammapiµaka½ visesato anantanaya½ samantapaµµh±na½ vicinanto satt±ha½ v²tin±mesi, ta½ µh±na½ ratanagharacetiya½ n±ma j±ta½. Eva½ bodhisam²peyeva catt±ri satt±h±ni v²tin±metv± pañcame satt±he bodhirukkhato ajap±lanigrodha½ upasaªkamitv± tassa m³le pallaªkena nis²di. Tamh± sam±dhimh± vuµµh±s²ti tato phalasam±pattisam±dhito yath±k±lapariccheda½ vuµµhahi, vuµµhahitv± ca pana tattha eva½ nisinne bhagavati eko br±hmaºo ta½ gantv± pañha½ pucchi. Tena vutta½ “atha kho aññataro”ti-±di. Tattha aññataroti n±magottavasena anabhiññ±to ap±kaµo eko. Hu½huªkaj±tikoti so kira diµµhamaªgaliko m±nathaddho m±navasena kodhavasena ca sabba½ avokkhaj±tika½ passitv± jigucchanto “hu½hun”ti karonto vicarati, tasm± “hu½huªkaj±tiko”ti vuccati, “huhukkaj±tiko”tipi p±µho. Br±hmaºoti j±tiy± br±hmaºo. Yena bhagav±ti yassa½ dis±ya½ bhagav± nisinno. Bhummatthe hi eta½ karaºavacana½ Yena v± dis±bh±gena bhagav± upasaªkamitabbo, tena dis±bh±gena upasaªkami. Atha v± yen±ti hetu-atthe karaºavacana½, yena k±raºena bhagav± devamanussehi upasaªkamitabbo, tena k±raºena upasaªkam²ti attho. Kena ca k±raºena bhagav± upasaªkamitabbo? N±nappak±rarogadukkh±bhip²¼itatt± ±turak±yehi mah±janehi mah±nubh±vo bhisakko viya rogatikicchanattha½, n±n±vidhakilesaby±dhip²¼itatt± ±turacittehi devamanussehi kilesaby±dhitikicchanattha½ dhammassavanapañhapucchan±dik±raºehi bhagav± upasaªkamitabbo. Tena ayampi br±hmaºo attano kaªkha½ chindituk±mo upasaªkami. Upasaªkamitv±ti upasaªkamanapariyos±nad²pana½. Atha v± ya½ µh±na½ upasaªkami, tatopi bhagavato sam²pabh³ta½ ±sannatara½ µh±na½ upagantv±ti attho. Sammod²ti sama½ samm± v± modi, bhagav± c±nena, sopi bhagavat± “kacci bhoto khaman²ya½ kacci y±pan²yan”ti-±din± paµisanth±rakaraºavasena samappavattamodo ahosi. Sammodan²yanti sammodan±raha½ sammodajananayogga½. Kathanti kath±sall±pa½. S±raº²yanti saritabbayutta½ s±dhujanehi pavattetabba½, k±lantare v± cintetabba½. V²tis±retv±ti niµµh±petv±. Ekamantanti bh±vanapu½sakaniddeso. Ekasmi½ µh±ne, atisammukh±dike cha nisajjadose vajjetv± ekasmi½ padeseti attho. Etadavoc±ti eta½ id±ni vattabba½ “kitt±vat± nu kho”ti-±divacana½ avoca. Tattha kitt±vat±ti kittakena pam±ºena. N³ti sa½sayatthe nip±to. Khoti padap³raºe. Bhoti br±hmaº±na½ j±tisamud±gata½ ±lapana½. Tath± hi vutta½– “bhov±di n±ma so hoti, sace hoti sakiñcano”ti (ma. ni. 2.457; dha. pa. 396). Gotam±ti bhagavanta½ gottena ±lapati. Katha½ pan±ya½ br±hmaºo sampatisam±gato bhagavato gotta½ j±n±t²ti? N±ya½ sampatisam±gato, chabbass±ni padh±nakaraºak±le upaµµhahantehi pañcavaggiyehi saddhi½ caram±nopi, aparabh±ge ta½ vata½ cha¹¹etv± uruvel±ya½ senanigame eko adutiyo hutv± piº¹±ya caram±nopi tena br±hmaºena diµµhapubbo ceva sallapitapubbo ca. Tena so pubbe pañcavaggiyehi gayham±na½ bhagavato gotta½ anussaranto, “bho gotam±”ti bhagavanta½ gottena ±lapati. Yato paµµh±ya v± bhagav± mah±bhinikkhamana½ nikkhamanto anomanad²t²re pabbajito, tato pabhuti “samaºo gotamo”ti cando viya s³riyo viya ca p±kaµo paññ±to, na tassa gottaj±nane k±raºa½ gavesitabba½. Br±hmaºakaraº±ti br±hmaºa½ karont²ti br±hmaºakaraº±, br±hmaºabh±vakar±ti attho. Ettha ca kitt±vat±ti etena yehi dhammehi br±hmaºo hoti, tesa½ dhamm±na½ parim±ºa½ pucchati. Katame ca pan±ti imin± tesa½ sar³pa½ pucchati. Etamattha½ viditv±ti eta½ tena puµµhassa pañhassa sikh±patta½ attha½ viditv± t±ya½ vel±ya½ ima½ ud±na½ ud±nesi, na pana tassa br±hmaºassa dhamma½ desesi. Kasm±? Dhammadesan±ya abh±janabh±vato. Tath± hi tassa br±hmaºassa ima½ g±tha½ sutv± na sacc±bhisamayo ahosi. Yath± ca imassa, eva½ upakassa ±j²vakassa buddhaguºappak±sana½. Dhammacakkappavattanato hi pubbabh±ge bhagavat± bh±sita½ paresa½ suºant±nampi tapussabhallik±na½ saraºad±na½ viya v±san±bh±giyameva j±ta½, na sekkhabh±giya½, na nibbedhabh±giya½. Es± hi dhammat±ti. Tattha yo br±hmaºoti yo b±hitap±padhammat±ya br±hmaºo, na diµµhamaªgalikat±ya hu½huªk±rakas±v±dip±padhammayutto hutv± kevala½ j±timattakena brahmañña½ paµij±n±ti. So br±hmaºo b±hitap±padhammatt± hu½huªk±rappah±nena nihu½huªko, r±g±dikas±v±bh±vena nikkas±vo, bh±van±nuyogayuttacittat±ya yatatto, s²lasa½yamena v± sa½yatacittat±ya yatatto, catumaggañ±ºasaªkh±tehi vedehi anta½ saªkh±rapariyos±na½ nibb±na½, ved±na½ v± anta½ gatatt± vedantag³. Maggabrahmacariyassa vusitatt± vusitabrahmacariyo, dhammena so brahmav±da½ vadeyya “br±hmaºo ahan”ti eta½ v±da½ dhammena ñ±yena vadeyya. Yassa sakalalokasanniv±sepi kuhiñci ek±rammaºepi r±gussado, dosussado, mohussado, m±nussado, diµµhussadoti ime ussad± natthi, anavasesa½ pah²n±ti attho.
Catutthasuttavaººan± niµµhit±.