4. Yakkhapah±rasuttavaººan±

34. Catutthe kapotakandar±yanti eva½n±make vih±re. Tasmi½ kira pabbatakandare pubbe bah³ kapot± vasi½su, tena s± pabbatakandar± “kapotakandar±”ti vuccati. Aparabh±ge tattha katavih±ropi “kapotakandar±”tveva paññ±yittha. Tena vutta½– “kapotakandar±yanti eva½n±make vih±re”ti. Juºh±ya rattiy±ti sukkapakkharattiya½. Navoropitehi keseh²ti acira-oh±ritehi kesehi, itthambh³talakkhaºe ceta½ karaºavacana½. Abbhok±seti yattha uparicchadana½ parikkhepo v± natthi, t±dise ±k±saªgaºe.
Tattha ±yasm± s±riputto suvaººavaººo, ±yasm± mah±moggall±no n²luppalavaººo. Ubhopi pana te mah±ther± udiccabr±hmaºajacc± kapp±na½ satasahass±dhika½ eka½ asaªkhyeyya½ abhin²h±rasampann± cha¼abhiññ±paµisambhid±ppatt± mah±kh²º±sav± sam±pattil±bhino sattasaµµhiy± s±vakap±ramiñ±º±na½ matthakappatt± eta½ kapotakandaravih±ra½ upasobhayant± eka½ kanakaguha½ paviµµh± dve s²h± viya, eka½ vijambhanabh³mi½ otiºº± dve byaggh± viya, eka½ supupphitas±lavana½ paviµµh± dve chaddantan±gar±j±no viya, eka½ simbalivana½ paviµµh± dve supaººar±j±no viya, eka½ narav±hanay±na½ abhiru¼h± dve vessavaº± viya, eka½ paº¹ukambalasil±sana½ abhinisinn± dve sakk± viya, ekavim±nabbhantaragat± dve mah±brahm±no viya, ekasmi½ gaganaµµh±ne µhit±ni dve candamaº¹al±ni viya, dve s³riyamaº¹al±ni viya ca viroci½su. Tesu ±yasm± mah±moggall±no tuºh² nis²di, ±yasm± pana s±riputto sam±pajji. Tena vutta½– “aññatara½ sam±dhi½ sam±pajjitv±”ti.
Tattha aññatara½ sam±dhinti upekkh±brahmavih±rasam±patti½. Keci “saññ±vedayitanirodhasam±pattin”ti vadanti, apare pan±hu “±ruppap±daka½ phalasam±pattin”ti. Im± eva hi tisso k±yarakkhaºasamatth± sam±pattiyo. Tattha nirodhasam±pattiy± sam±dhipariy±yasambhavo heµµh± vuttova, pacchima½yeva pana ±cariy± vaººenti. Uttar±ya dis±ya dakkhiºa½ disa½ gacchant²ti uttar±ya dis±ya yakkhasam±gama½ gantv± attano bhavana½ gantu½ dakkhiºa½ disa½ gacchanti. Paµibh±ti manti upaµµh±ti mama. Manti hi paµisaddayogena s±mi-atthe upayogavacana½, imassa s²se pah±ra½ d±tu½ citta½ me uppajjat²ti attho. So kira purimaj±tiya½ there baddh±gh±to, tenassa thera½ disv± paduµµhacittassa eva½ ahosi. Itaro pana sappaññaj±tiko, tasm± ta½ paµisedhento “ala½ samm±”ti-±dim±ha. Tattha m± ±s±des²ti m± ghaµµesi, m± pah±ra½ deh²ti vutta½ hoti. U¼±roti u¼±rehi uttamehi s²l±diguºehi samann±gato.
An±diyitv±ti ±dara½ akatv±, tassa vacana½ aggahetv±. Yasm± pana tassa vacana½ aggaºhanto ta½ an±diyanto n±ma hoti, tasm± vutta½– “ta½ yakkha½ an±diyitv±”ti. S²se pah±ra½ ad±s²ti sabbath±mena uss±ha½ janetv± ±k±se µhitova s²se khaµaka½ ad±si, muddhani muµµhigh±ta½ ak±s²ti attho. T±va mah±ti th±mamahattena tattaka½ mahanto pah±ro ahosi. Tena pah±ren±ti tena pah±rena karaºabh³tena. Sattaratananti pam±ºamajjhimassa purisassa ratanena sattaratana½. N±ganti hatthin±ga½. Os±deyy±ti pathaviya½ os²d±peyya nimujj±peyya. “Os±reyy±”tipi p±µho, cuººavicuººa½ kareyy±ti attho. A¹¹haµµhamaratananti a¹¹hena aµµhanna½ p³raº±ni a¹¹haµµham±ni, a¹¹haµµham±ni ratan±ni pam±ºa½ etass±ti a¹¹haµµhamaratano, ta½ a¹¹haµµhamaratana½. Mahanta½ pabbatak³µanti kel±sak³µappam±ºa½ vipula½ girik³µa½. Pad±leyy±ti sakalik±k±rena bhindeyya. Api os±deyya, api pad±leyy±ti sambandho.
T±vadeva cassa sar²re mah±pari¼±ho uppajji, so vedan±turo ±k±se µh±tu½ asakkonto bh³miya½ pati, taªkhaºaññeva aµµhasaµµhisahass±dhikayojanasatasahassubbedha½ sinerumpi pabbatar±j±na½ sandh±rent² catunahut±dhikadviyojanasatasahassabahal± mah±pathav² ta½ p±pasatta½ dh±retu½ asakkont² viya vivaramad±si. Av²cito j±l± uµµhahitv± kandanta½yeva ta½ gaºhi½su, so kandanto vippalapanto pati. Tena vutta½– “atha ca pana so yakkho ‘¹ayh±mi ¹ayh±m²’ti vatv± tattheva mah±niraya½ apat±s²ti. Tattha apat±s²ti apati.
Ki½ pana so yakkhattabh±veneva niraya½ upagacch²ti? Na upagacchi, yañhettha diµµhadhammavedan²ya½ p±pakamma½ ahosi, tassa balena yakkhattabh±ve mahanta½ dukkha½ anubhavi. Ya½ pana upapajjavedan²ya½ ±nantariyakamma½, tena cuti-anantara½ niraye uppajj²ti. Therassa pana sam±pattibalena upatthambhitasar²rassa na koci vik±ro ahosi. Sam±pattito avuµµhitak±le hi ta½ yakkho pahari, tath± paharanta½ dibbacakkhun± disv± ±yasm± mah±moggall±no dhammasen±pati½ upasaªkami, upasaªkamanasamak±lameva ca dhammasen±pati sam±pattito uµµh±si. Atha na½ mah±moggall±no sar²ravutti½ pucchi, sopissa by±k±si, tena vutta½– “addas± kho ±yasm± mah±moggall±no…pe… api ca me s²sa½ thoka½ dukkhan”ti.
Tattha thoka½ dukkhanti thoka½ appamattaka½ madhurakaj±ta½ viya me s²sa½ dukkhita½, dukkhappattanti attho. Dukkh±dhiµµh±nañhi s²sa½ dukkhanti vutta½. “S²se thoka½ dukkhan”tipi p±µho. Katha½ pana sam±pattibalena sar²re upatthambhite therassa s²se thokampi dukkha½ ahos²ti? Acireneva vuµµhitatt±. Antosam±pattiya½ apaññ±yam±nadukkhañhi k±yanissitatt± nidda½ upagatassa makas±dijanita½ viya paµibuddhassa thoka½ paññ±yittha.
“Mah±balena yakkhena tath± sabbuss±hena pahaµe sar²repi vik±ro n±ma natth²”ti acchariyabbhutacittaj±tena ±yasmat± mah±moggall±nena “acchariya½, ±vuso s±riputt±”ti-±din± dhammasen±patino mah±nubh±vat±ya vibh±vit±ya sopissa ‘acchariya½, ±vuso moggall±n±”ti-±din± iddh±nubh±vamahantat±pak±san±padesena attano iss±macchariy±haªk±r±dimal±na½ suppah²nata½ d²peti. Pa½supis±cakampi na pass±m±ti saªk±rak³µ±d²su vicaraºakakhuddakapetampi na pass±ma. Iti adhigamappicch±na½ aggabh³to mah±thero tasmi½ k±le an±vajjanena tesa½ adassana½ sandh±ya vadati. Tenev±ha “etarah²”ti.
Bhagav± pana ve¼uvane µhito ubhinna½ aggas±vak±na½ ima½ kath±sall±pa½ dibbasotena assosi. Tena vutta½– “assosi kho bhagav±”ti-±di, ta½ vuttatthameva.
Etamattha½ viditv±ti eta½ ±yasmato s±riputtassa sam±pattibal³pagata½ iddh±nubh±vamahantata½ viditv±. Ima½ ud±nanti tasseva t±dibh±vappattid²paka½ ima½ ud±na½ ud±nesi.
Tattha yassa sel³pama½ citta½, µhita½ n±nupakampat²ti yassa kh²º±savassa citta½ ekagghanasil±mayapabbat³pama½ sabbesa½ iñjan±na½ abh±vato vas²bh±vappattiy±va µhita½ sabbehipi lokadhammehi n±nupakampati na pavedhati. Id±nissa akampan±k±ra½ saddhi½ k±raºena dassetu½ “virattan”ti-±di vutta½. Tattha viratta½ rajan²yes³ti vir±gasaªkh±tena ariyamaggena rajan²yesu r±guppattihetubh³tesu sabbesu tebh³makadhammesu viratta½, tattha sabbaso samucchinnar±ganti attho. Kopaneyyeti paµighaµµh±n²ye sabbasmimpi ±gh±tavatthusmi½ na kuppati na dussati na vik±ra½ ±pajjati. Yasseva½ bh±vita½ cittanti yassa yath±vuttassa ariyapuggalassa citta½ eva½ vuttanayena t±dibh±v±vahanabh±vena bh±vita½. Kuto ta½ dukkhamessat²ti ta½ uttamapuggala½ kuto sattato saªkh±rato v± dukkha½ upagamissati, na t±disassa dukkha½ atth²ti attho.

Catutthasuttavaººan± niµµhit±.