2. Nandasuttavaººan±
22. Dutiye nandoti tassa n±ma½. So hi cakkavattilakkhaº³petatt± m±t±pitaro saparijana½ sakalañca ñ±tiparivaµµa½ nandayanto j±toti “nando”ti n±ma½ labhi. Bhagavato bh±t±ti bhagavato ekapituputtat±ya bh±t±. Na hi bhagavato sahodar± uppajjanti, tena vutta½ “m±tucch±putto”ti, c³¼am±tuputtoti attho. Mah±paj±patigotamiy± hi so putto. Anabhiratoti na abhirato. Brahmacariyanti brahma½ seµµha½ uttama½ cariya½ ek±sana½ ekaseyya½ methunavirati½. Sandh±retunti paµhamacittato y±vacarimakacitta½ samm± paripuººa½ parisuddha½ dh±retu½ pavattetu½. Dutiyena cettha brahmacariyapadena maggabrahmacariyass±pi saªgaho veditabbo. Sikkha½ paccakkh±y±ti upasampadak±le bhikkhubh±vena saddhi½ sam±dinna½ nibbattetabbabh±vena anuµµhita½ tividhampi sikkha½ paµikkhipitv±, vissajjetv±ti attho. H²n±y±ti gihibh±v±ya. ¾vattiss±m²ti nivattiss±mi. Kasm± pan±ya½ evam±roces²ti? Etth±ya½ anupubbikath±– bhagav± pavattavaradhammacakko r±jagaha½ gantv± ve¼uvane viharanto “putta½ me ±netv± dasseth±”ti suddhodanamah±r±jena pesitesu sahassasahassapariv±resu dasasu d³tesu saha pariv±rena arahatta½ pattesu sabbapacch± gantv± arahattappattena k±¼ud±yittherena gamanak±la½ ñatv± maggavaººana½ vaººetv± j±tibh³migaman±ya y±cito v²satisahassakh²º±savaparivutto kapilavatthunagara½ gantv± ñ±tisam±game pokkharavassa½ aµµhuppatti½ katv± vessantaraj±taka½ (j±. 2.22.1655 ±dayo) kathetv± punadivase piº¹±ya paviµµho “uttiµµhe nappamajjeyy±”ti (dha. pa. 168) g±th±ya pitara½ sot±pattiphale patiµµh±petv± nivesana½ gantv± “dhammañcare”ti (dha. pa. 169) g±th±ya mah±paj±pati½ sot±pattiphale, r±j±na½ sakad±g±miphale patiµµh±pesi. Bhattakicc±vas±ne pana r±hulam±tuguºakatha½ niss±ya candakinnar²j±taka½ (j±. 1.14.18 ±dayo) kathetv± tatiyadivase nandakum±rassa abhisekagehappavesanaviv±hamaªgalesu vattam±nesu piº¹±ya pavisitv± nandakum±rassa hatthe patta½ datv± maªgala½ vatv± uµµh±y±san± pakkamanto kum±rassa hatthato patta½ na gaºhi. Sopi tath±gate g±ravena “patta½ te, bhante, gaºhath±”ti vattu½ n±sakkhi. Eva½ pana cintesi, “sop±nas²se patta½ gaºhissat²”ti, satth± tasmi½ µh±ne na gaºhi. Itaro “sop±nam³le gaºhissat²”ti cintesi, satth± tatthapi na gaºhi. Itaro “r±jaªgaºe gaºhissat²”ti cintesi, satth± tatthapi na gaºhi. Kum±ro nivattituk±mo anicch±ya gacchanto g±ravena “patta½ gaºhath±”ti vattu½ na sakkoti, “idha gaºhissati, ettha gaºhissat²”ti cintento gacchati. Tasmi½ khaºe janapadakaly±ºiy± ±cikkhi½su, “ayye bhagav±, nandar±j±na½ gahetv± gacchati, tumhehi vin± karissat²”ti. S± udakabind³hi paggharantehi a¹¹hullikhitehi kesehi vegena p±s±da½ ±ruyha s²hapañjaradv±re µhatv± “tuvaµa½ kho, ayyaputta, ±gaccheyy±s²”ti ±ha. Ta½ tass± vacana½ tassa hadaye tiriya½ patitv± viya µhita½. Satth±pissa hatthato patta½ aggahetv±va ta½ vih±ra½ netv± “pabbajissasi nand±”ti ±ha. So buddhag±ravena “na pabbajiss±m²”ti avatv±, “±ma, pabbajiss±m²”ti ±ha. Satth± tena hi nanda½ pabb±jeth±ti kapilavatthupura½ gantv± tatiyadivase ta½ pabb±jesi. Sattame divase m±tar± alaªkaritv± pesita½ “d±yajja½ me, samaºa, deh²”ti vatv± attan± saddhi½ ±r±m±gata½ r±hulakum±ra½ pabb±jesi. Punekadivasa½ mah±dhammap±laj±taka½ (j±. 1.10.92 ±dayo) kathetv± r±j±na½ an±g±miphale patiµµh±pesi. Iti bhagav± mah±paj±pati½ sot±pattiphale, pitara½ t²su phalesu patiµµh±petv± bhikkhusaªghaparivuto punadeva r±jagaha½ gantv± tato an±thapiº¹ikena s±vatthi½ ±gamanatth±ya gahitapaµiñño niµµhite jetavanamah±vih±re tattha gantv± v±sa½ kappesi. Eva½ satthari jetavane viharante ±yasm± nando attano anicch±ya pabbajito k±mesu an±d²navadass±v² janapadakaly±ºiy± vuttavacanamanussaranto ukkaºµhito hutv± bhikkh³na½ attano anabhirati½ ±rocesi. Tena vutta½ “tena kho pana samayena ±yasm± nando…pe… h²n±y±vattiss±m²”ti. Kasm± pana na½ bhagav± eva½ pabb±jes²ti? “Puretarameva ±d²nava½ dassetv± k±mehi na½ vivecetu½ na sakk±, pabb±jetv± pana up±yena tato vivecetv± uparivisesa½ nibbattess±m²”ti veneyyadamanakusalo satth± eva½ na½ paµhama½ pabb±jesi. S±kiy±n²ti sakyar±jadh²t±. Janapadakaly±º²ti janapadamhi kaly±º² r³pena uttam± chasar²radosarahit±, pañcakaly±ºasamann±gat±. S± hi yasm± n±tid²gh± n±tirass± n±tikis± n±tith³l± n±tik±¼ik± naccod±t± atikkant± m±nusakavaººa½ appatt± dibbavaººa½, tasm± chasar²radosarahit±. Chavikaly±ºa½ ma½sakaly±ºa½ nakhakaly±ºa½ aµµhikaly±ºa½ vayakaly±ºanti imehi pañcahi kaly±ºehi samann±gat±. Tattha attano sar²robh±sena dasadv±dasahatthe µh±ne ±loka½ karoti, piyaªgusam± v± suvaººasam± v± hoti, ayamass± chavikaly±ºat±. Catt±ro panass± hatthap±d± mukhapariyos±nañca l±kh±rasaparikammakata½ viya rattapav±¼arattakambalena sadisa½ hoti, ayamass± ma½sakaly±ºat±. V²sati nakhapatt±ni ma½sato amuttaµµh±ne l±kh±rasaparikit±ni viya muttaµµh±ne kh²radh±r±sadis±ni honti, ayamass± nakhakaly±ºat±. Dvatti½sadant± suphusit± parisuddhapav±¼apantisadis± vajirapant² viya kh±yanti, ayamass± aµµhikaly±ºat±. V²sativassasatik±pi sam±n± so¼asavassuddesik± viya hoti nippalit±, ayamass± vayakaly±ºat±. Sundar² ca hoti evar³paguºasamann±gat±, tena vutta½ “janapadakaly±º²”ti. Ghar± nikkhamantass±ti an±dare s±mivacana½, gharato nikkhamatoti attho. “Ghar± nikkhamantan”tipi paµhanti. Upa¹¹hullikhitehi keseh²ti itthambh³talakkhaºe karaºavacana½, vippakatullikhitehi kesehi upalakkhit±ti attho. “A¹¹hullikhiteh²”tipi paµhanti. Ullikhananti ca phaºak±d²hi kesasaºµh±pana½, “a¹¹hak±ravidh±nan”tipi vadanti. Apaloketv±ti sineharasavipph±rasa½s³cakena a¹¹hakkhin± ±bandhant² viya oloketv±. Ma½, bhanteti pubbepi “man”ti vatv± ukkaºµh±kulacittat±ya puna “ma½ etadavoc±”ti ±ha. Tuvaµanti s²gha½. Tamanussaram±noti ta½ tass± vacana½, ta½ v± tass± ±k±rasahita½ vacana½ anussaranto. Bhagav± tassa vacana½ sutv± “up±yenassa r±ga½ v³pasamess±m²”ti iddhibalena na½ t±vati½sabhavana½ nento antar±magge ekasmi½ jh±makhette jh±makh±ºumatthake nisinna½ chinnakaººan±s±naªguµµha½ eka½ paluµµhamakkaµi½ dassetv± t±vati½sabhavana½ nesi. P±¼iya½ pana ekakkhaºeneva satth±r± t±vati½sabhavana½ gata½ viya vutta½, ta½ gamana½ avatv± t±vati½sabhavana½ sandh±ya vutta½. Gacchantoyeva hi bhagav± ±yasmato nandassa antar±magge ta½ paluµµhamakkaµi½ dasseti. Yadi eva½ katha½ samiñjan±dinidassana½? Ta½ antaradh±nanidassananti gahetabba½. Eva½ satth± ta½ t±vati½sabhavana½ netv± sakkassa devarañño upaµµh±na½ ±gat±ni kakuµap±d±ni pañca acchar±sat±ni att±na½ vanditv± µhit±ni dassetv± janapadakaly±ºiy± t±sa½ pañcanna½ acchar±sat±na½ r³pasampatti½ paµicca visesa½ pucchi. Tena vutta½– “atha kho bhagav± ±yasmanta½ nanda½ b±h±ya½ gahetv±…pe… kakuµap±d±n²”ti. Tattha b±h±ya½ gahetv±ti b±humhi gahetv± viya. Bhagav± hi tad± t±disa½ iddh±bhisaªkh±ra½ abhisaªkh±resi, yath± ±yasm± nando bhuje gahetv± bhagavat± n²yam±no viya ahosi. Tattha ca bhagavat± sace tassa ±yasmato t±vati½sadevalokassa dassana½ pavesanameva v± icchita½ siy±, yath±nisinnasseva tassa ta½ devaloka½ dasseyya lokavivaraºiddhik±le viya, tameva v± iddhiy± tattha peseyya. Yasm± panassa dibbattabh±vato manussattabh±vassa yo nih²najigucchan²yabh±vo, tassa sukhaggahaºattha½ antar±magge ta½ makkaµi½ dassetuk±mo, devalokasirivibhavasampattiyo ca og±hetv± dassetuk±mo ahosi, tasm± ta½ gahetv± tattha nesi. Evañhissa tadattha½ brahmacariyav±se visesato abhirati bhavissat²ti. Kakuµap±d±n²ti rattavaººat±ya p±r±vatasadisap±d±ni. T± kira sabb±pi kassapassa bhagavato s±vak±na½ p±damakkhanatelad±nena t±dis± sukum±rap±d± ahesu½. Passasi noti passasi nu. Abhir³patar±ti visiµµhar³patar±. Dassan²yatar±ti divasampi passant±na½ atittikaraºaµµhena passitabbatar±. P±s±dikatar±ti sabb±vayavasobh±ya samantato pas±d±vahatar±. Kasm± pana bhagav± avassutacitta½ ±yasmanta½ nanda½ acchar±yo olok±pesi? Sukhenevassa kilese n²haritu½. Yath± hi kusalo vejjo ussannadosa½ puggala½ tikicchanto sinehap±n±din± paµhama½ dose ukkiledetv± pacch± vamanavirecanehi sammadeva n²har±peti, eva½ vineyyadamanakusalo bhagav± ussannar±ga½ ±yasmanta½ nanda½ devacchar±yo dassetv± ukkiledesi ariyamaggabhesajjena anavasesato n²harituk±moti veditabba½. Paluµµhamakkaµ²ti jh±maªgapaccaªgamakkaµ². Evameva khoti yath± s±, bhante, tumhehi mayha½ dassit± chinnakaººan±s± paluµµhamakkaµ² janapadakaly±ºi½ up±d±ya evameva janapadakaly±º² im±ni pañca acchar±sat±ni up±d±y±ti attho. Pañcanna½ acchar±sat±nanti upayoge s±mivacana½, pañca acchar±sat±n²ti attho. Avayavasambandhe v± eta½ s±mivacana½, tena pañcanna½ acchar±sat±na½ r³pasampatti½ upanidh±y±ti adhipp±yo. Upanidh±y±ti ca sam²pe µhapetv±, up±d±y±ti attho. Saªkhyanti itth²ti gaºana½. Kalabh±ganti kal±yapi bh±ga½, eka½ so¼asakoµµh±se katv± tato ekakoµµh±sa½ gahetv± so¼asadh± gaºite tattha yo ekeko koµµh±so, so kalabh±goti adhippeto, tampi kalabh±ga½ na upet²ti vadati. Upanidhinti “im±ya aya½ sadis²”ti upam±bh±vena gahetv± sam²pe µhapanampi. Yatth±ya½ anabhirato, ta½ brahmacariya½ pubbe vutta½ p±kaµañc±ti ta½ an±masitv± tattha abhiratiya½ ±darajananattha½ abhirama, nanda, abhirama, nand±”ti ±me¹itavasena vutta½. Aha½ te p±µibhogoti kasm± bhagav± tassa brahmacariyav±sa½ icchanto abrahmacariyav±sassa p±µibhoga½ upagañchi? Yatthassa ±rammaºe r±go da¼ha½ nipati, ta½ ±gantuk±rammaºe saªk±metv± sukhena sakk± jah±petunti p±µibhoga½ upagañchi. Anupubbikath±ya½ saggakath± imassa atthassa nidassana½. Assosunti kathamassosu½? Bhagav± hi tad± ±yasmante nande vatta½ dassetv± attano div±µµh±na½ gate upaµµh±na½ ±gat±na½ bhikkh³na½ ta½ pavatti½ kathetv± yath± n±ma kusalo puriso anikkhanta½ ±ºi½ aññ±ya ±ºiy± n²haritv± puna ta½ hatth±d²hi sañc±letv± apaneti, evameva ±ciººavisaye tassa r±ga½ ±gantukavisayena n²haritv± puna tadapi brahmacariyamaggahetu½ katv± apanetuk±mo “etha tumhe, bhikkhave, nanda½ bhikkhu½ bhatakav±dena ca upakkitakav±dena ca samud±carath±”ti ±º±pesi, eva½ bhikkh³ assosu½. Keci pana “bhagav± tath±r³pa½ iddh±bhisaªkh±ra½ abhisaªkh±resi, yath± te bhikkh³ tamattha½ j±ni½s³”ti vadanti.