Tath±–
“Tattha katama½ dukkhanirodhag±min² paµipad± ariyasacca½? Ayameva ariyo aµµhaªgiko maggo. Seyyathida½, samm±diµµhi…pe… samm±sam±dh²”ti (vibha. 205) eva½ sar³pato. Sabbakilesehi ±rakatt± ariyabh±vakaratt± ariyaphalappaµil±bhakaratt± ca ariyo, aµµhavidhatt± nibb±n±dhigam±ya ekantak±raºatt± ca aµµhaªgiko. Kilese m±rento gacchati, nibb±natthikehi magg²yati, saya½ v± nibb±na½ maggat²ti maggoti eva½ s±maññalakkhaºato. “Samm± dassanalakkhaº± samm±diµµhi, samm± abhiniropanalakkhaºo samm±saªkappo, samm± pariggahaºalakkhaº± samm±v±c±, samm± samuµµh±nalakkhaºo samm±kammanto, samm± vod±nalakkhaºo samm±-±j²vo, samm± paggahalakkhaºo samm±v±y±mo, samm± upaµµh±nalakkhaº± samm±sati, samm± avikkhepalakkhaºo samm±sam±dh²”ti eva½ visesalakkhaºato Samm±diµµhi aññehipi attano paccan²kakilesehi saddhi½ micch±diµµhi½ pajahati, nibb±na½ ±rammaºa½ karoti, tappaµicch±dakamohavidhamanena asammohato sampayuttadhamme ca passati. Tath± samm±saªkapp±dayopi micch±saªkapp±d²ni pajahanti, nibb±nañca ±rammaºa½ karonti, sahaj±tadhamm±na½ samm±-abhiniropanapariggahaºasamuµµh±navod±napaggaha-upaµµh±nasam±dahan±ni ca karont²ti eva½ kiccavibh±gato. Samm±diµµhi pubbabh±ge n±nakkhaº± visu½ visu½ dukkh±di-±rammaº± hutv± maggak±le ekakkhaº± nibb±nameva ±rammaºa½ katv± kiccato “dukkhe ñ±ºan”ti-±d²ni catt±ri n±m±ni labhati, samm±saªkapp±dayopi pubbabh±ge n±nakkhaº± n±n±rammaº± maggak±le ekakkhaº± ek±rammaº±.
Tesu samm±saªkappo kiccato nekkhammasaªkappoti-±d²ni t²ºi n±m±ni labhati, samm±v±c±dayo tayo pubbabh±ge mus±v±d±veramaº²ti-±divibh±g± viratiyopi cetan±yopi hutv± maggakkhaºe viratiyova, samm±v±y±masatiyo kiccato sammappadh±nasatipaµµh±navasena catt±ri n±m±ni labhanti. Samm±sam±dhi pana maggakkhaºepi paµhamajjh±n±divasena n±n± ev±ti eva½ pubbabh±gaparabh±gesu pavattivibh±gato, “idha, bhikkhave, bhikkhu samm±diµµhi½ bh±veti vivekanissitan”ti-±din± (vibha. 489) bh±van±vidhito, “tattha katamo aµµhaªgiko maggo? Idha, bhikkhu, yasmi½ samaye lokuttara½ jh±na½ bh±veti…pe… dukkh±paµipada½ dandh±bhiñña½, tasmi½ samaye aµµhaªgiko maggo hoti samm±diµµhi samm±saªkappo”ti-±din± (vibha. 499) catur±s²tiy± nayasahassavibh±geh²ti eva½ anek±k±rato pavatt±ni bhagavato ariyamaggavibh±vanañ±º±ni atthassa avisa½v±danato sabb±nipi tath±ni avitath±ni anaññath±ni. Evampi bhagav± tath±ni ±gatoti tath±gato.
Tath± paµhamajjh±nasam±patti y± ca nirodhasam±patt²ti et±su anupaµip±µiy± viharitabbaµµhena sam±pajjitabbaµµhena ca anupubbavih±rasam±patt²su samp±danapaccavekkhaº±divasena yath±raha½ sampayogavasena ca pavatt±ni bhagavato ñ±º±ni tadatthasiddhiy± tath±ni avitath±ni anaññath±ni Tath± “ida½ imassa µh±na½, ida½ aµµh±nan”ti avipar²ta½ tassa tassa phalassa k±raº±k±raºaj±nana½, tesa½ tesa½ satt±na½ at²t±dibhedabhinnassa kammasam±d±nassa anavasesato yath±bh³ta½ vip±kantaraj±nana½, ±y³hanakkhaºeyeva tassa tassa sattassa “aya½ nirayag±min² paµipad±…pe… aya½ nibb±nag±min² paµipad±”ti y±th±vato s±sav±n±savakammavibh±gaj±nana½, 0.khandh±yatan±d²na½ up±dinn±nup±dinn±di-anekasabh±va½ n±n±sabh±vañca tassa lokassa “im±ya n±ma dh±tuy± ussannatt± imasmi½ dhammappabandhe aya½ viseso j±yat²”ti-±din± nayena yath±bh³ta½ dh±tun±nattaj±nana½, anavasesato satt±na½ h²n±di-ajjh±say±dhimuttij±nana½, saddh±di-indriy±na½ tikkhamudut±j±nana½, sa½kiles±d²hi saddhi½ jh±navimokkh±divisesaj±nana½ satt±na½ aparim±º±su j±t²su tappaµibandhena saddhi½ anavasesato pubbenivutthakkhandhasantatij±nana½, h²n±divibh±gehi saddhi½ cutipaµisandhij±nana½, “ida½ dukkhan”ti-±din± heµµh± vuttanayeneva catusaccaj±nananti im±ni bhagavato dasabalañ±º±ni avirajjhitv± yath±saka½ visay±vag±hanato yath±dhippetatthas±dhanato ca yath±bh³tavuttiy± tath±ni avitath±ni anaññath±ni. Vuttañheta½–
“Idha tath±gato µh±nañca µh±nato aµµh±nañca aµµh±nato yath±bh³ta½ paj±n±t²”ti-±di (vibha. 809; a. ni. 10.21).
Evampi bhagav± tath±ni ±gatoti tath±gato.
Yath± cetesa½ ñ±º±na½ vasena, eva½ yath±vutt±na½ satipaµµh±nasammappadh±navibh±vanañ±º±d²na½ anant±parimeyyabhed±na½ anaññas±dh±raº±na½ paññ±vises±na½ vasena bhagav± tath±ni ñ±º±ni ±gato adhigatoti tath±gato. Evampi tath±ni ±gatoti tath±gato.
Katha½ tath± gatoti tath±gato? Y± s± bhagavato abhij±ti abhisambodhi dhammavinayapaññ±pan± anup±disesanibb±nadh±tu, s± tath±. Ki½ vutta½ hoti? Yadattha½ lokan±thena abhisambodhi patthit± pavattit± ca, tadatthassa ekantasiddhiy± avisa½v±danato avipar²tatthavuttiy± tath± avitath± anaññath±. Tath± hi aya½ bhagav± bodhisattabh³to samati½sap±ramiparip³raº±dika½ vuttappabheda½ sabba½ buddhattahetu½ samp±detv± tusitapure µhitova buddhakol±hala½ sutv± dasasahassacakkav±¼adevat±hi ekato sannipatit±hi upasaªkamitv±–
“K±lo deva mah±v²ra, uppajja m±tukucchiya½;
sadevaka½ t±rayanto, bujjhassu amata½ padan”ti. (Bu. va½. 1.67)–

¾y±cito uppannapubbanimitto pañca mah±vilokan±ni viloketv± “id±n±ha½ manussayoniya½ uppajjitv± abhisambujjhiss±m²”ti ±s±¼hipuººam±ya sakyar±jakule mah±m±y±ya deviy± kucchimhi paµisandhi½ gahetv± dasa m±se devamanussehi mahat± parih±rena parihariyam±no vis±khapuººam±ya pacc³sasamaye abhij±ti½ p±puºi.

Abhij±tikkhaºe panassa paµisandhiggahaºakkhaºe viya dvatti½sapubbanimitt±ni p±turahesu½. Ayañhi dasasahass² lokadh±tu kampi saªkampi sampakampi sampavedhi, dasasu cakkav±¼asahassesu appam±ºo obh±so phari, tassa ta½ siri½ daµµhuk±m± viya jaccandh± cakkh³ni paµilabhi½su, badhir± sadda½ suºi½su. M³g± sam±lapi½su, khujj± ujugatt± ahesu½, paªgul± padas± gamana½ paµilabhi½su, bandhanagat± sabbasatt± andubandhan±d²hi mucci½su, sabbanirayesu aggi nibb±yi, pettivisaye khuppip±s± v³pasami, tiracch±n±na½ bhaya½ n±hosi, sabbasatt±na½ rogo v³pasami, sabbasatt± piya½vad± ahesu½, madhuren±k±rena ass± hasi½su, v±raº± gajji½su, sabbat³riy±ni saka½ saka½ ninn±da½ muñci½su, aghaµµit±ni eva manuss±na½ hatth³pag±d²ni ±bharaº±ni madhuren±k±rena ravi½su, sabbadis± vippasann± ahesu½, satt±na½ sukha½ upp±dayam±no mudus²talav±to v±yi, ak±lamegho vassi, pathavitopi udaka½ ubbhijjitv± vissandi, pakkhino ±k±sagamana½ vijahi½su, nadiyo asandam±n± aµµha½su, mah±samudde madhura½ udaka½ ahosi, upakkilesavimutte s³riye dissam±ne eva ±k±sagat± sabb± jotiyo jali½su µhapetv± ar³p±vacare deve avases± sabbe dev± sabbepi nerayik± dissam±nar³p± ahesu½, tarukuµµakav±µasel±dayo an±varaºabh³t± ahesu½, satt±na½ cut³pap±t± n±hesu½, sabba½ aniµµhagandha½ abhibhavitv± dibbagandho v±yi, sabbe phal³pag± rukkh± phaladhar± sampajji½su, mah±samuddo sabbatthakameva pañcavaººehi padumehi sañchannatalo ahosi, thalajajalaj±d²ni sabbapupph±ni pupphi½su, rukkh±na½ khandhesu khandhapadum±ni, s±kh±su s±khapadum±ni, lat±su lat±padum±ni pupphi½su, mah²tale sil±tal±ni bhinditv± upar³pari satta satta hutv± daº¹apadum±ni n±ma nikkhami½su, ±k±se olambakapadum±ni nibbatti½su, samantato pupphavassa½ vassi, ±k±se dibbat³riy±ni vajji½su, sakaladasasahass² lokadh±tu vaµµetv± vissaµµham±l±gu¼a½ viya upp²¼etv± baddham±l±kal±po viya alaªkatappaµiyatta½ m±l±sana½ viya ca ekam±l±m±lin² vipphurantav±¼ab²jan² pupphadh³pagandhapariv±sit± paramasobhaggappatt± ahosi, t±ni ca pubbanimitt±ni upari adhigat±na½ anekesa½ vises±dhigam±na½ nimittabh³t±ni eva ahesu½. Eva½ anekacchariyap±tubh±vappaµimaº¹it± c±ya½ abhij±ti yadattha½ anena abhisambodhi patthit±, tass± abhisambodhiy± ekantasiddhiy± tath±va ahosi avitath± anaññath±.
Tath± ye buddhaveneyy± bodhaneyyabandhav±, te sabbepi anavasesato sayameva bhagavat± vin²t±. Ye ca s±vakaveneyy± dhammaveneyy± ca, tepi s±vak±d²hi vin²t± vinaya½ gacchanti gamissanti c±ti yadattha½ bhagavat± abhisambodhi abhipatthit±, tadatthassa ekantasiddhiy± abhisambodhi tath± avitath± anaññath±.
Apica yassa yassa ñeyyadhammassa yo yo sabh±vo bujjhitabbo, so so hatthatale µhapita-±malaka½ viya ±vajjanamattappaµibaddhena attano ñ±ºena avipar²ta½ anavasesato bhagavat± abhisambuddhoti evampi abhisambodhi tath± avitath± anaññath±.
Tath± tesa½ tesa½ dhamm±na½ tath± tath± desetabbappak±ra½ tesa½ tesañca satt±na½ ±say±nusayacarit±dhimutti½ sammadeva oloketv± dhammata½ avijahanteneva paññattinayavoh±ramagga½ anatidh±vanteneva ca dhammata½ vibh±vantena yath±par±dha½ yath±jjh±saya½ yath±dhammañca anus±santena bhagavat± veneyy± vin²t± ariyabh³mi½ samp±pit±ti dhammavinayapaññ±pan±pissa tadatthasiddhiy± yath±bh³tavuttiy± ca tath± avitath± anaññath±.
Tath± y± s± bhagavat± anuppatt± pathaviy±diphassavedan±dir³p±r³pasabh±vavinimutt± lujjanabh±v±bh±vato lokasabh±v±t²t± tamas± visa½saµµhatt± kenaci anobh±san²y± lokasabh±v±bh±vato eva gati-±dibh±varahit± appatiµµh± an±rammaº± amatamah±nibb±nadh±tu khandhasaªkh±t±na½ up±d²na½ lesamattassapi abh±vato anup±dises±ti vuccati, ya½ sandh±ya vutta½–
“Atthi, bhikkhave, tad±yatana½, yattha neva pathav² na ±po na tejo na v±yo na ±k±s±nañc±yatana½ na viññ±ºañc±yatana½ na ±kiñcaññ±yatana½ na nevasaññ±n±saññ±yatana½ n±ya½ loko na paro loko na ca ubho candimas³riy±, tatr±p±ha½, bhikkhave, neva ±gati½ vad±mi na gati½ na µhiti½ na cuti½ na upapatti½, appatiµµha½ appavatta½ an±rammaºameveta½, esevanto dukkhass±”ti (ud±. 71).
S± sabbesampi up±d±nakkhandh±na½ atthaªgamo, sabbasaªkh±r±na½ samatho, sabb³padh²na½ paµinissaggo, sabbadukkh±na½ v³pasamo, sabb±lay±na½ samuggh±to, sabbavaµµ±na½ upacchedo, accantasantilakkhaºoti yath±vuttasabh±vassa kad±cipi avisa½v±danato tath± avitath± anaññath±. Evamet± abhij±ti-±dik± tath± gato upagato adhigato paµipanno pattoti tath±gato. Eva½ bhagav± tath± gatoti tath±gato.
Katha½ tath±vidhoti tath±gato? Yath±vidh± purimak± samm±sambuddh±, ayampi bhagav± tath±vidho. Ki½ vutta½ hoti? Yath±vidh± te bhagavanto maggas²lena phalas²lena sabbenapi lokiyalokuttaras²lena, maggasam±dhin± phalasam±dhin± sabbenapi lokiyalokuttarasam±dhin±, maggapaññ±ya phalapaññ±ya sabb±yapi lokiyalokuttarapaññ±ya, devasika½ valañjitabbehi catuv²satikoµisatasahassasam±pattivih±rehi, tadaªgavimuttiy±, vikkhambhanavimuttiy±, samucchedavimuttiy±, paµippassaddhivimuttiy±, nissaraºavimuttiy±ti saªkhepato. Vitth±rato pana anant±parim±ºabhedehi acinteyy±nubh±vehi sakalasabbaññuguºehi, ayampi amh±ka½ bhagav± tath±vidho. Sabbesañhi samm±sambuddh±na½ ±yuvematta½, sar²rappam±ºavematta½, kulavematta½, dukkaracariy±vematta½, rasmivemattanti, imehi pañcahi vemattehi siy± vematta½, na pana s²lavisuddhiy±d²su visuddh²su samathavipassan±paµipattiya½ attan± paµiladdhaguºesu ca kiñci n±n±karaºa½ atthi. Atha kho majjhe bhinnasuvaººa½ viya aññamañña½ nibbises± te buddh± bhagavanto. Tasm± yath±vidh± purimak± samm±sambuddh±, ayampi bhagav± tath±vidho. Eva½ tath±vidhoti tath±gato. Vidhattho cettha gatasaddo, tath± hi lokiy± vidhayuttagatasadde pak±ratthe vadanti.
Katha½ tath± pavattitoti tath±gato? Anaññas±dh±raºena iddh±nubh±vena samann±gatatt± atthappaµisambhid±d²na½ ukka½sap±ramippattiy± an±varaºañ±ºappaµil±bhena ca bhagavato k±yappavattiy±d²na½ katthaci paµigh±t±bh±vato yath± ruci tath± gata½ gati gamana½ k±yavac²cittappavatti etass±ti tath±gato. Eva½ tath± pavattitoti tath±gato.
Katha½ tathehi agatoti tath±gato? Bodhisambh±rasambharaºe tappaµipakkhappavattisaªkh±ta½ natthi etassa gatanti agato. So panassa agatabh±vo maccherad±nap±rami-±d²su avipar²ta½ ±d²nav±nisa½sapaccavekkhaº±dinayappavattehi ñ±ºeh²ti tathehi ñ±ºehi agatoti tath±gato.
Atha v± kiles±bhisaªkh±rappavattisaªkh±ta½ khandhappavattisaªkh±tameva v± pañcasupi gat²su gata½ gamana½ etassa natth²ti agato. Sa-up±disesa-anup±disesanibb±nappattiy± sv±yamassa agatabh±vo tathehi ariyamaggañ±ºeh²ti evampi bhagav± tathehi agatoti tath±gato.
Katha½ tath± gatabh±vena tath±gato? Tath± gatabh±ven±ti ca tath±gatassa sabbh±vena atthit±y±ti attho. Ko panesa tath±gato, yassa atthit±ya bhagav± tath±gatoti vuccat²ti? Saddhammo. Saddhammo hi ariyamaggo t±va yath± yuganaddhasamathavipassan±balena anavasesato kilesapakkha½ sam³hanantena samucchedappah±navasena gantabba½ tath± gato. Phaladhammo yath± attano magg±nur³pa½ paµippassaddhipah±navasena gantabba½, tath± gato pavatto. Nibb±nadhammo pana yath± gato paññ±ya paµividdho sakalavaµµadukkhav³pasam±ya sampajjati, buddh±d²hi tath± gato sacchikatoti tath±gato. Pariyattidhammopi yath± purimabuddhehi suttageyy±divasena pavatti-±dippak±sanavasena ca veneyy±na½ ±say±di-anur³pa½ pavattito, amh±kampi bhagavat± tath± gato gadito pavattitoti v± tath±gato. Yath± bhagavat± desito, tath± bhagavato s±vakehi gato avagatoti tath±gato. Eva½ sabbopi saddhammo tath±gato. Ten±ha sakko dev±namindo– “tath±gata½ devamanussap³jita½, dhamma½ namass±ma suvatthi hot³”ti (khu. p±. 6.17; su. ni. 240). Sv±ssa atth²ti bhagav± tath±gato.
Yath± ca dhammo, eva½ ariyasaªghopi yath± attahit±ya parahit±ya ca paµipannehi suvisuddha½ pubbabh±gasamathavipassan±paµipada½ purakkhatv± tena tena maggena gantabba½, ta½ ta½ tath± gatoti tath±gato. Yath± v± bhagavat± saccapaµiccasamupp±d±dayo desit±, tath±va buddhatt± tath± gadanato ca tath±gato. Ten±ha sakko devar±j±– “tath±gata½ devamanussap³jita½, saªgha½ namass±ma suvatthi hot³”ti. Sv±ssa s±vakabh³to atth²ti bhagav± tath±gato. Eva½ tath±gatabh±vena tath±gatoti.
Idampi ca tath±gatassa tath±gatabh±vad²pane mukhamattakameva, sabb±k±rena pana tath±gatova tath±gatassa tath±gatabh±va½ vaººeyya. Idañhi tath±gatapada½ mahattha½ mah±gatika½ mah±visaya½, tassa appam±dapadassa viya tepiµakampi buddhavacana½ yuttito atthabh±vena ±haranto “atitthena dhammakathiko pakkhando”ti na vattabboti.
Tattheta½ vuccati–
“Yatheva loke purim± mahesino,
sabbaññubh±va½ munayo idh±gat±;
tath± aya½ sakyamun²pi ±gato,
tath±gato vuccati tena cakkhum±.
“Pah±ya k±m±dimale asesato,
sam±dhiñ±ºehi yath± gat± jin±;
pur±tan± sakyamun² jutindharo,
tath± gato tena tath±gato mato.
“Tathañca dh±t±yatan±dilakkhaºa½,
sabh±vas±maññavibh±gabhedato;
sayambhuñ±ºena jinoyam±gato,
tath±gato vuccati sakyapuªgavo.
“Tath±ni sacc±ni samantacakkhun±,
tath± idappaccayat± ca sabbaso;
anaññaneyy± nayato vibh±vit±,
tath± gato tena jino tath±gato.
“Anekabhed±supi lokadh±tusu,
jinassa r³p±yatan±digocare;
vicittabhede tathameva dassana½,
tath±gato tena samantalocano.
“Yato ca dhamma½ tathameva bh±sati,
karoti v±c±ya nur³pamattano;
guºehi loka½ abhibhuyyir²yati,
tath±gato tenapi lokan±yako.
“Tath± pariññ±ya tath±ya sabbaso,
avedi loka½ pabhava½ atikkami;
gato ca paccakkhakiriy±ya nibbuti½,
ar²yamaggañca gato tath±gato.
“Tath± paµiññ±ya tath±ya sabbaso,
hit±ya lokassa yatoyam±gato;
tath±ya n±tho karuº±ya sabbad±,
gato ca ten±pi jino tath±gato.
“Tath±ni ñ±º±ni yatoyam±gato,
yath±sabh±va½ visay±vabodhato;
tath±bhij±tippabhut² tath±gato,
tadatthasamp±danato tath±gato.
“Yath±vidh± te purim± mahesino,
tath±vidhoyampi tath± yath±ruci;
pavattav±c± tanucittabh±vato,
tath±gato vuccati aggapuggalo.
“Sambodhisambh±ravipakkhato pure,
gata½ na sa½s±ragatampi tassa v±;
na catthi n±thassa bhavantadassino,
tathehi tasm± agato tath±gato.
“Tath±gato dhammavaro mahesin±,
yath± pah±tabbamala½ pah²yati;
tath±gato ariyagaºopi satthuno,
tath±gato tena samaªgibh±vato”ti.
Mahiddhikat±ti paramena cittavas²bh±vena ca iddhividhayogena dhamm±nubh±vaññathattanipph±danasamatthat±saªkh±t±ya mahatiy± iddhiy± samann±gamo mahiddhikat±. Cirak±lasambh³tena suvid³rappaµipakkhena icchitatthanipphattihetubh³tena mah±jutikena puññatejena samann±gamo mah±nubh±vat±. Yatr±ti acchariyapasa½s±kotuhalah±sapas±diko paccattatthe nip±to. Tena yuttatt± vij±yissat²ti an±gatak±lavacana½, attho pana at²tak±loyeva. Ayañhettha attho– y± hi n±ma aya½ suppav±s± tath± dukkhanimugg± kicch±pann± bhagavato vacanasamak±lameva sukhin² arog± aroga½ putta½ vij±y²ti. Attamanoti sakamano, bhagavati pas±dena kilesarahitacittoti attho. Kilesapariyuµµhitañhi citta½ vase avattanato attamanoti na sakk± vattunti. Attamanoti v± p²tisomanassehi gahitamano. Pamuditoti p±mojjena yutto. P²tisomanassaj±toti j±tabalavap²tisomanasso. Ath±ti pacch±, tato katip±hassa accayena. Sattabhatt±n²ti sattasu divasesu d±tabbabhatt±ni. Sv±tan±y±ti sv±tanapuññattha½, ya½ sve buddhappamukhassa saªghassa d±navasena payirup±sanavasena ca bhavissati puñña½ tadattha½.
Atha kho bhagav± ±yasmanta½ mah±moggall±na½ ±mantes²ti kasm± ±mantesi? Suppav±s±ya s±mikassa pas±darakkhaºattha½. Suppav±s± pana acalappas±d±va, up±sakassa pana pas±darakkhaºa½ mah±moggall±nattherassa bh±ro. Ten±ha “tuyheso upaµµh±ko”ti. Tattha tuyhesoti tuyha½ eso. Tiººa½ dhamm±na½ p±µibhogoti mama bhog±d²na½ tiººa½ dhamm±na½ ah±niy± avin±s±ya ayyo mah±moggall±no yadi p±µibhogo yadi patibh³, ito satta divase atikkamitv± mama sakk± d±na½ d±tunti yadi ayyena ñ±tanti d²peti. Theropi tassa tesu divasesu bhog±na½ j²vitassa ca anupaddava½ passitv± ±ha– “dvinna½ kho nesa½, ±vuso, dhamm±na½ p±µibhogo bhog±nañca j²vitassa c±”ti. Saddh± panassa cittappaµibaddh±ti tasseva bh±ra½ karonto “saddh±ya pana tvaññeva p±µibhogo”ti ±ha. Api ca so up±sako diµµhasacco, tassa saddh±ya aññath±bh±vo natth²ti tath± vutta½. Teneva ca k±raºena bhagavat± “pacch±pi tva½ karissas²ti saññ±peh²”ti vutta½. Up±sakopi satthari there ca g±ravena subbacat±ya tass± ca puññena va¹¹hi½ icchanto “karotu suppav±s± koliyadh²t± satta bhatt±ni, pacch±ha½ kariss±m²”ti anuj±ni.
Tañca d±rakanti vij±tadivasato paµµh±ya ek±dasama½ divasa½ atikkamitv± tato para½ satt±ha½ buddhappamukha½ bhikkhusaªgha½ bhojetv± sattame divase ta½ sattavassika½ d±raka½ bhagavanta½ bhikkhusaªghañca vand±pesi. Satta me vass±n²ti satta me sa½vacchar±ni, accantasa½yogavasena ceta½ upayogavacana½. Lohitakumbhiya½ vutth±n²ti m±tukucchiya½ attano gabbhav±sadukkha½ sandh±ya vadati. Aññ±nipi evar³p±ni satta putt±n²ti “aññepi evar³pe satta putte”ti vattabbe liªgavipall±savasena vutta½ “evar³p±n²”ti. Eva½ satta vass±ni gabbhadh±raºavasena satt±ha½ m³¼hagabbhat±ya ca mahanta½ dukkha½ p±petv± uppajjanakaputteti attho. Etena m±tug±m±na½ puttalolat±ya puttal±bhena titti natth²ti dasseti.
Etamattha½ viditv±ti eta½ sattadivas±dhik±ni satta sa½vacchar±ni gabbhadh±raº±divasena pavatta½ mahanta½ dukkha½ ekapade visaritv± puttalolat±vasena t±ya vuttamattha½ viditv±. Ima½ ud±nanti ima½ cittasukhappamatto viya pamattapuggale iµµh±k±rena vañcetv± taºh±sinehassa mah±natthakarabh±vad²paka½ ud±na½ ud±nesi.
Tattha as±tanti amadhura½ asundara½ aniµµha½. S±tar³pen±ti iµµhasabh±vena. Piyar³pen±ti piy±yitabbabh±vena. Sukhassa r³pen±ti sukhasabh±vena. Ida½ vutta½ hoti– yasm± as±ta½ appiya½ dukkhameva sam±na½ sakalampi vaµµagata½ saªkh±raj±ta½ appah²navipall±satt± ayonisomanasik±rena iµµha½ viya piya½ viya sukha½ viya ca hutv± upaµµhaham±na½ sativippav±sena pamattapuggala½ ativattati abhibhavati ajjhottharati, tasm± imampi suppav±sa½ punapi sattakkhattu½ evar³pa½ as±ta½ appiya½ dukkha½ s±t±dipatir³pakena dukkhena puttasaªkh±tapemavatthusukhena ajjhottharat²ti.

Aµµhamasuttavaººan± niµµhit±.