5. Up±sakasuttavaººan±
15. Pañcame icch±naªgalakoti icch±naªgalan±mako kosalesu eko br±hmaºag±mo, ta½niv±sit±ya tattha v± j±to bhavoti v± icch±naªgalako. Up±sakoti t²hi saraºagamanehi bhagavato santike up±sakabh±vassa paveditatt± up±sako pañcasikkh±padiko buddham±mako, dhammam±mako, saªgham±mako. Kenacideva karaº²yen±ti uddh±rasodh±pan±din± kenacideva kattabbena. T²retv±ti niµµh±petv±. Aya½ kira up±sako pubbe abhiºha½ bhagavanta½ upasaªkamitv± payirup±sati, so katipaya½ k±la½ bahukaraº²yat±ya satthu dassana½ n±bhisambhosi. Ten±ha bhagav±– “cirassa½ kho tva½, up±saka, ima½ pariy±yamak±si, yadida½ idh±gaman±y±”ti. Tattha cirassanti cirena. Pariy±yanti v±ra½. Yadidanti nip±to, yo ayanti attho. Ida½ vutta½ hoti– idha mama santike ±gaman±ya yo aya½ ajja kato v±ro, ta½ ima½ cirena papañca½ katv± ak±s²ti. Cirapaµik±hanti cirapaµiko aha½, cirak±lato paµµh±ya aha½ upasaªkamituk±moti sambandho. Kehici kehic²ti ekaccehi ekaccehi. Atha v± kehici kehic²ti yehi v± tehi v±. Tattha g±rava½ dasseti. Satthari abhippasannassa hi satthudassanadhammassavanesu viya na aññattha ±daro hoti. Kiccakaraº²yeh²ti ettha avassa½ k±tabba½ kicca½, itara½ karaº²ya½. Paµhama½ v± k±tabba½ kicca½, pacch± k±tabba½ karaº²ya½. Khuddaka½ v± kicca½, mahanta½ karaº²ya½. By±vaµoti ussukko. Ev±hanti eva½ imin± pak±rena aha½ n±sakkhi½ upasaªkamitu½, na ag±rav±din±ti adhipp±yo. Etamattha½ viditv±ti dullabhe buddhupp±de manussattal±bhe ca satt±na½ sakiñcanabh±vena kiccapasutat±ya kusalantar±yo hoti, na akiñcanass±ti etamattha½ sabb±k±rato viditv±. Ima½ ud±nanti tadatthaparid²panameva ima½ ud±na½ ud±nesi. Tattha sukha½ vata tassa na hoti kiñc²ti yassa puggalassa kiñci r³p±d²su ekavatthumpi “mametan”ti taºh±ya pariggahitabh±vena na hoti natthi na vijjati, sukha½ vata tassa puggalassa, aho sukhamev±ti attho. “Na hos²”tipi p±µho, tassa at²tak±lavasena attho veditabbo. Keci pana na hoti kiñc²ti padassa “r±g±dikiñcana½ yassa na hot²”ti attha½ vaººenti, ta½ na sundara½ pariggahadhammavasena desan±ya ±gatatt±. R±g±dikiñcananti pariggahetabbass±pi saªgahe sati yuttameva vutta½ siy± atha v± yassa puggalassa kiñci appampi kiñcana½ palibodhaj±ta½ r±g±dikiñcan±bh±vato eva na hoti, ta½ tassa akiñcanatta½ sukhassa paccayabh±vato sukha½ vata½, aho sukhanti attho. Kassa pana na hoti kiñcananti ce, ±ha “saªkh±tadhammassa bahussutass±”ti. Yo cat³hipi maggasaªkh±hi so¼asakiccanipphattiy± saªkh±tadhammo katakicco, tato eva paµivedhab±husaccena bahussuto, tassa. Iti bhagav± akiñcanabh±ve ±nisa½sa½ dassetv± sakiñcanabh±ve ±d²nava½ dassetu½ “sakiñcana½ pass±”ti-±dim±ha. Tassattho– r±g±dikiñcan±na½ ±misakiñcan±nañca atthit±ya sakiñcana½, sakiñcanatt± eva aladdh±nañca laddh±nañca k±m±na½ pariyesan±rakkhaºahetu kiccakaraº²yavasena “aha½ mam±”ti gahaºavasena ca vihaññam±na½ vigh±ta½ ±pajjam±na½ pass±ti dhammasa½vegappatto satth± attano citta½ vadati. Jano janasmi½ paµibandhar³poti saya½ añño jano sam±no aññasmi½ jane “aha½ imassa, mama ayan”ti taºh±vasena paµibandhasabh±vo hutv± vihaññati vigh±ta½ ±pajjati. “Paµibaddhacitto”tipi p±µho. Ayañca attho–
“Putt± matthi dhanammatthi, iti b±lo vihaññati;
att± hi attano natthi, kuto putt± kuto dhanan”ti. (Dha. pa. 62)–
¾d²hi suttapadehi d²petabboti.
Pañcamasuttavaººan± niµµhit±.