4. Sakk±rasuttavaººan±
14. Catutthe tena kho pana samayena bhagav± sakkato hot²ti kapp±na½ satasahass±dhikesu cat³su asaªkhyeyyesu parip³ritassa puññasambh±ravisesassa phalabh³tena “ito para½ mayha½ ok±so natth²”ti ussahaj±tena viya upar³pari va¹¹ham±nena sakk±r±din± bhagav± sakkato hoti. Sabbadis±su hi yamakamah±megho vuµµhahitv± mahogha½ viya sabbap±ramiyo “ekasmi½ attabh±ve vip±ka½ dass±m±”ti sampiº¹it± viya bhagavato l±bhasakk±ramahogha½ nibbattayi½su. Tato annap±navatthay±nam±l±gandhavilepan±dihatth± khattiyabr±hmaº±dayo ±gantv± “kaha½ buddho, kaha½ bhagav±, kaha½ devadevo, kaha½ nar±sabho, kaha½ purisas²ho”ti bhagavanta½ pariyesanti. Sakaµasatehi paccaye ±haritv± ok±sa½ alabham±n± samant± g±vutappam±ºepi sakaµadhurena sakaµadhura½ ±hacca tiµµhanti ceva anubandhanti ca andhakavindabr±hmaº±dayo viya. Sabba½ ta½ khandhake (mah±va. 282) tesu tesu ca suttesu ±gatanayena veditabba½. Yath± ca bhagavato, eva½ bhikkhusaªghass±ti. Vuttañheta½–
“Y±vat± kho, cunda, etarahi saªgh± v± gaº± v± loke uppann±, n±ha½, cunda, añña½ ekasaªghampi samanupass±mi eva½ l±bhaggayasaggappatta½, yathariv±ya½, cunda, bhikkhusaªgho”ti (d². ni. 3.176).
Sv±ya½ bhagavato ca bhikkhusaªghassa ca uppanno l±bhasakk±ro ekato hutv± dvinna½ mah±nad²na½ udakogho viya appameyyo ahosi. Tena vutta½– “tena kho pana samayena bhagav± sakkato hoti…pe… parikkh±r±na½, bhikkhusaªghopi sakkato…pe… parikkh±r±nan”ti. Titthiy± pana pubbe akatapuññat±ya ca duppaµipannat±ya ca asakkat± agarukat±, buddhupp±dena pana visesato vipannasobh± s³riyuggamane khajjopanak± viya nippabh± nittej± hatal±bhasakk±r± ahesu½. Te t±disa½ bhagavato saªghassa ca l±bhasakk±ra½ asaham±n± iss±pakat± “eva½ ime pharus±hi v±c±hi ghaµµetv±va pal±pess±m±”ti us³y± visugg±ra½ uggirant± tattha tattha bhikkh³ akkosant± paribh±sant± vicari½su Tena vutta½– “aññatitthiy± pana paribb±jak± asakkat± honti…pe… parikkh±r±na½. Atha kho te aññatitthiy± paribb±jak± bhagavato sakk±ra½ asaham±n± bhikkhusaªghassa ca g±me ca araññe ca bhikkh³ disv± asabbh±hi pharus±hi v±c±hi akkosanti paribh±santi rosenti vihesent²”ti. Tattha asabbh±h²ti asabh±yogg±hi sabh±ya½ s±dhujanasam³he vattu½ ayutt±hi, duµµhull±h²ti attho. Pharus±h²ti kakkha¼±hi mammacchedik±hi. Akkosant²ti j±ti-±d²hi akkosavatth³hi khu½senti. Paribh±sant²ti bhaº¹anavasena bhaya½ upp±dent± tajjenti. Rosent²ti yath± parassa roso hoti, eva½ anuddha½sanavasena rosa½ upp±denti. Vihesent²ti viheµhenti, vividhehi ±k±rehi aph±su½ karonti. Katha½ panete samantap±s±dike bhagavati bhikkhusaªghe ca akkos±d²ni pavattesunti? Bhagavato upp±dato pah²nal±bhasakk±rat±ya upahatacitt± pathavi½ khaºitv± pakkhalant± viya avaºe ve¼uriyamaºimhi vaºa½ upp±dent± viya ca sundarika½ n±ma paribb±jika½ saññ±petv± t±ya satthu bhikkh³nañca avaººa½ vuµµh±petv± akkos±d²ni pavattesu½. Ta½ paneta½ sundar²vatthu parato sundar²sutte (ud±. 38) p±¼iya½yeva ±gamissati, tasm± yamettha vattabba½, ta½ tattheva vaººayiss±ma. Bhikkh³ bhagavato santika½ upasaªkamitv± ta½ pavattim±rocesu½. Tena vutta½– “atha kho sambahul± bhikkh³ yena bhagav± tenupasaªkami½su…pe… vihesent²”ti. Ta½ vuttatthameva. Etamattha½ viditv±ti eta½ iss±pakat±na½ titthiy±na½ vippaµipatti½ sabb±k±rato viditv±. Ima½ ud±nanti ima½ tehi kate vippak±re pasannacittehi ca parehi kate upak±re t±dibh±v±nubh±vad²paka½ ud±na½ ud±nesi. Tattha g±me araññe sukhadukkhaphuµµhoti g±me v± araññe v± yattha katthaci sukhena dukkhena ca phuµµho sukhadukkh±ni anubhavanto, tesa½ v± paccayehi samaªg²bh³to. Nevattato no parato daheth±ti “aha½ sukhito aha½ dukkhito, mama sukha½, mama dukkha½, parenida½ mayha½ sukhadukkha½ upp±ditan”ti ca neva attato na parato ta½ sukhadukkha½ µhapetha. Kasm±? Na hettha khandhapañcake ahanti v± mamanti v± paroti v± parass±ti v± passitabbayuttaka½ kiñci atthi, kevala½ saªkh±r± eva pana yath±paccaya½ uppajjitv± khaºe khaºe bhijjant²ti. Sukhadukkhaggahaºañcettha desan±s²sa½, sabbass±pi lokadhammassa vasena attho veditabbo. Iti bhagav± “n±ha½ kvacani, kassaci kiñcanatasmi½, na ca mama kvacani, katthaci kiñcanatatth²”ti catukoµika½ suññata½ vibh±vesi. Id±ni tassa attato parato ca adahanassa k±raºa½ dasseti “phusanti phass± upadhi½ paµicc±”ti. Ete sukhavedan²y± dukkhavedan²y± ca phass± n±ma khandhapañcakasaªkh±ta½ upadhi½ paµicca tasmi½ sati yath±saka½ visaya½ phusanti, tattha pavattantiyeva. Adukkhamasukh± hi vedan± santasabh±vat±ya sukhe eva saªgaha½ gacchat²ti duvidhasamphassavasenev±ya½ atthavaººan± kat±. Yath± pana te phass± na phusanti, ta½ dassetu½ “nirupadhi½ kena phuseyyu½ phass±”ti vutta½. Sabbaso hi khandh³padhiy± asati kena k±raºena te phass± phuseyyu½, na ta½ k±raºa½ atthi. Yadi hi tumhe akkos±divasena uppajjanasukhadukkha½ na icchatha, sabbaso nirupadhibh±veyeva yoga½ kareyy±th±ti anup±disesanibb±nadh±tuy± g±tha½ niµµhapesi. Eva½ imin± ud±nena vaµµavivaµµa½ kathita½.
Catutthasuttavaººan± niµµhit±.