2. S³karapotik±vatthu
Yath±pi m³leti ima½ dhammadesana½ satth± ve¼uvane viharanto g³thas³karapotika½ ±rabbha kathesi. Ekasmi½ kira samaye satth± r±jagaha½ piº¹±ya pavisanto eka½ s³karapotika½ disv± sita½ p±tv±k±si. Tassa sita½ karontassa mukhavivaraniggata½ dantobh±samaº¹ala½ disv± ±nandatthero “ko nu kho, bhante, hetu sitassa p±tukamm±y±”ti sitak±raºa½ pucchi. Atha na½ satth± ±ha– “passaseta½, ±nanda, s³karapotikan”ti? “¾ma, bhante”ti. Es± kakusandhassa bhagavato s±sane ek±ya ±sanas±l±ya s±mant± kukkuµ² ahosi. S± ekassa yog±vacarassa vipassan±kammaµµh±na½ sajjh±yantassa dhammaghosa½ sutv± tato cut± r±jakule nibbattitv± ubbar² n±ma r±jadh²t± ahosi. S± aparabh±ge sar²ravalañjaµµh±na½ paviµµh± pu¼avakar±si½ disv± tattha pu¼avakasañña½ upp±detv± paµhama½ jh±na½ paµilabhi. S± tattha y±vat±yuka½ µhatv± tato cut± brahmaloke nibbatti. Tato cavitv± puna gativasena ±lulam±n± id±ni s³karayoniya½ nibbatti, ida½ k±raºa½ disv± may± sita½ p±tukatanti. Ta½ sutv± ±nandattherappamukh± bhikkh³ mahanta½ sa½vega½ paµilabhi½su. Satth± tesa½ sa½vega½ upp±detv± bhavataºh±ya ±d²nava½ pak±sento antarav²thiya½ µhitakova im± g±th± abh±si– 338. “Yath±pi m³le anupaddave da¼he,
chinnopi rukkho punareva r³hati;
evampi taºh±nusaye an³hate,
nibbattat² dukkhamida½ punappuna½.
339. “Yassa chatti½sati sot±, man±pasavan± bhus±;
mah±vahanti duddiµµhi½, saªkapp± r±ganissit±.
340. “Savanti sabbadhi sot±, lat± uppajja tiµµhati;
tañca disv± lata½ j±ta½, m³la½ paññ±ya chindatha.
341. “Sarit±ni sinehit±ni ca,
somanass±ni honti jantuno;
te s±tasit± sukhesino,
te ve j±tijar³pag± nar±.
342. “Tasiº±ya purakkhat± paj±,
parisappanti sasova bandhito;
sa½yojanasaªgasattak±,
dukkhamupenti punappuna½ cir±ya.
343. “Tasiº±ya purakkhat± paj±,
parisappanti sasova bandhito;
tasm± tasiºa½ vinodaye,
±kaªkhanta vir±gamattano”ti.
Tattha m³leti yassa rukkhassa cat³su dis±su catudh± heµµh± ca ujukameva gate pañcavidham³le chedanaph±lanap±canavijjhan±d²na½ kenaci upaddavena anupaddave thirapattat±ya da¼he so rukkho uparicchinnopi s±kh±na½ vasena punadeva r³hati, evameva chadv±rik±ya taºh±ya anusaye arahattamaggañ±ºena anuhate asamucchinne tasmi½ tasmi½ bhave j±ti-±dibheda½ ida½ dukkha½ punappuna½ nibbattatiyev±ti attho. Yass±ti yassa puggalassa “iti ajjhattikass³p±d±ya aµµh±rasa taºh±vicarit±ni b±hirass³p±d±ya aµµh±rasa taºh±vicarit±n²”ti imesa½ taºh±vicarit±na½ vasena chatti½satiy± sotehi samann±gat± man±pesu r³p±d²su ±savati pavattat²ti man±pasavan± taºh± bhus± balavat² hoti, ta½ puggala½ vipannañ±ºat±ya duddiµµhi½ punappuna½ uppajjanato mahantabh±vena mah± hutv± jh±na½ v± vipassana½ v± aniss±ya r±ganissit± saªkapp± vahant²ti attho. Savanti sabbadhi sot±ti ime taºh±sot± cakkhudv±r±d²na½ vasena sabbesu r³p±d²su ±rammaºesu savanato, sabb±pi r³pataºh±…pe… dhammataºh±ti sabbabhavesu v± savanato sabbadhi savanti n±ma. Lat±ti paliveµhanaµµhena sa½sibbanaµµhena ca lat± viy±ti lat±. Uppajja tiµµhat²ti chahi dv±rehi uppajjitv± r³p±d²su ±rammaºesu tiµµhati. Tañca disv±ti ta½ pana taºh±lata½ “etthes± taºh± uppajjam±n± uppajjat²”ti j±taµµh±navasena disv±. Paññ±y±ti satthena vane j±ta½ lata½ viya maggapaññ±ya m³le chindath±ti attho. Sarit±n²ti anusaµ±ni pay±t±ni. Sinehit±n²ti c²var±d²su pavattasinehavasena sinehit±ni ca, taºh±sinehamakkhit±n²ti attho. Somanass±n²ti taºh±vasikassa jantuno evar³p±ni somanass±ni bhavanti. Te s±tasit±ti te taºh±vasik± puggal± s±tanissit± sukhanissit± ca hutv± sukhesino sukhapariyesino bhavanti. Te veti ye evar³p± nar±, te j±tijar±by±dhimaraº±ni upagacchantiyev±ti j±tijar³pag± n±ma honti. Paj±ti ime satt± t±sakaraºena tasiº±ti saªkhya½ gat±ya taºh±ya purakkhat± pariv±rit± hutv±. Bandhitoti luddena araññe baddho saso viya parisappanti bh±yanti. Sa½yojanasaªgasattak±ti dasavidhena sa½yojanasaªgena ceva sattavidhena r±gasaªg±din± ca satt± baddh± tasmi½ v± lagg± hutv±. Cir±y±ti cira½ d²ghamaddh±na½ punappuna½ j±ti-±dika½ dukkha½ upagacchant²ti attho. Tasm±ti yasm± tasiº±ya purakkhat± paliveµhit± satt±, tasm± attano vir±ga½ r±g±divigama½ nibb±na½ patthento ±kaªkam±no bhikkhu arahattamaggeneta½ tasiºa½ vinodaye panuditv± n²haritv± cha¹¹eyy±ti attho. Desan±vas±ne bah³ sot±pattiphal±d²ni p±puºi½su. S±pi kho s³karapotik± tato cavitv± suvaººabh³miya½ r±jakule nibbatti, tato cut± b±r±ºasiya½, tato cut± supp±rakapaµµane assav±ºijagehe nibbatti, tato cut± k±v²rapaµµane n±vikassa gehe nibbatti, tato cut± anur±dhapure issarakulagehe nibbatti, tato cut± tasseva dakkhiºadis±ya bhokkantag±me sumanassa n±ma kuµumbikassa dh²t± n±mena suman± eva hutv± nibbatti. Athass± pit± tasmi½ g±me cha¹¹ite d²ghav±piraµµha½ gantv± mah±munig±me n±ma vasi. Tattha na½ duµµhag±maºirañño amacco lakuº¹aka-atimbaro n±ma kenacideva karaº²yena gato disv± mahanta½ maªgala½ katv± ±d±ya mah±puººag±ma½ gato. Atha na½ koµipabbatamah±vih±rav±s² mah±-anuruddhatthero n±ma tattha piº¹±ya caritv± tass± gehadv±re µhito disv± bhikkh³hi saddhi½ kathesi, “±vuso, s³karapotik± n±ma lakuº¹aka-atimbaramah±mattassa bhariyabh±va½ patt±, aho acchariyan”ti. S± ta½ katha½ sutv± at²tabhave uggh±µetv± j±tissarañ±ºa½ paµilabhi. Taªkhaºaññeva uppannasa½veg± s±mika½ y±citv± mahantena issariyena pañcabalakatther²na½ santike pabbajitv± tissamah±vih±re mah±satipaµµh±nasuttakatha½ sutv± sot±pattiphale patiµµhahi. Pacch± dami¼amaddane kate ñ±t²na½ vasanaµµh±na½ bhokkantag±mameva gantv± tattha vasant² kallamah±vih±re ±s²visopamasuttanta½ sutv± arahatta½ p±puºi. S± parinibb±nadivase bhikkhubhikkhun²hi pucchit± bhikkhunisaªghassa sabba½ ima½ pavatti½ nirantara½ kathetv± sannipatitassa bhikkhusaªghassa majjhe maº¹al±r±mav±sin± dhammapadabh±ºakamah±tissattherena saddhi½ sa½sanditv± “aha½ pubbe manussayoniya½ nibbattitv± tato cut± kukkuµ² hutv± tattha senassa santik± s²saccheda½ patv± r±jagahe nibbatt±, paribb±jik±su pabbajitv± paµhamajjh±nabh³miya½ nibbattitv± tato cut± seµµhikule nibbatt± nacirasseva cavitv± s³karayoni½ gantv± tato cut± suvaººabh³mi½, tato cut± b±r±ºasi½, tato cut± supp±rakapaµµana½, tato cut± k±v²rapaµµana½, tato cut± anur±dhapura½, tato cut± bhokkantag±man”ti eva½ samavisame terasa attabh±ve patv± “id±ni ukkaºµhitv± pabbajitv± arahatta½ patt±, sabbepi appam±dena samp±deth±”ti vatv± catasso paris± sa½vejetv± parinibb±y²ti.
S³karapotik±vatthu dutiya½.