12. Paµ±c±r±ther²vatthu
Yo ca vassasata½ j²veti ima½ dhammadesana½ satth± jetavane viharanto paµ±c±ra½ theri½ ±rabbha kathesi. S± kira s±vatthiya½ catt±l²sakoµivibhavassa seµµhino dh²t± ahosi abhir³p±. Ta½ so¼asavassuddesikak±le sattabh³mikassa p±s±dassa uparimatale rakkhant± vas±pesu½. Eva½ santepi s± ekena attano c³¼³paµµh±kena saddhi½ vippaµipajji Athass± m±t±pitaro samaj±tikakule ekassa kum±rassa paµissuŗitv± viv±hadivasa½ µhapesu½. Tasmi½ upakaµµhe s± ta½ c³¼³paµµh±ka½ ±ha ma½ kira asukakulassa n±ma dassanti, mayi patikula½ gate mama paŗŗ±k±ra½ gahetv± ±gatopi tattha pavesana½ na labhissasi, sace te mayi sineho atthi, id±neva ma½ gahetv± yena v± tena v± pal±yass³ti. So s±dhu, bhaddeti. Tena hi aha½ sve p±tova nagaradv±rassa asukaµµh±ne n±ma µhass±mi, tva½ ekena up±yena nikkhamitv± tattha ±gaccheyy±s²ti vatv± dutiyadivase saŖketaµµh±ne aµµh±si. S±pi p±tova kiliµµha½ vattha½ niv±setv± kese vikkiritv± kuŗ¹akena sar²ra½ makkhitv± kuµa½ ±d±ya d±s²hi saddhi½ gacchant² viya ghar± nikkhamitv± ta½ µh±na½ agam±si. So ta½ ±d±ya d³ra½ gantv± ekasmi½ g±me niv±sa½ kappetv± arańńe khetta½ kasitv± d±rupaŗŗ±d²ni ±harati. Itar± kuµena udaka½ ±haritv± sahatth± koµµanapacan±d²ni karont² attano p±passa phala½ anubhoti. Athass± kucchiya½ gabbho patiµµh±si. S± paripuŗŗagabbh± idha me koci upak±rako natthi, m±t±pitaro n±ma puttesu muduhaday± honti, tesa½ santika½ ma½ nehi, tattha me gabbhavuµµh±na½ bhavissat²ti s±mika½ y±ci. So ki½, bhadde, kathesi, ma½ disv± tava m±t±pitaro vividh± kammak±raŗ± kareyyu½, na sakk± may± tattha gantunti paµikkhipi. S± punappuna½ y±citv±pi gamana½ alabham±n± tassa arańńa½ gatak±le paµivissake ±mantetv± sace so ±gantv± ma½ apassanto kaha½ gat±ti pucchissati, mama attano kulaghara½ gatabh±va½ ±cikkheyy±th±ti vatv± gehadv±ra½ pidahitv± pakk±mi. Sopi ±gantv± ta½ apassanto paµivissake pucchitv± ta½ pavatti½ sutv± nivattess±mi nanti anubandhitv± ta½ disv± n±nappak±ra½ y±ciyam±nopi nivattetu½ n±sakkhi. Athass± ekasmi½ µh±ne kammajav±t± cali½su. S± eka½ gacchantara½ pavisitv±, s±mi, kammajav±t± me calit±ti vatv± bh³miya½ nipajjitv± samparivattam±n± kicchena d±raka½ vij±yitv± yassatth±y±ha½ kulaghara½ gaccheyya½, so attho nipphannoti punadeva tena saddhi½ geha½ ±gantv± v±sa½ kappesi. Tass± aparena samayena puna gabbho patiµµhahi. S± paripuŗŗagabbh± hutv± purimanayeneva s±mika½ y±citv± gamana½ alabham±n± putta½ aŖken±d±ya tatheva pakkamitv± tena anubandhitv± tiµµh±h²ti vutte nivattitu½ na icchi. Atha nesa½ gacchant±na½ mah± ak±lamegho udap±di samant± vijjulat±hi ±ditta½ viya meghatthanitehi, bhijjam±na½ viya udakadh±r±nip±tanirantara½ nabha½ ahosi. Tasmi½ khaŗe tass± kammajav±t± cali½su. S± s±mika½ ±mantetv±, s±mi, kammajav±t± me calit±, na sakkomi sandh±retu½, anovassakaµµh±na½ me j±n±h²ti ±ha. So hatthagat±ya v±siy± ito cito ca upadh±rento ekasmi½ vammikamatthake j±ta½ gumba½ disv± chinditu½ ±rabhi. Atha na½ vammikato nikkhamitv± ghoraviso ±s²viso ¹a½si. TaŖkhaŗańńevassa sar²ra½ antosamuµµhit±hi aggij±l±hi ¹ayham±na½ viya n²lavaŗŗa½ hutv± tattheva pati. Itar±pi mah±dukkha½ anubhavam±n± tassa ±gamana½ olokent²pi ta½ adisv±va aparampi putta½ vij±yi. Dve d±rak± v±tavuµµhivega½ asaham±n± mah±virava½ viravanti. S± ubhopi te urantare katv± dv²hi jaŗŗukehi ceva hatthehi ca bh³miya½ upp²¼etv± tath± µhit±va ratti½ v²tin±mesi. Sakalasar²ra½ nillohita½ viya paŗ¹upal±savaŗŗa½ ahosi. S± uµµhite aruŗe ma½sapesivaŗŗa½ eka½ putta½ aŖken±d±ya itara½ aŖguliy± gahetv± ehi, t±ta, pit± te ito gatoti vatv± s±mikassa gatamaggena gacchant² ta½ vammikamatthake k±la½ katv± patita½ n²lavaŗŗa½ thaddhasar²ra½ disv± ma½ niss±ya mama s±miko panthe matoti rodant² paridevant² p±y±si. S± sakalaratti½ devena vuµµhatt± aciravati½ nadi½ jaŗŗuppam±ŗena kaµippam±ŗena thanappam±ŗena udakena paripuŗŗa½ disv± attano mandabuddhit±ya dv²hi d±rakehi saddhi½ udaka½ otaritu½ avisahant² jeµµhaputta½ orimat²re µhapetv± itara½ ±d±ya parat²ra½ gantv± s±kh±bhaŖga½ attharitv± nipajj±petv± itarassa santika½ gamiss±m²ti b±laputtaka½ pah±ya taritu½ asakkont² punappuna½ nivattitv± olokayam±n± p±y±si. Athass± nad²majjha½ gatak±le eko seno ta½ kum±ra½ disv± ma½sapes²ti sańń±ya ±k±sato bhassi. S± ta½ puttassatth±ya bhassanta½ disv± ubho hatthe ukkhipitv± s³s³ti tikkhattu½ mah±sadda½ nicch±resi. Seno d³rabh±vena ta½ asutv±va kum±raka½ gahetv± veh±sa½ uppatitv± gato. Orimat²re µhitaputto m±tara½ nad²majjhe ubho hatthe ukkhipitv± mah±sadda½ nicch±rayam±na½ disv± ma½ pakkosat²ti sańń±ya vegena udake pati. Itiss± b±laputta½ seno hari, jeµµhaputto udakena v³¼ho. S± eko me putto senena gahito, eko udakena v³¼ho, panthe me pati matoti rodant² paridevant² gaccham±n± s±vatthito ±gacchanta½ eka½ purisa½ disv± pucchi kattha v±sikosi, t±t±ti? S±vatthiv±sikomhi, amm±ti. S±vatthinagare asukav²thiya½ evar³pa½ asukakula½ n±ma atthi, j±n±si, t±t±ti? J±n±mi, amma, ta½ pana m± pucchi, sace ańńa½ j±n±si pucch±ti. Ańńena me kamma½ natthi, tadeva pucch±mi, t±t±ti. Amma, tva½ attano an±cikkhitu½ na desi, ajja te sabbaratti½ devo vassanto diµµhoti. Diµµho me, t±ta, mayhameveso sabbaratti½ vuµµho, na ańńassa. Mayha½ pana vuµµhak±raŗa½ pacch± te kathess±mi, etasmi½ t±va me seµµhigehe pavatti½ katheh²ti. Amma, ajja ratti½ seµµhińca seµµhibhariyańca seµµhiputtańc±ti tayopi jane avattharam±na½ geha½ pati, te ekacitakasmi½ jh±yanti. Esa dh³mo pańń±yati, amm±ti. S± tasmi½ khaŗe nivatthavattha½ patam±na½ na sańj±ni, ummattikabh±va½ patv± yath±j±t±va rodant² paridevant²
Ubho putt± k±lakat±, panthe mayha½ pat² mato;
m±t± pit± ca bh±t± ca, ekacitamhi ¹ayhareti. (Apa. ther² 2.2.498)
Vilapant² paribbhami. Manuss± ta½ disv± ummattik± ummattik±ti kacavara½ gahetv± pa½su½ gahetv± matthake okirant± le¹¹³hi paharanti. Satth± jetavanamah±vih±re aµµhaparisamajjhe nis²ditv± dhamma½ desento ta½ ±gaccham±na½ addasa kappasatasahassa½ p³ritap±rami½ abhin²h±rasampanna½.
S± kira padumuttarabuddhak±le padumuttarasatth±r± eka½ vinayadharattheri½ b±h±ya gahetv± nandanavane µhapenta½ viya etadaggaµµh±ne µhapiyam±na½ disv± ahampi tumh±disassa buddhassa santike vinayadharatther²na½ aggaµµh±na½ labheyyanti adhik±ra½ katv± patthana½ µhapesi. Padumuttarabuddho an±gata½sań±ŗa½ pattharitv± patthan±ya samijjhanabh±va½ ńatv± an±gate gotamabuddhassa n±ma s±sane aya½ paµ±c±r± n±mena vinayadharatther²na½ agg± bhavissat²ti by±k±si. Ta½ eva½ patthitapatthana½ abhin²h±rasampanna½ satth± d³ratova ±gacchanti½ disv± imiss± µhapetv± ma½ ańńo avassayo bhavitu½ samattho n±ma natth²ti cintetv± ta½ yath± vih±r±bhimukha½ ±gacchati, eva½ ak±si. Paris± ta½ disv±va imiss± ummattik±ya ito ±gantu½ m± daditth±ti ±ha. Satth± apetha, m± na½ v±rayitth±ti vatv± avid³raµµh±na½ ±gatak±le sati½ paµilabha bhagin²ti ±ha. S± ta½ khaŗa½yeva buddh±nubh±vena sati½ paµilabhi. Tasmi½k±le nivatthavatthassa patitabh±va½ sallakkhetv± hirottappa½ paccupaµµh±petv± ukkuµika½ nis²di. Athass± eko puriso uttaras±µaka½ khipi. S± ta½ niv±setv± satth±ra½ upasaŖkamitv± suvaŗŗavaŗŗesu p±desu pańcapatiµµhitena vanditv±, bhante, avassayo me hotha, patiµµh± me hotha. Ekańhi me putta½ seno gaŗhi, eko udakena v³¼ho, panthe me pati mato, m±t±pitaro ceva me bh±t± ca gehena avatthaµ± ekacitakasmi½ jh±yant²ti. Satth± tass± vacana½ sutv± paµ±c±re, m± cintayi, tava t±ŗa½ saraŗa½ avassayo bhavitu½ samatthasseva santika½ ±gat±si. Yath± hi tava id±ni eko puttako senena gahito, eko udakena v³¼ho, panthe pati mato, m±t±pitaro ceva bh±t± ca gehena avatthaµ±; evameva imasmi½ sa½s±re putt±d²na½ matak±le tava rodantiy± paggharita-assu catunna½ mah±samudd±na½ udakato bahutaranti vatv± ima½ g±tham±ha
Cat³su samuddesu jala½ parittaka½,
tato bahu½ assujala½ anappaka½;
dukkhena phuµµhassa narassa socan±,
ki½ k±raŗ± amma tuva½ pamajjas²ti.
Eva½ satthari anamataggapariy±ya½ kathente tassa sar²re soko tanutta½ agam±si. Atha na½ tanubh³tasoka½ ńatv± puna satth± ±mantetv± paµ±c±re putt±dayo n±ma paraloka½ gacchantassa t±ŗa½ v± leŗa½ v± saraŗa½ v± bhavitu½ na sakkonti, tasm± vijjam±n±pi te na santiyeva, paŗ¹itena pana s²la½ visodhetv± attano nibb±nag±mimagga½ khippameva sodhetu½ vaµµat²ti vatv± dhamma½ desento im± g±th± abh±si
Na santi putt± t±ŗ±ya, na pit± n±pi bandhav±;
antaken±dhipannassa, natthi ń±t²su t±ŗat±. (Dha. pa. 288; apa. ther² 2.2.501).
Etamatthavassa½ ńatv±, paŗ¹ito s²lasa½vuto;
nibb±nagamana½ magga½, khippameva visodhayeti. (Dha. pa. 289).
Desan±vas±ne paµ±c±r± mah±pathaviya½ pa½suparim±ŗe kilese jh±petv± sot±pattiphale patiµµhahi, ańńepi bah³ sot±pattiphal±d²ni p±puŗi½s³ti. S± pana sot±pann± hutv± satth±ra½ pabbajja½ y±ci. Satth± ta½ bhikkhun²na½ santika½ pahiŗitv± pabb±jesi. S± laddh³pasampad± paµit±c±ratt± paµ±c±r±tveva pańń±yi. S± ekadivasa½ kuµena udaka½ ±d±ya p±de dhovant² udaka½ ±sińci, ta½ thoka½ gantv± pacchijji. Dutiyav±re ±sitta½ tato d³ratara½ agam±si. Tatiyav±re ±sitta½ tatopi d³rataranti. S± tadeva ±rammaŗa½ gahetv± tayo vaye paricchinditv± may± paµhama½ ±sitta½ udaka½ viya ime satt± paµhamavayepi maranti, tato d³ratara½ gata½ dutiyav±re ±sitta½ udaka½ viya majjhimavayepi maranti, tatopi d³ratara½ gata½ tatiyav±re ±sitta½ udaka½ viya pacchimavayepi marantiyev±ti cintesi. Satth± gandhakuµiya½ nisinnova obh±sa½ pharitv± tass± sammukhe µhatv± kathento viya evameta½ paµ±c±re, pańcannampi khandh±na½ udayabbaya½ apassantassa vassasata½ j²vanato tesa½ udayabbaya½ passantassa ek±hampi ekakkhaŗampi j²vita½ seyyoti vatv± anusandhi½ ghaµetv± dhamma½ desento g±tham±ha 113. Yo ca vassasata½ j²ve, apassa½ udayabbaya½;
ek±ha½ j²vita½ seyyo, passato udayabbayanti.
Tattha apassa½ udayabbayanti pańcanna½ khandh±na½ pańcav²satiy± lakkhaŗehi udayańca vayańca apassanto. Passato udayabbayanti tesa½ udayańca vayańca passantassa. Itarassa j²vanato ek±hampi j²vita½ seyyoti. Desan±vas±ne paµ±c±r± saha paµisambhid±hi arahatta½ p±puŗi.
Paµ±c±r±ther²vatthu dv±dasama½.