6. Vimokkhasuttavaººan±

66. Vimokkh±ti kenaµµhena vimokkh±? Adhimuccanaµµhena. Ko pan±ya½ adhimuccanaµµho n±ma? Paccan²kadhammehi ca suµµhu muccanaµµho, ±rammaºe ca abhirativasena suµµhu muccanaµµho, pitu-aªke vissaµµhaªgapaccaªgassa d±rakassa sayana½ viya aniggahitabh±vena nir±saªkat±ya ±rammaºe pavatt²ti vutta½ hoti. Aya½ panattho pacchime vimokkhe natthi, purimesu vimokkhesu atthi.
R³p² r³p±ni passat²ti ettha ajjhatta½ kes±d²su n²lakasiº±divasena upp±dita½ r³pajjh±na½ r³pa½, tadassatth²ti r³p². Bahiddh±pi n²lakasiº±d²ni r³p±ni jh±nacakkhun± passati. Imin± ajjhattabahiddhavatthukesu kasiºesu upp±ditajjh±nassa puggalassa catt±ri r³p±vacarajjh±n±ni dassit±ni. Ajjhatta½ ar³pasaññ²ti ajjhatta½ na r³pasaññ², attano kes±d²su anupp±ditar³p±vacarajjh±noti attho. Imin± bahiddh± parikamma½ katv± bahiddh±va upp±ditajjh±nassa r³p±vacarajjh±n±ni dassit±ni.
Subhanteva adhimutto hot²ti imin± suvisuddhesu n²l±d²su vaººakasiºesu jh±n±ni dassit±ni. Tattha kiñc±pi anto-appan±ya “subhan”ti ±bhogo natthi, yo pana suvisuddha½ subha½ kasiºa½ ±rammaºa½ katv± viharati, so yasm± “subhanti adhimutto hot²”ti vattabbata½ ±pajjati, tasm± eva½ desan± kat±. Paµisambhid±magge pana–
“Katha½ subhanteva adhimutto hot²ti vimokkho? Idha bhikkhu mett±sahagatena cetas± eka½ disa½ pe… viharati. Mett±ya bh±vitatt± satt± appaµik³l± honti. Karuº±sahagatena…pe… mudit±sahagatena …pe… upekkh±sahagatena cetas± eka½ disa½…pe… viharati. Upekkh±ya bh±vitatt± satt± appaµik³l± honti. Eva½ subhanteva adhimutto hot²ti vimokkho”ti (paµi. ma. 1.212) vutta½.
Sabbaso r³pasaññ±nanti-±d²su ya½ vattabba½, ta½ visuddhimagge (visuddhi. 1.276-277) vuttameva. Aya½ aµµhamo vimokkhoti aya½ catunna½ khandh±na½ sabbaso vissaµµhatt± vimuttatt± aµµhamo uttamo vimokkho n±ma.