5. Kesamuttisutta½

66. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± kosalesu c±rika½ caram±no mahat± bhikkhusaªghena saddhi½ yena kesamutta½ [kesaputta½ (s². sy±. ka½. p².)] n±ma k±l±m±na½ nigamo tadavasari. Assosu½ kho kesamuttiy± k±l±m±– “samaºo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakul± pabbajito kesamutta½ anuppatto. Ta½ kho pana bhavanta½ gotama½ eva½ kaly±ºo kittisaddo abbhuggato– ‘itipi so bhagav±…pe… s±dhu kho pana tath±r³p±na½ arahata½ dassana½ hot²”’ti.
Atha kho kesamuttiy± k±l±m± yena bhagav± tenupasaªkami½su; upasaªkamitv± appekacce bhagavanta½ abhiv±detv± ekamanta½ nis²di½su, appekacce bhagavat± saddhi½ sammodi½su, sammodan²ya½ katha½ s±raº²ya½ v²tis±retv± ekamanta½ nis²di½su, appekacce yena bhagav± tenañjali½ paº±metv± ekamanta½ nis²di½su, appekacce n±magotta½ s±vetv± ekamanta½ nis²di½su, appekacce tuºh²bh³t± ekamanta½ nis²di½su. Ekamanta½ nisinn± kho te kesamuttiy± k±l±m± bhagavanta½ etadavocu½–
“Santi, bhante, eke samaºabr±hmaº± kesamutta½ ±gacchanti. Te saka½yeva v±da½ d²penti jotenti, parappav±da½ pana khu½senti vambhenti paribhavanti omakkhi½ [opapakkhi½ (s². sy±. ka½. p².), omakkhika½ (ka.)] karonti. Aparepi, bhante, eke samaºabr±hmaº± kesamutta½ ±gacchanti Tepi saka½yeva v±da½ d²penti jotenti, parappav±da½ pana khu½senti vambhenti paribhavanti omakkhi½ karonti. Tesa½ no, bhante amh±ka½ hoteva kaªkh± hoti vicikicch±– ‘ko su n±ma imesa½ bhavata½ samaºabr±hmaº±na½ sacca½ ±ha, ko mus±”’ti? “Alañhi vo, k±l±m±, kaªkhitu½ ala½ vicikicchitu½. Kaªkhan²yeva pana [kaªkhan²yeva ca pana (sa½yuttanik±ye)] vo µh±ne vicikicch± uppann±”.
“Etha tumhe, k±l±m±, m± anussavena, m± parampar±ya, m± itikir±ya, m± piµakasampad±nena, m± takkahetu, m± nayahetu, m± ±k±raparivitakkena m± diµµhinijjh±nakkhantiy±, m± bhabbar³pat±ya, m± samaºo no gar³ti. Yad± tumhe, k±l±m±, attan±va j±neyy±tha– ‘ime dhamm± akusal±, ime dhamm± s±vajj±, ime dhamm± viññugarahit±, ime dhamm± samatt± sam±dinn± [sam±diºº± (ka.)] ahit±ya dukkh±ya sa½vattant²”’ti, atha tumhe, k±l±m±, pajaheyy±tha.
“Ta½ ki½ maññatha, k±l±m±, lobho purisassa ajjhatta½ uppajjam±no uppajjati hit±ya v± ahit±ya v±”ti?
“Ahit±ya, bhante”.
“Luddho pan±ya½, k±l±m±, purisapuggalo lobhena abhibh³to pariy±dinnacitto p±ºampi hanati, adinnampi ±diyati, parad±rampi gacchati, mus±pi bhaºati, parampi tathatt±ya [tadatth±ya (ka.)] sam±dapeti, ya½ sa [ya½ tassa (ka.) anantarasutte pana “ya½’ sa” itveva sabbatthapi dissati] hoti d²gharatta½ ahit±ya dukkh±y±”ti.
“Eva½, bhante”.
“Ta½ ki½ maññatha, k±l±m±, doso purisassa ajjhatta½ uppajjam±no uppajjati hit±ya v± ahit±ya v±”ti?
“Ahit±ya, bhante”.
“Duµµho pan±ya½, k±l±m±, purisapuggalo dosena abhibh³to pariy±dinnacitto p±ºampi hanati [hanti (s². p².)], adinnampi ±diyati, parad±rampi gacchati, mus±pi bhaºati, parampi tathatt±ya sam±dapeti, ya½ sa hoti d²gharatta½ ahit±ya dukkh±y±”ti.
“Eva½, bhante”.
“Ta½ ki½ maññatha, k±l±m±, moho purisassa ajjhatta½ uppajjam±no uppajjati hit±ya v± ahit±ya v±”ti?
“Ahit±ya, bhante”.
“M³¼ho pan±ya½, k±l±m±, purisapuggalo mohena abhibh³to pariy±dinnacitto p±ºampi hanati, adinnampi ±diyati, parad±rampi gacchati, mus±pi bhaºati, parampi tathatt±ya sam±dapeti, ya½ sa hoti d²gharatta½ ahit±ya dukkh±y±”ti.
“Eva½, bhante”.
“Ta½ ki½ maññatha, k±l±m±, ime dhamm± kusal± v± akusal± v±”ti?
“Akusal±, bhante”.
“S±vajj± v± anavajj± v±”ti?
“S±vajj±, bhante”.
“Viññugarahit± v± viññuppasatth± v±”ti?
“Viññugarahit±, bhante”.
“Samatt± sam±dinn± ahit±ya dukkh±ya sa½vattanti, no v±? Katha½ v± [katha½ v± vo (?)] Ettha hot²”ti
“Samatt±, bhante, sam±dinn± ahit±ya dukkh±ya sa½vattant²ti. Eva½ no ettha hot²”ti.
“Iti kho, k±l±m±, ya½ ta½ avocumh± [avocumha (s². sy±. ka½. p².) a. ni. 4.193]– ‘etha tumhe, k±l±m±! M± anussavena, m± parampar±ya, m± itikir±ya, m± piµakasampad±nena, m± takkahetu, m± nayahetu, m± ±k±raparivitakkena, m± diµµhinijjh±nakkhantiy±, m± bhabbar³pat±ya, m± samaºo no gar³ti. Yad± tumhe k±l±m± attan±va j±neyy±tha– ‘ime dhamm± akusal±, ime dhamm± s±vajj±, ime dhamm± viññugarahit±, ime dhamm± samatt± sam±dinn± ahit±ya dukkh±ya sa½vattant²ti, atha tumhe, k±l±m±, pajaheyy±th±’ti, iti ya½ ta½ vutta½, idameta½ paµicca vutta½.
“Etha tumhe, k±l±m±, m± anussavena, m± parampar±ya, m± itikir±ya, m± piµakasampad±nena, m± takkahetu, m± nayahetu, m± ±k±raparivitakkena, m± diµµhinijjh±nakkhantiy±, m± bhabbar³pat±ya, m± samaºo no gar³ti. Yad± tumhe, k±l±m±, attan±va j±neyy±tha– ‘ime dhamm± kusal±, ime dhamm± anavajj±, ime dhamm± viññuppasatth±, ime dhamm± samatt± sam±dinn± hit±ya sukh±ya sa½vattant²’ti, atha tumhe, k±l±m±, upasampajja vihareyy±tha.
“Ta½ ki½ maññatha, k±l±m±, alobho purisassa ajjhatta½ uppajjam±no uppajjati hit±ya v± ahit±ya v±”ti?
“Hit±ya, bhante”.
“Aluddho pan±ya½, k±l±m±, purisapuggalo lobhena anabhibh³to apariy±dinnacitto neva p±ºa½ hanati, na adinna½ ±diyati, na parad±ra½ gacchati, na mus± bhaºati, na parampi tathatt±ya sam±dapeti ya½ sa hoti d²gharatta½ hit±ya sukh±y±”ti.
“Eva½, bhante”.
“Ta½ ki½ maññatha, k±l±m±, adoso purisassa ajjhatta½ uppajjam±no uppajjati…pe… amoho purisassa ajjhatta½ uppajjam±no uppajjati…pe… hit±ya sukh±y±”ti.
“Eva½ bhante”
“Ta½ ki½ maññatha, k±l±m±, ime dhamm± kusal± v± akusal± v±”ti?
“Kusal± bhante”.
“S±vajj± v± anavajj± v±”ti?
“Anavajj±, bhante”.
“Viññugarahit± v± viññuppasatth± v±”ti?
“Viññuppasatth±, bhante”.
“Samatt± sam±dinn± hit±ya sukh±ya sa½vattanti no v±? Katha½ v± ettha hot²”ti?
“Samatt±, bhante, sam±dinn± hit±ya sukh±ya sa½vattanti. Eva½ no ettha hot²”ti.
“Iti kho, k±l±m±, ya½ ta½ avocumh±– ‘etha tumhe, k±l±m±! M± anussavena, m± parampar±ya, m± itikir±ya, m± piµakasampad±nena, m± takkahetu, m± nayahetu, m± ±k±raparivitakkena, m± diµµhinijjh±nakkhantiy±, m± bhabbar³pat±ya, m± samaºo no gar³ti. Yad± tumhe, k±l±m±, attan±va j±neyy±tha– ime dhamm± kusal±, ime dhamm± anavajj±, ime dhamm± viññuppasatth±, ime dhamm± samatt± sam±dinn± hit±ya sukh±ya sa½vattant²ti, atha tumhe, k±l±m±, upasampajja vihareyy±th±’ti, iti ya½ ta½ vutta½ idameta½ paµicca vutta½.
“Sa kho so [yo kho (ka.)], k±l±m±, ariyas±vako eva½ vigat±bhijjho vigataby±p±do asamm³¼ho sampaj±no patissato [sato (ka.)] mett±sahagatena cetas± eka½ disa½ pharitv± viharati, tath± dutiya½, tath± tatiya½, tath± catuttha½, iti uddhamadho tiriya½ sabbadhi sabbattat±ya sabb±vanta½ loka½ mett±sahagatena cetas± vipulena mahaggatena appam±ºena averena aby±pajjhena pharitv± viharati. Karuº±sahagatena cetas±…pe… mudit±sahagatena cetas±…pe… upekkh±sahagatena cetas± eka½ disa½ pharitv± viharati, tath± dutiya½ tath± tatiya½, tath± catuttha½, iti uddhamadho tiriya½ sabbadhi sabbattat±ya sabb±vanta½ loka½ upekkh±sahagatena cetas± vipulena mahaggatena appam±ºena averena aby±pajjhena pharitv± viharati.
“Sa [sace (ka.)] kho so, k±l±m±, ariyas±vako eva½ averacitto eva½ aby±pajjhacitto eva½ asa½kiliµµhacitto eva½ visuddhacitto. Tassa diµµheva dhamme catt±ro ass±s± adhigat± honti. ‘Sace kho pana atthi paro loko, atthi sukatadukkaµ±na½ [sukaµadukkaµ±na½ (s². sy±. ka½. p².)] kamm±na½ phala½ vip±ko, ath±ha½ [µh±namaha½ (s². p².), µh±nameta½ yen±ha½ (sy±. ka½.)] k±yassa bhed± para½ maraº± sugati½ sagga½ loka½ upapajjiss±m²’ti, ayamassa paµhamo ass±so adhigato hoti.
“‘Sace kho pana natthi paro loko, natthi sukatadukkaµ±na½ kamm±na½ phala½ vip±ko, ath±ha½ [idh±ha½ (s². sy±. ka½. p².)] diµµheva dhamme avera½ aby±pajjha½ an²gha½ sukhi½ [sukha½ (s².), sukh² (sy±. ka½.)] att±na½ parihar±m²’ti, ayamassa dutiyo ass±so adhigato hoti.
“‘Sace kho pana karoto kar²yati p±pa½, na kho pan±ha½ kassaci p±pa½ cetemi. Akaronta½ kho pana ma½ p±pakamma½ kuto dukkha½ phusissat²’ti, ayamassa tatiyo ass±so adhigato hoti.
“‘Sace kho pana karoto na kar²yati p±pa½, ath±ha½ ubhayeneva visuddha½ att±na½ samanupass±m²’ti, ayamassa catuttho ass±so adhigato hoti.
“Sa kho so, k±l±m±, ariyas±vako eva½ averacitto eva½ aby±pajjhacitto eva½ asa½kiliµµhacitto eva½ visuddhacitto. Tassa diµµheva dhamme ime catt±ro ass±s± adhigat± hont²”ti.
“Evameta½, bhagav±, evameta½, sugata! Sa kho so, bhante, ariyas±vako eva½ averacitto eva½ aby±pajjhacitto eva½ asa½kiliµµhacitto eva½ visuddhacitto. Tassa diµµheva dhamme catt±ro ass±s± adhigat± honti. ‘Sace kho pana atthi paro loko, atthi sukatadukkaµ±na½ kamm±na½ phala½ vip±ko, ath±ha½ k±yassa bhed± para½ maraº± sugati½ sagga½ loka½ upapajjiss±m²’ti, ayamassa paµhamo ass±so adhigato hoti.
“‘Sace kho pana natthi paro loko, natthi sukatadukkaµ±na½ kamm±na½ phala½ vip±ko, ath±ha½ diµµheva dhamme avera½ aby±pajjha½ an²gha½ sukhi½ att±na½ parihar±m²’ti, ayamassa dutiyo ass±so adhigato hoti.
“Sace kho pana karoto kar²yati p±pa½, na kho pan±ha½– kassaci p±pa½ cetemi, akaronta½ kho pana ma½ p±pakamma½ kuto dukkha½ phusissat²’ti, ayamassa tatiyo ass±so adhigato hoti.
“‘Sace kho pana karoto na kar²yati p±pa½, ath±ha½ ubhayeneva visuddha½ att±na½ samanupass±m²’ti, ayamassa catuttho ass±so adhigato hoti.
“Sa kho so, bhante, ariyas±vako eva½ averacitto eva½ aby±pajjhacitto eva½ asa½kiliµµhacitto eva½ visuddhacitto. Tassa diµµheva dhamme ime catt±ro ass±s± adhigat± honti.
“Abhikkanta½, bhante…pe… ete maya½, bhante, bhagavanta½ saraºa½ gacch±ma dhammañca bhikkhusaªghañca. Up±sake no, bhante, bhagav± dh±retu ajjatagge p±ºupete saraºa½ gate”ti. Pañcama½.