2. Dutiyavaggo
1. Sattajaµilasuttavaººan±
122. Dutiyavaggassa paµhame pubb±r±me mig±ram±tup±s±deti pubb±r±masaªkh±te vih±re mig±ram±tuy± p±s±de. Tatr±ya½ anupubbikath±– at²te satasahassakappamatthake ek± up±sik± padumuttara½ bhagavanta½ nimantetv± buddhappamukhassa bhikkhusaªghassa satasahassad±na½ datv± bhagavato p±dam³le nipajjitv±– “an±gate tumh±disassa buddhassa aggupaµµh±yik± hom²”ti patthana½ ak±si. S± kappasatasahassa½ devesu ca manussesu ca sa½saritv± amh±ka½ bhagavato k±le bhaddiyanagare meº¹akaputtassa dhanañcayaseµµhino gehe sumanadeviy± kucchismi½ paµisandhi½ gaºhi J±tak±le cass± vis±kh±ti n±ma½ aka½su. S± yad± bhagav± bhaddiyanagara½ agam±si, tad± pañcahi d±rik±satehi saddhi½ bhagavato paccuggamana½ gat± paµhamadassanamhiyeva sot±pann± ahosi. Aparabh±ge s±vatthiya½ mig±raseµµhiputtassa puººava¹¹hanakum±rassa geha½ gat±. Tattha na½ mig±raseµµhi m±tiµµh±ne µhapesi, tasm± mig±ram±t±ti vuccati. T±ya k±rite p±s±de. Bahi dv±rakoµµhaketi p±s±dadv±rakoµµhakassa bahi, na vih±radv±rakoµµhakassa. So kira p±s±do lohap±s±do viya samant± catudv±rakoµµhakayuttena p±k±rena parikkhitto. Tesu p±c²nadv±rakoµµhakassa bahi p±s±dacch±y±ya½ p±c²nalokadh±tu½ olokento paññatte varabuddh±sane nisinno hoti. Par³¼hakacchanakhalom±ti par³¼hakacch± par³¼hanakh± par³¼halom±, kacch±d²su d²ghalom± d²ghanakh± c±ti attho. Kh±rivividhanti vividhakh±ri½ n±nappak±raka½ pabbajitaparikkh±rabhaº¹aka½. Avid³re atikkamant²ti avid³ramaggena nagara½ pavisanti. R±j±ha½ bhanteti aha½, bhante, r±j± pasenadi kosalo, mayha½ n±ma½ tumhe j±n±th±ti. Kasm± pana r±j± loke aggapuggalassa santike nisinno evar³p±na½ naggabhogganissirik±na½ añjali½ paggaºh±t²ti. Saªgaºhanatth±ya. Eva½ hissa ahosi– “sac±ha½ ettakampi etesa½ na kariss±mi ‘maya½ puttad±ra½ pah±ya etassatth±ya dubbhojanadukkhaseyy±d²ni anubhoma, aya½ amh±ka½ añjalimattampi na karot²’ti attan± diµµha½ suta½ paµicch±detv± na katheyyu½. Eva½ kate pana anig³hitv± kathessant²”ti. Tasm± evamak±si. Apica satthu ajjh±sayaj±nanattha½ evamak±si. K±sikacandananti saºhacandana½. M±l±gandhavilepananti vaººagandhatth±ya m±la½, sugandhabh±vatth±ya gandha½, vaººagandhatth±ya vilepanañca dh±rentena. Sa½v±sen±ti sahav±sena. S²la½ veditabbanti aya½ sus²lo v± duss²lo v±ti sa½vasantena upasaªkamantena j±nitabbo. Tañca kho d²ghena addhun± na ittaranti tañca s²la½ d²ghena k±lena veditabba½, na ittarena. Dv²hat²hañhi sa½yat±k±ro ca sa½vutindriy±k±ro ca na sakk± dassetu½. Manasikarot±ti s²lamassa pariggahess±m²ti manasikarontena paccavekkhanteneva sakk± j±nitu½, na itarena. Paññavat±ti tampi sappaññeneva paº¹itena. B±lo hi manasikarontopi j±nitu½ na sakkoti. Sa½voh±ren±ti kathanena.
“Yo hi koci manussesu, voh±ra½ upaj²vati;
eva½ v±seµµha j±n±hi, v±ºijo so na br±hmaºo”ti. (Ma. ni. 2.457)–
Ettha hi byavah±ro voh±ro n±ma. “Catt±ro ariyavoh±r± catt±ro anariyavoh±r±”ti (d². ni. 3.313) ettha cetan±. “Saªkh± samaññ± paññatti voh±ro”ti (dha. sa. 1313-1315) ettha paññatti. “Voh±ramattena so vohareyy±”ti (sa½. ni. 1.25) ettha kath± voh±ro. Idh±pi esova adhippeto. Ekaccassa hi sammukh± kath± parammukh±ya kath±ya na sameti, parammukh± kath± ca sammukh±ya kath±ya, tath± purimakath± ca pacchimakath±ya, pacchimakath± ca purimakath±ya. So kathenteneva sakk± j±nitu½ “asuci eso puggalo”ti. Sucis²lassa pana purima½ pacchimena, pacchimañca purimena sameti, sammukh±kathita½ parammukh±kathitena, parammukh±kathitañca sammukh±kathitena, tasm± kathentena sakk± sucibh±vo j±nitunti pak±sento evam±ha.
Th±moti ñ±ºath±mo. Yassa hi ñ±ºath±mo natthi, so uppannesu upaddavesu gahetabbaggahaºa½ katabbakicca½ apassanto adv±raghara½ paviµµho viya carati. Ten±ha ±pad±su kho, mah±r±ja, th±mo veditabboti. S±kacch±y±ti sa½kath±ya. Duppaññassa hi kath± udake geº¹u viya uppalavati, paññavato kathentassa paµibh±na½ anantara½ hoti. Udakavipphanditeneva hi maccho khuddako v± mahanto v±ti ñ±yati. Ocarak±ti heµµh±carak±. Car± hi pabbatamatthakena carant±pi heµµh±– carak±va honti. Ocaritv±ti avacaritv± v²ma½sitv±, ta½ ta½ pavatti½ ñatv±ti attho. Rajojallanti rajañca jallañca. Vaººar³pen±ti vaººasaºµh±nena. Ittaradassanen±ti lahukadassanena. Viyañjanen±ti parikkh±rabhaº¹akena. Patir³pako mattik±kuº¹alov±ti suvaººakuº¹alapatir³pako mattik±kuº¹alova. Loha¹¹ham±soti loha¹¹ham±sako. Paµhama½.