9. Yaññasuttavaººan±

120. Navame th³º³pan²t±n²ti th³ºa½ upan²t±ni, th³º±ya baddh±ni honti. Parikamm±ni karont²ti ett±vat± tehi bhikkh³hi rañño ±raddhayañño tath±gatassa ±rocito. Kasm± pana raññ± aya½ yañño ±raddho? Dussupinapaµigh±t±ya. Ekadivasa½ kira r±j± sabb±laªk±rappaµimaº¹ito hatthikkhandhavaragato nagara½ anusañcaranto v±tap±na½ vivaritv± olokayam±na½ eka½ itthi½ disv± tass± paµibaddhacitto tatova paµinivattitv± antepura½ pavisitv± ekassa purisassa tamattha½ ±rocetv± “gaccha tass± sass±mikabh±va½ v± ass±mikabh±va½ v± j±n±h²”ti pesesi. So gantv± pucchi. S± “eso me s±miko ±paºe nisinno”ti dassesi. R±japuriso rañño tamattha½ ±cikkhi. R±j± ta½ purisa½ pakkos±petv± “ma½ upaµµhah±”ti ±ha. “N±ha½, deva, upaµµhahitu½ j±n±m²”ti ca vutte “upaµµh±na½ n±ma na ±cariyassa santike uggahetabban”ti balakk±rena ±vudhaphalaka½ g±h±petv± upaµµh±ka½ ak±si. Upaµµhahitv± geha½ gatamattameva ca na½ puna pakkos±petv± “upaµµh±kena n±ma rañño vacana½ kattabba½, gaccha ito yojanamatte amh±ka½ s²sadhovanapokkharaº² atthi, tato aruºamattikañca lohituppalam±lañca gaºhitv± ehi. Sace ajjeva n±gacchasi, r±jadaº¹a½ kariss±m²”ti vatv± pesesi. So r±jabhayena nikkhamitv± gato.
R±j±pi tasmi½ gate dov±rika½ pakkos±petv±, “ajja s±yanheyeva dv±ra½ pidahitv± ‘aha½ r±jad³to’ti v± ‘upar±jad³to’ti v± bhaºant±nampi m± vivar²”ti ±ha. So puriso mattikañca uppal±ni ca gahetv± dv±re pihitamatte ±gantv± bahu½ vadantopi dv±ra½ alabhitv± parissayabhayena jetavana½ gato. R±j±pi r±gapari¼±hena abhibh³to k±le nis²dati, k±le tiµµhati, k±le nipajjati, sanniµµh±na½ alabhanto yattha katthaci nisinnakova makkaµanidd±ya nidd±yati.
Pubbe ca tasmi½yeva nagare catt±ro seµµhiputt± parad±rikakamma½ katv± nandopanand±ya n±ma lohakumbhiy± nibbatti½su. Te pheºuddehaka½ paccam±n± ti½savassasahass±ni heµµh± gacchant± kumbhiy± tala½ p±puºanti, ti½savassasahass±ni upari gacchant± matthaka½ p±puºanti. Te ta½ divasa½ ±loka½ oloketv± attano dukkaµabhayena ekeka½ g±tha½ vattuk±m± vattu½ asakkont± ekeka½ akkharameva ±ha½su. Eko sa-k±ra½, eko so-k±ra½, eko na-k±ra½, eko du-k±ra½ ±ha. R±j± tesa½ nerayikasatt±na½ sadda½ sutak±lato paµµh±ya sukha½ avindam±nova ta½ratt±vasesa½ v²tin±mesi.
Aruºe uµµhite purohito ±gantv± ta½ sukhaseyya½ pucchi. So “kuto me, ±cariya, sukhan”ti Vatv±, “supine evar³pe sadde assosin”ti ±cikkhi. Br±hmaºo– “imassa rañño imin± supinena vu¹¹hi v± h±ni v± natthi, apica kho pana ya½ imassa gehe atthi, ta½ samaºassa gotamassa hoti, gotamas±vak±na½ hoti, br±hmaº± kiñci na labhanti, br±hmaº±na½ bhikkha½ upp±dess±m²”ti, “bh±riyo aya½, mah±r±ja, supino t²su j±n²su ek± paññ±yati, rajjantar±yo v± bhavissati j²vitantar±yo v±, devo v± na vassissat²”ti ±ha. Katha½ sotthi bhaveyya ±cariy±ti? “Mantetv± ñ±tu½ sakk±, mah±r±j±ti. Gacchatha ±cariyehi saddhi½ mantetv± amh±ka½ sotthi½ karoth±”ti.
So sivikas±l±ya½ br±hmaºe sannip±tetv± tamattha½ ±rocetv±, “visu½ visu½ gantv± eva½ vadath±”ti tayo vagge ak±si Br±hmaº± pavisitv± r±j±na½ sukhaseyya½ pucchi½su. R±j± purohitassa kathitaniy±meneva kathetv± “katha½ sotthi bhaveyy±”ti pucchi. Mah±br±hmaº±– “sabbapañcasata½ yañña½ yajitv± etassa kammassa sotthi bhaveyya, eva½, mah±r±ja, ±cariy± kathent²”ti ±ha½su. R±j± tesa½ sutv± anabhinanditv± appaµikkositv± tuºh² ahosi. Atha dutiyavaggabr±hmaº±pi ±gantv± tattheva kathesu½. Tath± tatiyavaggabr±hmaº±pi. Atha r±j± “yañña½ karont³”ti ±º±pesi. Tato paµµh±ya br±hmaº± usabh±dayo p±ºe ±har±pesu½. Nagare mah±saddo udap±di Ta½ pavatti½ ñatv± mallik± r±j±na½ tath±gatassa santika½ pesesi. So gantv± bhagavanta½ vanditv± ekamanta½ nis²di. Atha na½ bhagav±– “handa kuto nu tva½, mah±r±ja, ±gacchasi div±divass±”ti ±ha. R±j±– “ajja me, bhante, supinake catt±ro sadd± sut±, soha½ br±hmaºe pucchi½. Br±hmaº± ‘bh±riyo, mah±r±ja, supino, sabbapañcasata½ yañña½ yajitv± paµikamma½ karom±ti ±raddh±”’ti ±ha. Kinti te, mah±r±ja, sadd± sut±ti. So yath±suta½ ±rocesi. Atha na½ bhagav± ±ha– pubbe, mah±r±ja, imasmi½yeva nagare catt±ro seµµhiputt± parad±rik± hutv± nandopanand±ya lohakumbhiy± nibbatt± saµµhivassasahassamatthake uggacchi½su.
Tattha eko–
“Saµµhivassasahass±ni, paripuºº±ni sabbaso;
niraye paccam±n±na½, kad± anto bhavissat²”ti.(Pe va. 802; j±. 1.4.54)–

Ima½ g±tha½ vatthuk±mo ahosi. Dutiyo–

“Soha½ n³na ito gantv±, yoni½ laddh±na m±nusi½;
vadaññ³ s²lasampanno, k±h±mi kusala½ bahun”ti. (Pe va. 805; j±. 1.4.56)–

Ima½ g±tha½ vatthuk±mo ahosi. Tatiyo–

“Natthi anto kuto anto, na anto paµidissati;
tad± hi pakata½ p±pa½, mama tuyhañca m±ris±”ti. (Pe va. 803; j±. 1.4.55)–

Ima½ g±tha½ vatthuk±mo ahosi. Catuttho–

“Dujj²vitamaj²vimh±, ye sante na dadamhase;
vijjam±nesu bhogesu, d²pa½ n±kamha attano”ti. (Pe va. 804; j±. 1.4.53)–

Ima½ Te im± g±th± vattu½ asakkont± ekeka½ akkhara½ vatv± tattheva nimugg±. Iti, mah±r±ja, te nerayikasatt± yath±kammena viravi½su. Tassa saddassa sutapaccay± tuyha½ h±ni v± vu¹¹hi v± natthi. Ettak±na½ pana pas³na½ gh±tanakamma½ n±ma bh±riyanti nirayabhayena tajjetv± dhammakatha½ kathesi. R±j± dasabale pas²ditv±, “muñc±mi, nesa½ j²vita½ dad±mi, harit±ni ceva tiº±ni kh±dantu, s²tal±ni ca p±n²y±ni pivantu, s²to ca nesa½ v±to upav±yat³”ti vatv±, “gacchatha h±reth±”ti manusse ±º±pesi. Te gantv± br±hmaºe pal±petv± ta½ p±ºasaªgha½ bandhanato mocetv± nagare dhammabheri½ car±pesu½.

Atha r±j± dasabalassa santike nisinno ±ha– “bhante, ekaratti n±ma tiy±m± hoti, mayha½ pana ajja dve rattiyo ekato ghaµit± viya ahesun”ti. Sopi puriso tattheva nisinno ±ha– “bhante, yojana½ n±ma catug±vuta½ hoti, mayha½ pana ajja dve yojan±ni ekato kat±ni viya ahesun”ti. Atha bhagav±– “j±garassa t±va rattiy± d²ghabh±vo p±kaµo, santassa yojanassa d²ghabh±vo p±kaµo, vaµµapatitassa pana b±laputhujjanassa anamataggasa½s±ravaµµa½ ekantad²ghamev±”ti r±j±nañca tañca purisa½ nerayikasatte ca ±rabbha dhammapade ima½ g±tha½ abh±si–
“D²gh± j±garato ratti, d²gha½ santassa yojana½;
d²gho b±l±na½ sa½s±ro, saddhamma½ avij±natan”ti. (Dha. pa. 60).
G±th±pariyos±ne so itthis±miko puriso sot±pattiphale patiµµhahi. Etamattha½ viditv±ti eta½ k±raºa½ j±nitv±.
Assamedhanti-±d²su– por±ºar±jak±le kira sassamedha½ purisamedha½ samm±p±sa½ v±c±peyyanti catt±ri saªgahavatth³ni ahesu½, yehi r±j±no loka½ saªgaºhi½su. Tattha nipphannasassato dasamabh±gaggahaºa½ sassamedha½ n±ma, sassasamp±dane medh±vit±ti attho. Mah±yodh±na½ cham±sika½ bhatta-vetan±nuppad±na½ purisamedha½ n±ma, purisasaªgaºhane medh±vit±ti attho. Daliddamanuss±na½ hatthato lekha½ gahetv± t²ºi vass±ni vin±va va¹¹hiy± sahassadvisahassamattadhan±nuppad±na½ samm±p±sa½ n±ma. Tañhi samm± manusse p±seti, hadaye bandhitv± viya µhapeti, tasm± samm±p±santi vuccati. “T±ta m±tul±”ti-±din± nayena saºhav±c±bhaºana½ v±c±peyya½ n±ma, piyav±c±ti attho. Eva½ cat³hi saªgahavatth³hi saªgahita½ raµµha½ iddhañceva hoti ph²tañca pah³ta-annap±na½ khema½ nirabbuda½. Manuss± mud± modam±n± ure putte naccent± ap±rutagharadv±r± viharanti. Ida½ gharadv±resu agga¼±na½ abh±vato niragga¼anti vuccati. Aya½ por±ºik± paveº².
Aparabh±ge pana okk±kar±jak±le br±hmaº± im±ni catt±ri saªgahavatth³ni imañca raµµhasampatti½ parivattetv± uddha½m³laka½ katv± assamedha½ purisamedhanti ±dike pañca yaññe n±ma aka½su. Tesu assamettha medhanti vadhant²ti assamedho. Dv²hi pariyaññehi yajitabbassa ekav²satiy³passa ekasmi½ majjhimadivaseyeva sattanavutipañcapasusatagh±tabhi½sanassa µhapetv± bh³miñca purise ca avasesasabbavibhavadakkhiºassa yaññasseta½ adhivacana½. Purisamettha medhant²ti purisamedho. Cat³hi pariyaññehi yajitabbassa saddhi½ bh³miy± assamedhe vuttavibhavadakkhiºassa yaññasseta½ adhivacana½. Sammamettha p±sent²ti samm±p±so. Divase divase samma½ khipitv± tassa patitok±se vedi½ katv± sa½h±rimehi y³p±d²hi sarassatinadiy± nimuggok±sato pabhuti paµiloma½ gacchantena yajitabbassa satray±gasseta½ adhivacana½. V±jamettha pivant²ti v±japeyyo. Ekena pariyaññena sattarasahi pas³hi yajitabbassa beluvay³passa sattarasakadakkhiºassa yaññasseta½ adhivacana½. Natthi ettha agga¼±ti niragga¼o. Navahi pariyaññehi yajitabbassa saddhi½ bh³miy± ca purisehi ca assamedhe vuttavibhavadakkhiºassa sabbamedhapariy±yan±massa assamedhavikappasseveta½ adhivacana½. Mah±rambh±ti mah±kicc± mah±karaº²y±. Sammaggat±ti samm± paµipann± buddh±dayo. Nir±rambh±ti appatth± appakicc±. Yajanti anukulanti anukulesu yajanti, ya½ niccabhatt±di pubbapurisehi paµµhapita½, ta½ apar±para½ anupacchinnatt± manuss± dadant²ti attho. Navama½.