3. Upan²yasuttavaººan±
3. Tatiye upan²yat²ti parikkh²yati nirujjhati, upagacchati v±, anupubbena maraºa½ upet²ti attho. Yath± v± gop±lena gogaºo n²yati, eva½ jar±ya maraºasantika½ upan²yat²ti attho. J²vitanti j²vitindriya½. Appanti paritta½ thoka½. Tassa dv²h±k±rehi parittat± veditabb± sarasaparittat±ya ca khaºaparittat±ya ca. Sarasaparittat±yapi hi “yo, bhikkhave, cira½ j²vati, so vassasata½ appa½ v± bhiyyo”ti (d². ni. 2.7; sa½. ni. 2.143) vacanato paritta½. Khaºaparittat±yapi. Paramatthato hi atiparitto satt±na½ j²vitakkhaºo ekacittappavattimattoyeva Yath± n±ma rathacakka½ pavattam±nampi ekeneva nemippadesena pavattati, tiµµham±nampi ekeneva tiµµhati, evameva½ ekacittakkhaºika½ satt±na½ j²vita½, tasmi½ citte niruddhamatte satto niruddhoti vuccati. Yath±ha– at²te cittakkhaºe j²vittha na j²vati na j²vissati, an±gate cittakkhaºe j²vissati na j²vati na j²vittha, paccuppanne cittakkhaºe j²vati na j²vittha na j²vissati.
“J²vita½ attabh±vo ca, sukhadukkh± ca keval±;
ekacittasam±yutt±, lahuso vattate khaºo.
“Ye niruddh± marantassa, tiµµham±nassa v± idha;
sabbepi sadis± khandh±, gat± appaµisandhik±.
“Anibbattena na j±to, paccuppannena j²vati;
cittabhaªg± mato loko, paññatti paramatthiy±”ti. (Mah±ni. 10).
Jar³pan²tass±ti jara½ upagatassa, jar±ya v± maraºasantika½ upan²tassa. Na santi t±º±ti t±ºa½ leºa½ saraºa½ bhavitu½ samatth± n±ma keci natthi. Eta½ bhayanti eta½ j²vitindriyassa maraº³pagamana½, ±yuparittat±, jar³pan²tassa t±º±bh±voti tividha½ bhaya½ bhayavatthu bhayak±raºanti attho. Puññ±ni kayir±tha sukh±vah±n²ti viññ³ puriso sukh±vah±ni sukhad±yak±ni puññ±ni kareyya. Iti devat± r³p±vacarajjh±na½ sandh±ya pubbacetana½ aparacetana½ muñcacetanañca gahetv± bahuvacanavasena “puññ±n²”ti ±ha. Jh±nass±da½ jh±nanikanti½ jh±nasukhañca gahetv± “sukh±vah±n²”ti ±ha. Tass± kira devat±ya saya½ d²gh±yukaµµh±ne brahmaloke nibbattatt± heµµh± k±m±vacaradevesu paritt±yukaµµh±ne cavam±ne upapajjam±ne ca thullaphusitake vuµµhip±tasadise satte disv± etadahosi “ahovatime satt± jh±na½ bh±vetv± aparih²najjh±n± k±la½ katv± brahmaloke ekakappa-dvekappa-catukappa-aµµhakappa-so¼asakappa-dvatti½sakappa-catusaµµhikappappam±ºa½ addh±na½ tiµµheyyun”ti. Tasm± evam±ha. Atha bhagav±– “aya½ devat± aniyy±nika½ vaµµakatha½ kathet²”ti vivaµµamass± dassento dutiya½ g±tham±ha. Tattha lok±misanti dve lok±mis± pariy±yena ca nippariy±yena ca. Pariy±yena tebh³makavaµµa½ lok±misa½, nippariy±yena catt±ro paccay±. Idha pariy±yalok±misa½ adhippeta½. Nippariy±yalok±misampi vaµµatiyeva. Santipekkhoti nibb±nasaªkh±ta½ accantasanti½ pekkhanto icchanto patthayantoti.
Upan²yasuttavaººan± niµµhit±.