“Puna capara½, bhante, bhagav± santuµµho itar²tarena sen±sanena, itar²tarasen±sanasantuµµhiy± ca vaººav±d². Yampi, bhante, bhagav± santuµµho itar²tarena sen±sanena, itar²tarasen±sanasantuµµhiy± ca vaººav±d², ima½ kho aha½, bhante, bhagavati catuttha½ dhamma½ samanupass±mi yena bhagavanta½ s±vak± sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharanti.

“Puna capara½, bhante, bhagav± pavivitto, pavivekassa ca vaººav±d² Yampi, bhante, bhagav± pavivitto, pavivekassa ca vaººav±d², ima½ kho aha½, bhante, bhagavati pañcama½ dhamma½ samanupass±mi yena bhagavanta½ s±vak± sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharanti.

“Ime kho aha½, bhante, bhagavati pañca dhamme samanupass±mi yehi bhagavanta½ s±vak± sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharant²”ti.

242. “‘App±h±ro samaºo gotamo, app±h±rat±ya ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, santi kho pana me, ud±yi, s±vak± kosak±h±r±pi a¹¹hakosak±h±r±pi beluv±h±r±pi a¹¹habeluv±h±r±pi. Aha½ kho pana, ud±yi, appekad± imin± pattena samatittikampi bhuñj±mi bhiyyopi bhuñj±mi. ‘App±h±ro samaºo gotamo, app±h±rat±ya ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, ye te, ud±yi, mama s±vak± kosak±h±r±pi a¹¹hakosak±h±r±pi beluv±h±r±pi a¹¹habeluv±h±r±pi na ma½ te imin± dhammena sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½.

“‘Santuµµho samaºo gotamo itar²tarena c²varena, itar²tarac²varasantuµµhiy± ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, santi kho pana me, ud±yi, s±vak± pa½suk³lik± l³khac²varadhar± te sus±n± v± saªk±rak³µ± v± p±paºik± v± nantak±ni [p±paºik±ni v± nantak±ni v± (s².)] uccinitv± [ucchinditv± (ka.)] saªgh±µi½ karitv± dh±renti. Aha½ kho panud±yi, appekad± gahapatic²var±ni dh±remi da¼h±ni satthal³kh±ni al±bulomas±ni. ‘Santuµµho samaºo gotamo itar²tarena c²varena, itar²tarac²varasantuµµhiy± ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, ye te, ud±yi, mama s±vak± pa½suk³lik± l³khac²varadhar± te sus±n± v± saªk±rak³µ± v± p±paºik± v± nantak±ni uccinitv± saªgh±µi½ karitv± dh±renti, na ma½ te imin± dhammena sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½.

“‘Santuµµho samaºo gotamo itar²tarena piº¹ap±tena, itar²tarapiº¹ap±tasantuµµhiy± ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, santi kho pana me, ud±yi, s±vak± piº¹ap±tik± sapad±nac±rino uñch±sake vate rat±, te antaraghara½ paviµµh± sam±n± ±sanenapi nimantiyam±n± na s±diyanti. Aha½ kho panud±yi, appekad± nimantanepi [nimantanass±pi (ka.)] bhuñj±mi s±l²na½ odana½ vicitak±¼aka½ anekas³pa½ anekabyañjana½. ‘Santuµµho samaºo gotamo itar²tarena piº¹ap±tena, itar²tarapiº¹ap±tasantuµµhiy± ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, ye te, ud±yi, mama s±vak± piº¹ap±tik± sapad±nac±rino uñch±sake vate rat± te antaraghara½ paviµµh± sam±n± ±sanenapi nimantiyam±n± na s±diyanti, na ma½ te imin± dhammena sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½.

“‘Santuµµho samaºo gotamo itar²tarena sen±sanena, itar²tarasen±sanasantuµµhiy± ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, santi kho pana me, ud±yi, s±vak± rukkham³lik± abbhok±sik±, te aµµham±se channa½ na upenti. Aha½ kho panud±yi, appekad± k³µ±g±resupi vihar±mi ullitt±valittesu niv±tesu phusitagga¼esu [phussitagga¼esu (s². p².)] pihitav±tap±nesu. ‘Santuµµho samaºo gotamo itar²tarena sen±sanena, itar²tarasen±sanasantuµµhiy± ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, ye te, ud±yi, mama s±vak± rukkham³lik± abbhok±sik± te aµµham±se channa½ na upenti, na ma½ te imin± dhammena sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½.

“‘Pavivitto samaºo gotamo, pavivekassa ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, santi kho pana me, ud±yi, s±vak± ±raññik± pantasen±san± araññavanapatth±ni pant±ni sen±san±ni ajjhog±hetv± viharanti, te anvaddham±sa½ saªghamajjhe osaranti p±timokkhuddes±ya. Aha½ kho panud±yi, appekad± ±kiººo vihar±mi bhikkh³hi bhikkhun²hi up±sakehi up±sik±hi raññ± r±jamah±mattehi titthiyehi titthiyas±vakehi. ‘Pavivitto samaºo gotamo, pavivekassa ca vaººav±d²’ti, iti ce ma½, ud±yi, s±vak± sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½, ye te, ud±yi, mama s±vak± ±raññak± pantasen±san± araññavanapatth±ni pant±ni sen±san±ni ajjhog±hetv± viharanti te anvaddham±sa½ saªghamajjhe osaranti p±timokkhuddes±ya, na ma½ te imin± dhammena sakkareyyu½ garu½ kareyyu½ m±neyyu½ p³jeyyu½, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya vihareyyu½.

“Iti kho, ud±yi, na mama½ s±vak± imehi pañcahi dhammehi sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharanti.

243. “Atthi kho, ud±yi, aññe ca pañca dhamm± yehi pañcahi dhammehi mama½ s±vak± sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharanti. Katame pañca? Idhud±yi, mama½ s±vak± adhis²le sambh±venti– ‘s²lav± samaºo gotamo paramena s²lakkhandhena samann±gato’ti. Yampud±yi [yamud±yi (sy±. ka.)], mama½ s±vak± adhis²le sambh±venti– ‘s²lav± samaºo gotamo paramena s²lakkhandhena samann±gato’ti, aya½ kho, ud±yi paµhamo dhammo yena mama½ s±vak± sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharanti.

244. “Puna capara½, ud±yi, mama½ s±vak± abhikkante ñ±ºadassane sambh±venti– ‘j±na½yev±ha samaºo gotamo– j±n±m²ti, passa½yev±ha samaºo gotamo– pass±m²ti; abhiññ±ya samaºo gotamo dhamma½ deseti no anabhiññ±ya; sanid±na½ samaºo gotamo dhamma½ deseti no anid±na½; sapp±µih±riya½ samaºo gotamo dhamma½ deseti no app±µih±riyan’ti. Yampud±yi, mama½ s±vak± abhikkante ñ±ºadassane sambh±venti– ‘j±na½yev±ha samaºo gotamo– j±n±m²ti, passa½yev±ha samaºo gotamo– pass±m²ti; abhiññ±ya samaºo gotamo dhamma½ deseti no anabhiññ±ya; sanid±na½ samaºo gotamo dhamma½ deseti no anid±na½; sapp±µih±riya½ samaºo gotamo dhamma½ deseti no app±µih±riyan’ti, aya½ kho, ud±yi, dutiyo dhammo yena mama½ s±vak± sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharanti.

245. “Puna capara½, ud±yi, mama½ s±vak± adhipaññ±ya sambh±venti– ‘paññav± samaºo gotamo paramena paññ±kkhandhena samann±gato; ta½ vata an±gata½ v±dapatha½ na dakkhati, uppanna½ v± parappav±da½ na sahadhammena suniggahita½ niggaºhissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati’. Ta½ ki½ maññasi, ud±yi, api nu me s±vak± eva½ j±nant± eva½ passant± antarantar± katha½ op±teyyun”ti?

“No heta½, bhante”.

“Na kho pan±ha½, ud±yi, s±vakesu anus±sani½ pacc±s²s±mi [pacc±si½s±mi (s². sy±. ka½. p².)]; aññadatthu mamayeva s±vak± anus±sani½ pacc±s²santi.

“Yampud±yi, mama½ s±vak± adhipaññ±ya sambh±venti– ‘paññav± samaºo gotamo paramena paññ±kkhandhena samann±gato; ta½ vata an±gata½ v±dapatha½ na dakkhati, uppanna½ v± parappav±da½ na sahadhammena niggahita½ niggaºhissat²ti– neta½ µh±na½ vijjati’. Aya½ kho, ud±yi, tatiyo dhammo yena mama½ s±vak± sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharanti.

246. “Puna capara½, ud±yi, mama s±vak± yena dukkhena dukkhotiºº± dukkhaparet± te ma½ upasaªkamitv± dukkha½ ariyasacca½ pucchanti, tes±ha½ dukkha½ ariyasacca½ puµµho by±karomi, tes±ha½ citta½ ±r±dhemi pañhassa veyy±karaºena; te ma½ dukkhasamudaya½… dukkhanirodha½… dukkhanirodhag±mini½ paµipada½ ariyasacca½ pucchanti, tes±ha½ dukkhanirodhag±mini½ paµipada½ ariyasacca½ puµµho by±karomi tes±ha½ citta½ ±r±dhemi pañhassa veyy±karaºena. Yampud±yi, mama s±vak± yena dukkhena dukkhotiºº± dukkhaparet± te ma½ upasaªkamitv± dukkha½ ariyasacca½ pucchanti, tes±ha½ dukkha½ ariyasacca½ puµµho by±karomi, tes±ha½ citta½ ±r±dhemi pañhassa veyy±karaºena. Te ma½ dukkhasamudaya½ dukkhanirodha½… dukkhanirodhag±mini½ paµipada½ ariyasacca½ pucchanti. Tes±ha½ dukkhanirodhag±mini½ paµipada½ ariyasacca½ puµµho by±karomi. Tes±ha½ citta½ ±r±dhemi pañhassa veyy±karaºena. Aya½ kho, ud±yi, catuttho dhammo yena mama½ s±vak± sakkaronti garu½ karonti m±nenti p³jenti, sakkatv± garu½ katv± upaniss±ya viharanti.

247. “Puna capara½, ud±yi, akkh±t± may± s±vak±na½ paµipad±, yath±paµipann± me s±vak± catt±ro satipaµµh±ne bh±venti. Idhud±yi, bhikkhu k±ye k±y±nupass² viharati ±t±p² sampaj±no satim± vineyya loke abhijjh±domanassa½; vedan±su vedan±nupass² viharati… citte citt±nupass² viharati… dhammesu dhamm±nupass² viharati ±t±p² sampaj±no satim± vineyy loke abhijjh±domanassa½. Tatra ca pana me s±vak± bah³ abhiññ±vos±nap±ramippatt± viharanti.

“Puna capara½, ud±yi, akkh±t± may± s±vak±na½ paµipad±, yath±paµipann± me s±vak± catt±ro sammappadh±ne bh±venti. Idhud±yi bhikkhu anuppann±na½ p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½ anupp±d±ya chanda½ janeti, v±yamati, v²riya½ ±rabhati, citta½ paggaºh±ti, padahati; uppann±na½ p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½ pah±n±ya chanda½ janeti, v±yamati, v²riya½ ±rabhati, citta½ paggaºh±ti, padahati; anuppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ upp±d±ya chanda½ janeti, v±yamati, v²riya½ ±rabhati, citta½ paggaºh±ti, padahati; uppann±na½ kusal±na½ dhamm±na½ µhitiy± asammos±ya bhiyyobh±v±ya vepull±ya bh±van±ya p±rip³riy± chanda½ janeti, v±yamati, v²riya½ ±rabhati, citta½ paggaºh±ti, padahati. Tatra ca pana me s±vak± bah³ abhiññ±vos±nap±ramippatt± viharanti.