6. Laµukikopamasutta½

148. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± aªguttar±pesu viharati ±paºa½ n±ma aªguttar±p±na½ nigamo. Atha kho bhagav± pubbaºhasamaya½ niv±setv± pattac²varam±d±ya ±paºa½ piº¹±ya p±visi. ¾paºe piº¹±ya caritv± pacch±bhatta½ piº¹ap±tapaµikkanto yenaññataro vanasaº¹o tenupasaªkami div±vih±r±ya. Ta½ vanasaº¹a½ ajjhog±hetv± aññatarasmi½ rukkham³le div±vih±ra½ nis²di. ¾yasm±pi kho ud±y² pubbaºhasamaya½ niv±setv± pattac²varam±d±ya ±paºa½ piº¹±ya p±visi. ¾paºe piº¹±ya caritv± pacch±bhatta½ piº¹ap±tapaµikkanto yena so vanasaº¹o tenupasaªkami div±vih±r±ya. Ta½ vanasaº¹a½ ajjhog±hetv± aññatarasmi½ rukkham³le div±vih±ra½ nis²di. Atha kho ±yasmato ud±yissa rahogatassa paµisall²nassa eva½ cetaso parivitakko udap±di– “bah³na½ [bahunna½ (s². sy±. ka½. p².) evam²dise aviññ±ºakappakaraºe] vata no bhagav± dukkhadhamm±na½ apahatt±, bah³na½ vata no bhagav± sukhadhamm±na½ upahatt±; bah³na½ vata no bhagav± akusal±na½ dhamm±na½ apahatt±, bah³na½ vata no bhagav± kusal±na½ dhamm±na½ upahatt±”ti. Atha kho ±yasm± ud±y² s±yanhasamaya½ paµisall±n± vuµµhito yena bhagav± tenupasaªkami; upasaªkamitv± bhagavanta½ abhiv±detv± ekamanta½ nis²di
149. Ekamanta½ nisinno kho ±yasm± ud±y² bhagavanta½ etadavoca “idha mayha½, bhante, rahogatassa paµisall²nassa eva½ cetaso parivitakko udap±di– ‘bah³na½ vata no bhagav± dukkhadhamm±na½ apahatt±, bah³na½ vata no bhagav± sukhadhamm±na½ upahatt±; bah³na½ vata no bhagav± akusal±na½ dhamm±na½ apahatt±, bah³na½ vata no bhagav± kusal±na½ dhamm±na½ upahatt±’ti. Mayañhi, bhante, pubbe s±yañceva bhuñj±ma p±to ca div± ca vik±le. Ahu kho so, bhante, samayo ya½ bhagav± bhikkh³ ±mantesi– ‘iªgha tumhe, bhikkhave, eta½ div±vik±labhojana½ pajahath±’ti. Tassa mayha½, bhante, ahudeva aññathatta½, ahudeva [ahu (s². p².)] domanassa½– ‘yampi no saddh± gahapatik± div± vik±le paº²ta½ kh±dan²ya½ bhojan²ya½ denti tassapi no bhagav± pah±nam±ha, tassapi no sugato paµinissaggam±h±’ti. Te maya½, bhante, bhagavati pemañca g±ravañca hiriñca ottappañca sampassam±n± eva½ ta½ div±vik±labhojana½ pajahimh±. Te maya½, bhante, s±yañceva bhuñj±ma p±to ca. Ahu kho so, bhante, samayo ya½ bhagav± bhikkh³ ±mantesi– ‘iªgha tumhe, bhikkhave, eta½ ratti½vik±labhojana½ pajahath±’ti. Tassa mayha½, bhante, ahudeva aññathatta½ ahudeva domanassa½– ‘yampi no imesa½ dvinna½ bhatt±na½ paº²tasaªkh±tatara½ tassapi no bhagav± pah±nam±ha, tassapi no sugato paµinissaggam±h±’ti. Bh³tapubba½, bhante, aññataro puriso div± s³peyya½ labhitv± evam±ha– ‘handa ca ima½ nikkhipatha, s±ya½ sabbeva samagg± bhuñjiss±m±’ti. Y± k±ci, bhante, saªkhatiyo sabb± t± ratti½, app± div±. Te maya½, bhante, bhagavati pemañca g±ravañca hiriñca ottappañca sampassam±n± eva½ ta½ ratti½vik±labhojana½ pajahimh±. Bh³tapubba½, bhante, bhikkh³ rattandhak±ratimis±ya½ piº¹±ya carant± candanikampi pavisanti, oligallepi papatanti, kaºµak±v±µampi [kaºµakavattampi (s². p².), kaºµakar±jimpi (sy±. ka½.)] ±rohanti, suttampi g±vi½ ±rohanti, m±ºavehipi sam±gacchanti katakammehipi akatakammehipi, m±tug±mopi te [tena (ka.)] asaddhammena nimanteti. Bh³tapubb±ha½, bhante, rattandhak±ratimis±ya½ piº¹±ya car±mi. Addas± kho ma½, bhante, aññatar± itth² vijjantarik±ya bh±jana½ dhovant². Disv± ma½ bh²t± vissaramak±si– ‘abhumme [abbhumme (s². p².)] pis±co vata man’ti! Eva½ vutte, aha½, bhante, ta½ itthi½ etadavoca½– ‘n±ha½, bhagini, pis±co; bhikkhu piº¹±ya µhito’ti. ‘Bhikkhussa ±tum±r², bhikkhussa m±tum±r² [µhito’ti. Bhikkhussa ±tum±tum±r² (ka.)]! Vara½ te, bhikkhu, tiºhena govikantanena kucchi parikanto, na tveva vara½ ya½ [na tveva y± (s². p².)] rattandhak±ratimis±ya½ kucchihetu piº¹±ya caras²’ti [caras±ti (s². p².)]. Tassa mayha½, bhante, tadanussarato eva½ hoti– ‘bah³na½ vata no bhagav± dukkhadhamm±na½ apahatt±, bah³na½ vata no bhagav± sukhadhamm±na½ upahatt±; bah³na½ vata no bhagav± akusal±na½ dhamm±na½ apahatt±, bah³na½ vata no bhagav± kusal±na½ dhamm±na½ upahatt±”’ti.
150. “Evameva panud±yi, idhekacce moghapuris± ‘ida½ pajahath±’ti may± vuccam±n± te evam±ha½su– ‘ki½ panimassa appamattakassa oramattakassa adhisallikhatev±ya½ samaºo’ti. Te tañceva nappajahanti, mayi ca appaccaya½ upaµµh±penti. Ye ca bhikkh³ sikkh±k±m± tesa½ ta½, ud±yi, hoti balava½ bandhana½, da¼ha½ bandhana½, thira½ bandhana½, ap³tika½ bandhana½, th³lo, kaliªgaro– seyyath±pi, ud±yi, laµukik± sakuºik± p³tilat±ya bandhanena baddh± tattheva vadha½ v± bandha½ v± maraºa½ v± ±gameti. Yo nu kho, ud±yi, eva½ vadeyya– ‘yena s± laµukik± sakuºik± p³tilat±ya bandhanena baddh± tattheva vadha½ v± bandha½ v± maraºa½ v± ±gameti, tañhi tass± abala½ bandhana½ dubbala½ bandhana½, p³tika½ bandhana½, as±raka½ bandhanan’ti; samm± nu kho so, ud±yi, vadam±no vadeyy±”ti? “No heta½, bhante. Yena s±, bhante, laµukik± sakuºik± p³tilat±ya bandhanena baddh± tattheva vadha½ v± bandha½ v± maraºa½ v± ±gameti, tañhi tass± balava½ bandhana½, da¼ha½ bandhana½, thira½ bandhana½ ap³tika½ bandhana½, th³lo, kaliªgaro”ti. “Evameva kho, ud±yi, idhekacce moghapuris± ‘ida½ pajahath±’ti may± vuccam±n± te evam±ha½su– ‘ki½ panimassa appamattakassa oramattakassa adhisallikhatev±ya½ samaºo’ti? Te tañceva nappajahanti, mayi ca appaccaya½ upaµµh±penti. Ye ca bhikkh³ sikkh±k±m± tesa½ ta½, ud±yi, hoti balava½ bandhana½, da¼ha½ bandhana½, thira½ bandhana½, ap³tika½ bandhana½, th³lo, kaliªgaro”.
151. “Idha panud±yi, ekacce kulaputt± ‘ida½ pajahath±’ti may± vuccam±n± te evam±ha½su– ‘ki½ panimassa appamattakassa oramattakassa pah±tabbassa yassa no bhagav± pah±nam±ha, yassa no sugato paµinissaggam±h±’ti? Te tañceva pajahanti, mayi ca na appaccaya½ upaµµh±penti. Ye ca bhikkh³ sikkh±k±m± te ta½ pah±ya appossukk± pannalom± paradattavutt± [paradavutt± (s². sy±. ka½. p².)] migabh³tena cetas± viharanti. Tesa½ ta½, ud±yi, hoti abala½ bandhana½, dubbala½ bandhana½, p³tika½ bandhana½, as±raka½ bandhana½– seyyath±pi, ud±yi, rañño n±go ²s±danto ur³¼hav± abhij±to saªg±m±vacaro da¼hehi varattehi bandhanehi baddho ²saka½yeva k±ya½ sann±metv± t±ni bandhan±ni sa½chinditv± sa½pad±letv± yena k±ma½ pakkamati. Yo nu kho, ud±yi, eva½ vadeyya– ‘yehi so rañño n±go ²s±danto ur³¼hav± abhij±to saªg±m±vacaro da¼hehi varattehi bandhanehi baddho ²saka½yeva k±ya½ sann±metv± t±ni bandhan±ni sa½chinditv± sa½pad±letv± yena k±ma½ pakkamati, tañhi tassa balava½ bandhana½, da¼ha½ bandhana½, thira½ bandhana½, ap³tika½ bandhana½, th³lo, kaliªgaro’ti; samm± nu kho so, ud±yi, vadam±no vadeyy±”ti? “No heta½, bhante. Yehi so, bhante, rañño n±go ²s±danto ur³¼hav± abhij±to saªg±m±vacaro da¼hehi varattehi bandhanehi baddho ²saka½yeva k±ya½ sann±metv± t±ni bandhan±ni sa½chinditv± sa½pad±letv± yena k±ma½ pakkamati, tañhi tassa abala½ bandhana½…pe… as±raka½ bandhanan”ti. “Evameva kho, ud±yi, idhekacce kulaputt± ‘ida½ pajahath±’ti may± vuccam±n± te evam±ha½su– ‘ki½ panimassa appamattakassa oramattakassa pah±tabbassa yassa no bhagav± pah±nam±ha, yassa no sugato paµinissaggam±h±’ti? Te tañceva pajahanti, mayi ca na appaccaya½ upaµµh±penti. Ye ca bhikkh³ sikkh±k±m± te ta½ pah±ya appossukk± pannalom± paradattavutt± migabh³tena cetas± viharanti. Tesa½ ta½, ud±yi, hoti abala½ bandhana½, dubbala½ bandhana½, p³tika½ bandhana½, as±raka½ bandhana½”.
152. “Seyyath±pi, ud±yi, puriso daliddo assako an±¼hiyo; tassa’ssa eka½ ag±raka½ oluggavilugga½ k±k±tid±yi½ [k±k±ti¹±yi½ (?)] Naparamar³pa½, ek± khaµopik± [ka¼opik± (ka.)] oluggavilugg± naparamar³p±, ekiss± kumbhiy± dhaññasamav±paka½ naparamar³pa½, ek± j±yik± naparamar³p±. So ±r±magata½ bhikkhu½ passeyya sudhotahatthap±da½ manuñña½ bhojana½ bhutt±vi½ s²t±ya ch±y±ya nisinna½ adhicitte yutta½. Tassa evamassa– ‘sukha½ vata, bho, s±mañña½, ±rogya½ vata, bho, s±mañña½! So vatassa½ [so vatassa (ka.)] yoha½ kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajeyyan’ti. So na sakkuºeyya eka½ ag±raka½ oluggavilugga½ k±k±tid±yi½ naparamar³pa½ pah±ya, eka½ khaµopika½ oluggavilugga½ naparamar³pa½ pah±ya, ekiss± kumbhiy± dhaññasamav±paka½ naparamar³pa½ pah±ya, eka½ j±yika½ naparamar³pa½ pah±ya kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajitu½. Yo nu kho, ud±yi, eva½ vadeyya– ‘yehi so puriso bandhanehi baddho na sakkoti eka½ ag±raka½ oluggavilugga½ k±k±tid±yi½ naparamar³pa½ pah±ya, eka½ khaµopika½ oluggavilugga½ naparamar³pa½ pah±ya, ekiss± kumbhiy± dhaññasamav±paka½ naparamar³pa½ pah±ya, eka½ j±yika½ naparamar³pa½ pah±ya kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajitu½; tañhi tassa abala½ bandhana½, dubbala½ bandhana½, p³tika½ bandhana½, as±raka½ bandhanan’ti; samm± nu kho so, ud±yi, vadam±no vadeyy±”ti? “No heta½, bhante. Yehi so, bhante, puriso bandhanehi baddho, na sakkoti eka½ ag±raka½ oluggavilugga½ k±k±tid±yi½ naparamar³pa½ pah±ya, eka½ khaµopika½ oluggavilugga½ naparamar³pa½ pah±ya, ekiss± kumbhiy± dhaññasamav±paka½ naparamar³pa½ pah±ya, eka½ j±yika½ naparamar³pa½ pah±ya kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajitu½; tañhi tassa balava½ bandhana½, da¼ha½ bandhana½, thira½ bandhana½, ap³tika½ bandhana½, th³lo, kaliªgaro”ti. “Evameva kho, ud±yi, idhekacce moghapuris± ‘ida½ pajahath±’ti may± vuccam±n± te evam±ha½su– ‘ki½ panimassa appamattakassa oramattakassa adhisallikhatev±ya½ samaºo’ti? Te tañceva nappajahanti, mayi ca appaccaya½ upaµµh±penti. Ye ca bhikkh³ sikkh±k±m± tesa½ ta½, ud±yi, hoti balava½ bandhana½, da¼ha½ bandhana½, thira½ bandhana½, ap³tika½ bandhana½, th³lo, kaliªgaro”.
153. “Seyyath±pi ud±yi, gahapati v± gahapatiputto v± a¹¹ho mahaddhano mah±bhogo, nek±na½ nikkhagaº±na½ cayo, nek±na½ dhaññagaº±na½ cayo, nek±na½ khettagaº±na½ cayo, nek±na½ vatthugaº±na½ cayo, nek±na½ bhariyagaº±na½ cayo, nek±na½ d±sagaº±na½ cayo, nek±na½ d±sigaº±na½ cayo; so ±r±magata½ bhikkhu½ passeyya sudhotahatthap±da½ manuñña½ bhojana½ bhutt±vi½ s²t±ya ch±y±ya nisinna½ adhicitte yutta½. Tassa evamassa– ‘sukha½ vata, bho, s±mañña½, ±rogya½ vata, bho, s±mañña½! So vatassa½ yoha½ kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajeyyan’ti. So sakkuºeyya nek±ni nikkhagaº±ni pah±ya, nek±ni dhaññagaº±ni pah±ya, nek±ni khettagaº±ni pah±ya, nek±ni vatthugaº±ni pah±ya, nek±ni bhariyagaº±ni pah±ya, nek±ni d±sagaº±ni pah±ya, nek±ni d±sigaº±ni pah±ya kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajitu½. Yo nu kho, ud±yi, eva½ vadeyya– ‘yehi so gahapati v± gahapatiputto v± bandhanehi baddho, sakkoti nek±ni nikkhagaº±ni pah±ya, nek±ni dhaññagaº±ni pah±ya, nek±ni khettagaº±ni pah±ya, nek±ni vatthugaº±ni pah±ya, nek±ni bhariyagaº±ni pah±ya, nek±ni d±sagaº±ni pah±ya, nek±ni d±sigaº±ni pah±ya kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajitu½, tañhi tassa balava½ bandhana½, da¼ha½ bandhana½, thira½ bandhana½, ap³tika½ bandhana½, th³lo, kaliªgaro’ti; samm± nu kho so, ud±yi, vadam±no vadeyy±”ti? “No heta½, bhante. Yehi so, bhante, gahapati v± gahapatiputto v± bandhanehi baddho, sakkoti nek±ni nikkhagaº±ni pah±ya, nek±ni dhaññagaº±ni pah±ya, nek±ni khettagaº±ni pah±ya, nek±ni vatthugaº±ni pah±ya, nek±ni bhariyagaº±ni pah±ya, nek±ni d±sagaº±ni pah±ya, nek±ni d±sigaº±ni pah±ya kesamassu½ oh±retv± k±s±y±ni vatth±ni acch±detv± ag±rasm± anag±riya½ pabbajitu½; tañhi tassa abala½ bandhana½, dubbala½ bandhana½, p³tika½ bandhana½, as±raka½ bandhanan”ti. “Evameva kho, ud±yi, idhekacce kulaputt± ‘ida½ pajahath±’ti may± vuccam±n± te evam±ha½su– ‘ki½ panimassa appamattakassa oramattakassa pah±tabbassa yassa no bhagav± pah±nam±ha yassa, no sugato paµinissaggam±h±’ti? Te tañceva pajahanti, mayi ca na appaccaya½ upaµµh±penti. Ye ca bhikkh³ sikkh±k±m± te ta½ pah±ya appossukk± pannalom± paradattavutt± migabh³tena cetas± viharanti. Tesa½ ta½, ud±yi, hoti abala½ bandhana½, dubbala½ bandhana½, p³tika½ bandhana½, as±raka½ bandhana½”.
154. “Catt±rome ud±yi, puggal± santo sa½vijjam±n± lokasmi½. Katame catt±ro? Idhud±yi, ekacco puggalo upadhipah±n±ya paµipanno hoti upadhipaµinissagg±ya. Tamena½ upadhipah±n±ya paµipanna½ upadhipaµinissagg±ya upadhipaµisa½yutt± sarasaªkapp± samud±caranti. So te adhiv±seti, nappajahati, na vinodeti, na byant²karoti, na anabh±va½ gameti. Ima½ kho aha½, ud±yi, puggala½ ‘sa½yutto’ti vad±mi no ‘visa½yutto’. Ta½ kissa hetu? Indriyavemattat± hi me, ud±yi, imasmi½ puggale vidit±.
“Idha panud±yi, ekacco puggalo upadhipah±n±ya paµipanno hoti upadhipaµinissagg±ya. Tamena½ upadhipah±n±ya paµipanna½ upadhipaµinissagg±ya upadhipaµisa½yutt± sarasaªkapp± samud±caranti. So te n±dhiv±seti, pajahati, vinodeti, byant²karoti, anabh±va½ gameti. Imampi kho aha½, ud±yi puggala½ ‘sa½yutto’ti vad±mi no ‘visa½yutto’. Ta½ kissa hetu? Indriyavemattat± hi me, ud±yi, imasmi½ puggale vidit±.
“Idha panud±yi, ekacco puggalo upadhipah±n±ya paµipanno hoti upadhipaµinissagg±ya. Tamena½ upadhipah±n±ya paµipanna½ upadhipaµinissagg±ya kad±ci karahaci satisammos± upadhipaµisa½yutt± sarasaªkapp± samud±caranti; dandho, ud±yi, satupp±do. Atha kho na½ khippameva pajahati, vinodeti, byant²karoti, anabh±va½ gameti. Seyyath±pi, ud±yi, puriso divasa½santatte [divasasantatte (s². sy±. ka½. p².)] ayokaµ±he dve v± t²ºi v± udakaphusit±ni nip±teyya; dandho, ud±yi, udakaphusit±na½ nip±to. Atha kho na½ khippameva parikkhaya½ pariy±d±na½ gaccheyya. Evameva kho, ud±yi, idhekacco puggalo upadhipah±n±ya paµipanno hoti upadhipaµinissagg±ya. Tamena½ upadhipah±n±ya paµipanna½ upadhipaµinissagg±ya kad±ci karahaci satisammos± upadhipaµisa½yutt± sarasaªkapp± samud±caranti; dandho, ud±yi, satupp±do. Atha kho na½ khippameva pajahati, vinodeti, byant²karoti, anabh±va½ gameti. Imampi kho aha½, ud±yi, puggala½ ‘sa½yutto’ti vad±mi no ‘visa½yutto’. Ta½ kissa hetu? Indriyavemattat± hi me, ud±yi, imasmi½ puggale vidit±.
“Idha panud±yi, ekacco puggalo ‘upadhi dukkhassa m³lan’ti– iti viditv± nirupadhi hoti, upadhisaªkhaye vimutto. Ima½ kho aha½, ud±yi, puggala½ ‘visa½yutto’ti vad±mi no ‘sa½yutto’ti Ta½ kissa hetu? Indriyavemattat± hi me, ud±yi, imasmi½ puggale vidit±. Ime kho, ud±yi, catt±ro puggal± santo sa½vijjam±n± lokasmi½.
155. “Pañca kho ime, ud±yi, k±maguº±. Katame pañca? Cakkhuviññeyy± r³p± iµµh± kant± man±p± piyar³p± k±m³pasa½hit± rajan²y±, sotaviññeyy± sadd±…pe… gh±naviññeyy± gandh±… jivh±viññeyy± ras±… k±yaviññeyy± phoµµhabb± iµµh± kant± man±p± piyar³p± k±m³pasa½hit± rajan²y±. Ime kho, ud±yi, pañca k±maguº±. Ya½ kho, ud±yi, ime pañca k±maguºe paµicca uppajjati sukha½ somanassa½ ida½ vuccati k±masukha½ mi¼hasukha½ [m²¼hasukha½ (s². p².)] puthujjanasukha½ anariyasukha½, na sevitabba½, na bh±vetabba½, na bahul²k±tabba½; ‘bh±yitabba½ etassa sukhass±’ti vad±mi.
156. “Idhud±yi bhikkhu vivicceva k±mehi…pe… paµhama½ jh±na½ upasampajja viharati, vitakkavic±r±na½ v³pasam±… dutiya½ jh±na½ upasampajja viharati, p²tiy± ca vir±g±… tatiya½ jh±na½ upasampajja viharati, sukhassa ca pah±n±… catuttha½ jh±na½ upasampajja viharati. Ida½ vuccati nekkhammasukha½ pavivekasukha½ upasamasukha½ sambodhasukha½, ±sevitabba½, bh±vetabba½, bahul²k±tabba½; ‘na bh±yitabba½ etassa sukhass±’ti vad±mi.
“Idhud±yi, bhikkhu vivicceva k±mehi…pe… paµhama½ jh±na½ upasampajja viharati; ida½ kho aha½, ud±yi, iñjitasmi½ vad±mi. Kiñca tattha iñjitasmi½? Yadeva tattha vitakkavic±r± aniruddh± honti ida½ tattha iñjitasmi½. Idhud±yi, bhikkhu vitakkavic±r±na½ v³pasam±…pe… dutiya½ jh±na½ upasampajja viharati; idampi kho aha½, ud±yi, iñjitasmi½ vad±mi. Kiñca tattha iñjitasmi½? Yadeva tattha p²tisukha½ aniruddha½ hoti ida½ tattha iñjitasmi½. Idhud±yi, bhikkhu p²tiy± ca vir±g±…pe… tatiya½ jh±na½ upasampajja viharati; idampi kho aha½, ud±yi, iñjitasmi½ vad±mi. Kiñca tattha iñjitasmi½? Yadeva tattha upekkh±sukha½ aniruddha½ hoti ida½ tattha iñjitasmi½. Idhud±yi, bhikkhu sukhassa ca pah±n±…pe… catuttha½ jh±na½ upasampajja viharati; ida½ kho aha½, ud±yi, aniñjitasmi½ vad±mi.
“Idhud±yi bhikkhu vivicceva k±mehi…pe… paµhama½ jh±na½ upasampajja viharati; ida½ kho aha½, ud±yi, ‘analan’ti vad±mi, ‘pajahath±’ti vad±mi, ‘samatikkamath±’ti vad±mi. Ko ca tassa samatikkamo? Idhud±yi, bhikkhu vitakkavic±r±na½ v³pasam±… dutiya½ jh±na½ upasampajja viharati, aya½ tassa samatikkamo; idampi kho aha½, ud±yi, ‘analan’ti vad±mi, ‘pajahath±’ti vad±mi, ‘samatikkamath±’ti vad±mi. Ko ca tassa samatikkamo? Idhud±yi, bhikkhu p²tiy± ca vir±g±… tatiya½ jh±na½ upasampajja viharati, aya½ tassa samatikkamo; idampi kho aha½, ud±yi, ‘analan’ti vad±mi, ‘pajahath±’ti vad±mi, ‘samatikkamath±’ti vad±mi. Ko ca tassa samatikkamo? Idhud±yi, bhikkhu sukhassa ca pah±n±… catuttha½ jh±na½ upasampajja viharati, aya½ tassa samatikkamo; idampi kho aha½, ud±yi, ‘analan’ti vad±mi, ‘pajahath±’ti vad±mi, ‘samatikkamath±’ti vad±mi. Ko ca tassa samatikkamo? Idhud±yi, bhikkhu sabbaso r³pasaññ±na½ samatikkam± paµighasaññ±na½ atthaªgam± n±nattasaññ±na½ amanasik±r± ‘ananto ±k±so’ti ±k±s±nañc±yatana½ upasampajja viharati, aya½ tassa samatikkamo; idampi kho aha½, ud±yi, ‘analan’ti vad±mi, ‘pajahath±’ti vad±mi, ‘samatikkamath±’ti vad±mi. Ko ca tassa samatikkamo? Idhud±yi, bhikkhu sabbaso ±k±s±nañc±yatana½ samatikkamma ‘ananta½ viññ±ºan’ti viññ±ºañc±yatana½ upasampajja viharati, aya½ tassa samatikkamo idampi kho aha½, ud±yi, ‘analan’ti vad±mi, ‘pajahath±’ti vad±mi, ‘samatikkamath±’ti vad±mi. Ko ca tassa samatikkamo? Idhud±yi, bhikkhu sabbaso viññ±ºañc±yatana½ samatikkamma ‘natthi kiñc²’ti ±kiñcaññ±yatana½ upasampajja viharati, aya½ tassa samatikkamo; idampi kho aha½, ud±yi, ‘analan’ti vad±mi, ‘pajahath±’ti vad±mi, ‘samatikkamath±’ti vad±mi. Ko ca tassa samatikkamo? Idhud±yi, bhikkhu sabbaso ±kiñcaññ±yatana½ samatikkamma nevasaññ±n±saññ±yatana½ upasampajja viharati, aya½ tassa samatikkamo; idampi kho aha½, ud±yi, ‘analan’ti vad±mi, ‘pajahath±’ti vad±mi, ‘samatikkamath±’ti vad±mi. Ko ca tassa samatikkamo? Idhud±yi, bhikkhu sabbaso nevasaññ±n±saññ±yatana½ samatikkamma saññ±vedayitanirodha½ upasampajja viharati, aya½ tassa samatikkamo; iti kho aha½, ud±yi, nevasaññ±n±saññ±yatanassapi pah±na½ vad±mi. Passasi no tva½, ud±yi, ta½ sa½yojana½ aºu½ v± th³la½ v± yass±ha½ no pah±na½ vad±m²”ti? “No heta½, bhante”ti.
Idamavoca bhagav±. Attamano ±yasm± ud±y² bhagavato bh±sita½ abhinand²ti.

Laµukikopamasutta½ niµµhita½ chaµµha½.