3. C³¼am±lukyasutta½
122. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± s±vatthiya½ viharati jetavane an±thapiº¹ikassa ±r±me. Atha kho ±yasmato m±lukyaputtassa [m±luªkyaputtassa (s². sy±. ka½. p².)] rahogatassa paµisall²nassa eva½ cetaso parivitakko udap±di– “y±nim±ni diµµhigat±ni bhagavat± aby±kat±ni µhapit±ni paµikkhitt±ni– ‘sassato loko’tipi, ‘asassato loko’tipi, ‘antav± loko’tipi, ‘anantav± loko’tipi, ‘ta½ j²va½ ta½ sar²ran’tipi, ‘añña½ j²va½ añña½ sar²ran’tipi, ‘hoti tath±gato para½ maraº±’tipi, ‘na hoti tath±gato para½ maraº±’tipi, ‘hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’tipi, ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’tipi– t±ni me bhagav± na by±karoti. Y±ni me bhagav± na by±karoti ta½ me na ruccati, ta½ me nakkhamati. Soha½ bhagavanta½ upasaªkamitv± etamattha½ pucchiss±mi. Sace me bhagav± by±karissati– ‘sassato loko’ti v± ‘asassato loko’ti v±…pe… ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±– ev±ha½ bhagavati brahmacariya½ cariss±mi; no ce me bhagav± by±karissati– ‘sassato loko’ti v± ‘asassato loko’ti v±…pe… ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±– ev±ha½ sikkha½ paccakkh±ya h²n±y±vattiss±m²”ti. 123. Atha kho ±yasm± m±lukyaputto s±yanhasamaya½ paµisall±n± vuµµhito yena bhagav± tenupasaªkami; upasaªkamitv± bhagavanta½ abhiv±detv± ekamanta½ nis²di. Ekamanta½ nisinno kho ±yasm± m±lukyaputto bhagavanta½ etadavoca– 124. “Idha mayha½, bhante, rahogatassa paµisall²nassa eva½ cetaso parivitakko udap±di– y±nim±ni diµµhigat±ni bhagavat± aby±kat±ni µhapit±ni paµikkhitt±ni– ‘sassato loko’tipi, ‘asassato loko’tipi…pe… ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’tipi– t±ni me bhagav± na by±karoti. Y±ni me bhagav± na by±karoti ta½ me na ruccati, ta½ me nakkhamati. Soha½ bhagavanta½ upasaªkamitv± etamattha½ pucchiss±mi. Sace me bhagav± by±karissati– ‘sassato loko’ti v±, ‘asassato loko’ti v±…pe… ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±– ev±ha½ bhagavati, brahmacariya½ cariss±mi. No ce me bhagav± by±karissati– ‘sassato loko’ti v±, ‘asassato loko’ti v±…pe… ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±– ev±ha½ sikkha½ paccakkh±ya h²n±y±vattiss±m²ti. Sace bhagav± j±n±ti– ‘sassato loko’ti, ‘sassato loko’ti me bhagav± by±karotu; sace bhagav± j±n±ti– ‘asassato loko’ti, ‘asassato loko’ti me bhagav± by±karotu. No ce bhagav± j±n±ti– ‘sassato loko’ti v±, ‘asassato loko’ti v±, aj±nato kho pana apassato etadeva ujuka½ hoti yadida½– ‘na j±n±mi, na pass±m²’ti. Sace bhagav± j±n±ti– ‘antav± loko’ti, ‘anantav± loko’ti me bhagav± by±karotu; sace bhagav± j±n±ti– ‘anantav± loko’ti, ‘anantav± loko’ti me bhagav± by±karotu. No ce bhagav± j±n±ti– ‘antav± loko’ti v±, ‘anantav± loko’ti v±, aj±nato kho pana apassato etadeva ujuka½ hoti yadida½– ‘na j±n±mi, na pass±m²’ti. Sace bhagav± j±n±ti– ‘ta½ j²va½ ta½ sar²ran’ti, ‘ta½ j²va½ ta½ sar²ran’ti me bhagav± by±karotu; sace bhagav± j±n±ti– ‘añña½ j²va½ añña½ sar²ran’ti, ‘añña½ j²va½ añña½ sar²ran’ti me bhagav± by±karotu. No ce bhagav± j±n±ti– ‘ta½ j²va½ ta½ sar²ran’ti v±, ‘añña½ j²va½ añña½ sar²ran’ti v±, aj±nato kho pana apassato etadeva ujuka½ hoti yadida½– ‘na j±n±mi, na pass±m²’ti. Sace bhagav± j±n±ti– ‘hoti tath±gato para½ maraº±’ti, ‘hoti tath±gato para½ maraº±’ti me bhagav± by±karotu; sace bhagav± j±n±ti– ‘na hoti tath±gato para½ maraº±’ti, ‘na hoti tath±gato para½ maraº±’ti me bhagav± by±karotu. No ce bhagav± j±n±ti– ‘hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, ‘na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, aj±nato kho pana apassato etadeva ujuka½ hoti yadida½– ‘na j±n±mi na pass±m²’ti. Sace bhagav± j±n±ti– ‘hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’ti, ‘hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’ti me bhagav± by±karotu; sace bhagav± j±n±ti– ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti, ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti me bhagav± by±karotu. No ce bhagav± j±n±ti– ‘hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, aj±nato kho pana apassato etadeva ujuka½ hoti yadida½– ‘na j±n±mi, na pass±m²”’ti. 125. “Ki½ nu [ki½ nu kho (sy±. ka½. ka.)] t±ha½, m±lukyaputta, eva½ avaca½– ‘ehi tva½, m±lukyaputta, mayi brahmacariya½ cara, aha½ te by±kariss±mi– ‘sassato loko’ti v±, ‘asassato loko’ti v±, ‘antav± loko’ti v±, ‘anantav± loko’ti v±, ‘ta½ j²va½ ta½ sar²ran’ti v±, ‘añña½ j²va½ añña½ sar²ran’ti v±, ‘hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, ‘na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, ‘hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±”ti? “No heta½, bhante”. “Tva½ v± pana ma½ eva½ avaca– aha½, bhante, bhagavati brahmacariya½ cariss±mi bhagav± me by±karissati– ‘sassato loko’ti v±, ‘asassato loko’ti v±, ‘antav± loko’ti v±, ‘anantav± loko’ti v±, ‘ta½ j²va½ ta½ sar²ran’ti v±, ‘añña½ j²va½ añña½ sar²ran’ti v±, ‘hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, ‘na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, ‘hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±”ti? “No heta½, bhante”. “Iti kira, m±lukyaputta, nev±ha½ ta½ vad±mi– ehi tva½, m±lukyaputta, mayi brahmacariya½ cara, aha½ te by±kariss±mi– ‘sassato loko’ti v±, ‘asassato loko’ti v±…pe… ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±ti v±’ti; napi kira ma½ tva½ vadesi– aha½, bhante, bhagavati brahmacariya½ cariss±mi, bhagav± me by±karissati– ‘sassato loko’ti v± ‘asassato loko’ti v±…pe… ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±”ti. Eva½ sante, moghapurisa, ko santo ka½ pacc±cikkhasi? 126. “Yo kho, m±lukyaputta, eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ bhagavati brahmacariya½ cariss±mi y±va me bhagav± na by±karissati– “sassato loko”ti v±, “asassato loko”ti v±…pe… “neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±”ti v±ti, aby±katameva ta½, m±lukyaputta, tath±gatena assa, atha so puggalo k±la½ kareyya. Seyyath±pi, m±lukyaputta, puriso sallena viddho assa savisena g±¼hapalepanena. Tassa mitt±macc± ñ±tis±lohit± bhisakka½ sallakatta½ upaµµhapeyyu½. So eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ purisa½ j±n±mi yenamhi viddho, khattiyo v± br±hmaºo v± vesso v± suddo v±’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ purisa½ j±n±mi yenamhi viddho, eva½n±mo eva½gotto iti v±’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ purisa½ j±n±mi yenamhi viddho, d²gho v± rasso v± majjhimo v±’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ purisa½ j±n±mi yenamhi viddho, k±¼o v± s±mo v± maªguracchav² v±’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ purisa½ j±n±mi yenamhi viddho, amukasmi½ g±me v± nigame v± nagare v±’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ dhanu½ j±n±mi yenamhi viddho, yadi v± c±po yadi v± kodaº¹o’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ jiya½ j±n±mi y±yamhi viddho yadi v± akkassa yadi v± saºhassa [saºµhassa (s². sy±. ka½. p².)] yadi v± nh±russa yadi v± maruv±ya yadi v± kh²rapaººino’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ kaº¹a½ j±n±mi yenamhi viddho, yadi v± gaccha½ yadi v± ropiman’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ kaº¹a½ j±n±mi yenamhi viddho, yassa pattehi v±jita½ [v±khitta½ (ka.)] yadi v± gijjhassa yadi v± kaªkassa yadi v± kulalassa yadi v± morassa yadi v± sithilahanuno’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ kaº¹a½ j±n±mi yenamhi viddho, yassa nh±run± parikkhitta½ yadi v± gavassa yadi v± mahi½sassa yadi v± bheravassa [roruvassa (s². sy±. ka½. p².)] yadi v± semh±rass±’ti; so eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ ima½ salla½ ±hariss±mi y±va na ta½ salla½ j±n±mi yenamhi viddho, yadi v± salla½ yadi v± khurappa½ yadi v± vekaº¹a½ yadi v± n±r±ca½ yadi v± vacchadanta½ yadi v± karav²rapattan’ti aññ±tameva ta½, m±lukyaputta, tena purisena assa, atha so puriso k±la½ kareyya. Evameva kho, m±lukyaputta, yo eva½ vadeyya– ‘na t±v±ha½ bhagavati brahmacariya½ cariss±mi y±va me bhagav± na by±karissati– “sassato loko”ti v± “asassato loko”ti v±…pe… “neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±”ti v±ti– aby±katameva ta½, m±lukyaputta, tath±gatena assa, atha so puggalo k±laªkareyya. 127. “‘Sassato loko’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti eva½ ‘no asassato loko’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, evampi ‘no sassato loko’ti v±, m±lukyaputta, diµµhiy± sati, ‘asassato loko’ti v± diµµhiy± sati attheva j±ti, atthi jar±, atthi maraºa½, santi sokaparidevadukkhadomanassup±y±s±; yes±ha½ diµµheva dhamme nigh±ta½ paññapemi ‘Antav± loko’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, eva½ ‘no anantav± loko’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, evampi ‘no antav± loko’ti v±, m±lukyaputta, diµµhiy± sati, ‘anantav± loko’ti v± diµµhiy± sati attheva j±ti, atthi jar±, atthi maraºa½, santi sokaparidevadukkhadomanassup±y±s±; yes±ha½ diµµheva dhamme nigh±ta½ paññapemi. ‘Ta½ j²va½ ta½ sar²ran’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, eva½ ‘no añña½ j²va½ añña½ sar²ran’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, evampi ‘no ta½ j²va½ ta½ sar²ran’ti v±, m±lukyaputta, diµµhiy± sati, ‘añña½ j²va½ añña½ sar²ran’ti v± diµµhiy± sati attheva j±ti…pe… nigh±ta½ paññapemi. ‘Hoti tath±gato para½ maraº±’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, eva½ ‘no na hoti tath±gato para½ maraº±’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, evampi ‘no hoti tath±gato para½ maraº±’ti v±, m±lukyaputta, diµµhiy± sati, ‘na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v± diµµhiy± sati attheva j±ti…pe… yes±ha½ diµµheva dhamme nigh±ta½ paññapemi. ‘Hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, eva½ ‘no neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati brahmacariyav±so abhaviss±ti, evampi ‘no hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’ti, m±lukyaputta, diµµhiy± sati, ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti v± diµµhiy± sati attheva j±ti…pe… yes±ha½ diµµheva dhamme nigh±ta½ paññapemi. 128. “Tasm±tiha, m±lukyaputta, aby±katañca me aby±katato dh±retha; by±katañca me by±katato dh±retha. Kiñca, m±lukyaputta, may± aby±kata½? ‘Sassato loko’ti m±lukyaputta, may± aby±kata½; ‘asassato loko’ti– may± aby±kata½; ‘antav± loko’ti– may± aby±kata½; ‘anantav± loko’ti– may± aby±kata½; ‘ta½ j²va½ ta½ sar²ran’ti may± aby±kata½; ‘añña½ j²va½ añña½ sar²ran’ti– may± aby±kata½; ‘hoti tath±gato para½ maraº±’ti– may± aby±kata½; ‘na hoti tath±gato para½ maraº±’ti– may± aby±kata½; ‘hoti ca na ca hoti tath±gato para½ maraº±’ti– may± aby±kata½; ‘neva hoti na na hoti tath±gato para½ maraº±’ti– may± aby±kata½. Kasm± ceta½, m±lukyaputta, may± aby±kata½? Na heta½, m±lukyaputta, atthasa½hita½ na ±dibrahmacariyaka½ na [neta½ (s².)] nibbid±ya na vir±g±ya na nirodh±ya na upasam±ya na abhiññ±ya na sambodh±ya na nibb±n±ya sa½vattati. Tasm± ta½ may± aby±kata½. Kiñca, m±lukyaputta, may± by±kata½? ‘Ida½ dukkhan’ti, m±lukyaputta, may± by±kata½; ‘aya½ dukkhasamudayo’ti– may± by±kata½; ‘aya½ dukkhanirodho’ti– may± by±kata½; ‘aya½ dukkhanirodhag±min² paµipad±’ti– may± by±kata½. Kasm± ceta½, m±lukyaputta, may± by±kata½? Etañhi, m±lukyaputta, atthasa½hita½ eta½ ±dibrahmacariyaka½ nibbid±ya vir±g±ya nirodh±ya upasam±ya abhiññ±ya sambodh±ya nibb±n±ya sa½vattati. Tasm± ta½ may± by±kata½. Tasm±tiha, m±lukyaputta aby±katañca me aby±katato dh±retha; by±katañca me by±katato dh±reth±”ti. Idamavoca bhagav±. Attamano ±yasm± m±lukyaputto bhagavato bh±sita½ abhinand²ti.
C³¼am±lukyasutta½ niµµhita½ tatiya½.