2. Mah±r±hulov±dasutta½
113. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± s±vatthiya½ viharati jetavane an±thapiº¹ikassa ±r±me. Atha kho bhagav± pubbaºhasamaya½ niv±setv± pattac²varam±d±ya s±vatthi½ piº¹±ya p±visi. ¾yasm±pi kho r±hulo pubbaºhasamaya½ niv±setv± pattac²varam±d±ya bhagavanta½ piµµhito piµµhito anubandhi. Atha kho bhagav± apaloketv± ±yasmanta½ r±hula½ ±mantesi– “ya½ kiñci, r±hula, r³pa½– at²t±n±gatapaccuppanna½ ajjhatta½ v± bahiddh± v± o¼±rika½ v± sukhuma½ v± h²na½ v± paº²ta½ v± ya½ d³re santike v±– sabba½ r³pa½ ‘neta½ mama, nesohamasmi, na meso att±’ti evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya daµµhabban”ti. “R³pameva nu kho, bhagav±, r³pameva nu kho, sugat±”ti? “R³pampi, r±hula, vedan±pi, r±hula, saññ±pi, r±hula, saªkh±r±pi, r±hula, viññ±ºampi, r±hul±”ti. Atha kho ±yasm± r±hulo “ko najja [ko nujja (sy±. ka½.)] bhagavat± sammukh± ov±dena ovadito g±ma½ piº¹±ya pavisissat²”ti tato paµinivattitv± aññatarasmi½ rukkham³le nis²di pallaªka½ ±bhujitv± uju½ k±ya½ paºidh±ya parimukha½ sati½ upaµµhapetv±. Addas± kho ±yasm± s±riputto ±yasmanta½ r±hula½ aññatarasmi½ rukkham³le nisinna½ pallaªka½ ±bhujitv± uju½ k±ya½ paºidh±ya parimukha½ sati½ upaµµhapetv± Disv±na ±yasmanta½ r±hula½ ±mantesi– “±n±p±nassati½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. ¾n±p±nassati, r±hula, bh±van± bh±vit± bahul²kat± mahapphal± hoti mah±nisa½s±”ti. 114. Atha kho ±yasm± r±hulo s±yanhasamaya½ paµisall±n± vuµµhito yena bhagav± tenupasaªkami; upasaªkamitv± bhagavanta½ abhiv±detv± ekamanta½ nis²di. Ekamanta½ nisinno kho ±yasm± r±hulo bhagavanta½ etadavoca– “katha½ bh±vit± nu kho, bhante, ±n±p±nassati, katha½ bahul²kat± mahapphal± hoti mah±nisa½s±”ti? “Ya½ kiñci, r±hula, ajjhatta½ paccatta½ kakkha¼a½ kharigata½ up±dinna½, seyyathida½– kes± lom± nakh± dant± taco ma½sa½ nh±ru [nah±ru (s². sy±. ka½. p².)] aµµhi aµµhimiñja½ vakka½ hadaya½ yakana½ kilomaka½ pihaka½ papph±sa½ anta½ antaguºa½ udariya½ kar²sa½, ya½ v± panaññampi kiñci ajjhatta½ paccatta½ kakkha¼a½ kharigata½ up±dinna½– aya½ vuccati, r±hula, ajjhattik± pathav²dh±tu [paµhav²dh±tu (s². sy±. ka½. p².)]. Y± ceva kho pana ajjhattik± pathav²dh±tu y± ca b±hir± pathav²dh±tu, pathav²dh±tureves±. Ta½ ‘neta½ mama, nesohamasmi, na meso att±’ti– evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya daµµhabba½. Evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya disv± pathav²dh±tuy± nibbindati, pathav²dh±tuy± citta½ vir±jeti”. 115. “Katam± ca, r±hula, ±podh±tu? ¾podh±tu siy± ajjhattik±, siy± b±hir±. Katam± ca, r±hula, ajjhattik± ±podh±tu Ya½ ajjhatta½ paccatta½ ±po ±pogata½ up±dinna½, seyyathida½– pitta½ semha½ pubbo lohita½ sedo medo assu vas± khe¼o siªgh±ºik± lasik± mutta½, ya½ v± panaññampi kiñci ajjhatta½ paccatta½ ±po ±pogata½ up±dinna½– aya½ vuccati, r±hula, ajjhattik± ±podh±tu. Y± ceva kho pana ajjhattik± ±podh±tu y± ca b±hir± ±podh±tu ±podh±tureves±. Ta½ ‘neta½ mama, nesohamasmi, na meso att±’ti– evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya daµµhabba½. Evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya disv± ±podh±tuy± nibbindati, ±podh±tuy± citta½ vir±jeti. 116. “Katam± ca, r±hula, tejodh±tu? Tejodh±tu siy± ajjhattik±, siy± b±hir±. Katam± ca, r±hula, ajjhattik± tejodh±tu? Ya½ ajjhatta½ paccatta½ tejo tejogata½ up±dinna½, seyyathida½– yena ca santappati yena ca j²r²yati yena ca pari¹ayhati yena ca asitap²takh±yitas±yita½ samm± pariº±ma½ gacchati, ya½ v± panaññampi kiñci ajjhatta½ paccatta½ tejo tejogata½ up±dinna½– aya½ vuccati, r±hula, ajjhattik± tejodh±tu. Y± ceva kho pana ajjhattik± tejodh±tu y± ca b±hir± tejodh±tu tejodh±tureves±. Ta½ ‘neta½ mama, nesohamasmi, na meso att±’ti– evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya daµµhabba½. Evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya disv± tejodh±tuy± nibbindati, tejodh±tuy± citta½ vir±jeti. 117. “Katam± ca, r±hula, v±yodh±tu? V±yodh±tu siy± ajjhattik±, siy± b±hir±. Katam± ca, r±hula, ajjhattik± v±yodh±tu? Ya½ ajjhatta½ paccatta½ v±yo v±yogata½ up±dinna½, seyyathida½– uddhaªgam± v±t±, adhogam± v±t±, kucchisay± v±t±, koµµh±say± [koµµhasay± (s². p².)] v±t± aªgamaªg±nus±rino v±t±, ass±so pass±so, iti ya½ v± panaññampi kiñci ajjhatta½ paccatta½ v±yo v±yogata½ up±dinna½– aya½ vuccati, r±hula, ajjhattik± v±yodh±tu. Y± ceva kho pana ajjhattik± v±yodh±tu y± ca b±hir± v±yodh±tu v±yodh±tureves±. Ta½ ‘neta½ mama, nesohamasmi na meso att±’ti– evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya daµµhabba½. Evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya disv± v±yodh±tuy± nibbindati, v±yodh±tuy± citta½ vir±jeti. 118. “Katam± ca, r±hula, ±k±sadh±tu? ¾k±sadh±tu siy± ajjhattik±, siy± b±hir±. Katam± ca, r±hula, ajjhattik± ±k±sadh±tu? Ya½ ajjhatta½ paccatta½ ±k±sa½ ±k±sagata½ up±dinna½, seyyathida½– kaººacchidda½ n±sacchidda½ mukhadv±ra½, yena ca asitap²takh±yitas±yita½ ajjhoharati, yattha ca asitap²takh±yitas±yita½ santiµµhati, yena ca asitap²takh±yitas±yita½ adhobh±ga½ [adhobh±g± (s². sy±. ka½. p².)] nikkhamati, ya½ v± panaññampi kiñci ajjhatta½ paccatta½ ±k±sa½ ±k±sagata½, agha½ aghagata½, vivara½ vivaragata½, asamphuµµha½, ma½salohitehi up±dinna½ [±k±sagata½ up±dinna½ (s². p².)]– aya½ vuccati, r±hula, ajjhattik± ±k±sadh±tu. Y± ceva kho pana ajjhattik± ±k±sadh±tu y± ca b±hir± ±k±sadh±tu ±k±sadh±tureves±. Ta½ ‘neta½ mama, nesohamasmi, na meso att±’ti– evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya daµµhabba½. Evameta½ yath±bh³ta½ sammappaññ±ya disv± ±k±sadh±tuy± citta½ nibbindati, ±k±sadh±tuy± citta½ vir±jeti. 119. “Pathav²sama½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. Pathav²samañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. Seyyath±pi, r±hula, pathaviy± sucimpi nikkhipanti, asucimpi nikkhipanti, g³thagatampi nikkhipanti, muttagatampi nikkhipanti, khe¼agatampi nikkhipanti, pubbagatampi nikkhipanti, lohitagatampi nikkhipanti, na ca tena pathav² aµµ²yati v± har±yati v± jigucchati v±; evameva kho tva½, r±hula, pathav²sama½ bh±vana½ bh±vehi. Pathav²samañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. “¾posama½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. ¾posamañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. Seyyath±pi, r±hula, ±pasmi½ sucimpi dhovanti, asucimpi dhovanti, g³thagatampi dhovanti, muttagatampi dhovanti, khe¼agatampi dhovanti, pubbagatampi dhovanti, lohitagatampi dhovanti, na ca tena ±po aµµ²yati v± har±yati v± jigucchati v±; evameva kho tva½, r±hula, ±posama½ bh±vana½ bh±vehi. ¾posamañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. “Tejosama½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. Tejosamañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. Seyyath±pi, r±hula, tejo sucimpi dahati, asucimpi dahati, g³thagatampi dahati, muttagatampi dahati, khe¼agatampi dahati, pubbagatampi dahati, lohitagatampi dahati, na ca tena tejo aµµ²yati v± har±yati v± jigucchati v±; evameva kho tva½, r±hula, tejosama½ bh±vana½ bh±vehi. Tejosamañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. “V±yosama½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. V±yosamañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. Seyyath±pi, r±hula, v±yo sucimpi upav±yati, asucimpi upav±yati, g³thagatampi upav±yati, muttagatampi upav±yati, khe¼agatampi upav±yati, pubbagatampi upav±yati, lohitagatampi upav±yati, na ca tena v±yo aµµ²yati v± har±yati v± jigucchati v±; evameva kho tva½, r±hula, v±yosama½ bh±vana½ bh±vehi. V±yosamañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. “¾k±sasama½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. ¾k±sasamañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. Seyyath±pi, r±hula, ±k±so na katthaci patiµµhito; evameva kho tva½, r±hula, ±k±sasama½ bh±vana½ bh±vehi. ¾k±sasamañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato uppann± man±p±man±p± phass± citta½ na pariy±d±ya µhassanti. 120. “Metta½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. Mettañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato yo by±p±do so pah²yissati. Karuºa½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. Karuºañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato y± vihes± s± pah²yissati. Mudita½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. Muditañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato y± arati s± pah²yissati. Upekkha½ r±hula, bh±vana½ bh±vehi. Upekkhañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato yo paµigho so pah²yissati. Asubha½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. Asubhañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato yo r±go so pah²yissati. Aniccasañña½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. Aniccasaññañhi te, r±hula, bh±vana½ bh±vayato yo asmim±no so pah²yissati. 121. “¾n±p±nassati½, r±hula, bh±vana½ bh±vehi. ¾n±p±nassati hi te, r±hula, bh±vit± bahul²kat± mahapphal± hoti mah±nisa½s±. Katha½ bh±vit± ca, r±hula, ±n±p±nassati, katha½ bahul²kat± mahapphal± hoti mah±nisa½s± Idha, r±hula, bhikkhu araññagato v± rukkham³lagato v± suññ±g±ragato v± nis²dati pallaªka½ ±bhujitv± uju½ k±ya½ paºidh±ya parimukha½ sati½ upaµµhapetv±. So satova assasati satova [sato (s². sy±. ka½. p².)] passasati. “D²gha½ v± assasanto ‘d²gha½ assas±m²’ti paj±n±ti, d²gha½ v± passasanto ‘d²gha½ passas±m²’ti paj±n±ti; rassa½ v± assasanto ‘rassa½ assas±m²’ti paj±n±ti, rassa½ v± passasanto ‘rassa½ passas±m²’ti paj±n±ti. ‘Sabbak±yappaµisa½ved² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘sabbak±yappaµisa½ved² passasiss±m²’ti sikkhati; ‘passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ assasiss±m²’ti sikkhati; ‘passambhaya½ k±yasaªkh±ra½ passasiss±m²’ti sikkhati. “‘P²tippaµisa½ved² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘p²tippaµisa½ved² passasiss±m²’ti sikkhati; ‘sukhappaµisa½ved² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘sukhappaµisa½ved² passasiss±m²’ti sikkhati; ‘cittasaªkh±rappaµisa½ved² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘cittasaªkh±rappaµisa½ved² passasiss±m²’ti sikkhati; ‘passambhaya½ cittasaªkh±ra½ assasiss±m²’ti sikkhati; ‘passambhaya½ cittasaªkh±ra½ passasiss±m²’ti sikkhati. “‘Cittappaµisa½ved² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘cittappaµisa½ved² passasiss±m²’ti sikkhati ‘abhippamodaya½ citta½ assasiss±m²’ti sikkhati; ‘abhippamodaya½ citta½ passasiss±m²’ti sikkhati; ‘sam±daha½ citta½ assasiss±m²’ti sikkhati; ‘sam±daha½ citta½ passasiss±m²’ti sikkhati; ‘vimocaya½ citta½ assasiss±m²’ti sikkhati; ‘vimocaya½ citta½ passasiss±m²’ti sikkhati. “‘Anicc±nupass² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘anicc±nupass² passasiss±m²’ti sikkhati; ‘vir±g±nupass² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘vir±g±nupass² passasiss±m²’ti sikkhati; ‘nirodh±nupass² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘nirodh±nupass² passasiss±m²’ti sikkhati; ‘paµinissagg±nupass² assasiss±m²’ti sikkhati; ‘paµinissagg±nupass² passasiss±m²’ti sikkhati. “Eva½ bh±vit± kho, r±hula, ±n±p±nassati, eva½ bahul²kat± mahapphal± hoti mah±nisa½s±. Eva½ bh±vit±ya, r±hula, ±n±p±nassatiy±, eva½ bahul²kat±ya yepi te carimak± ass±s± tepi vidit±va nirujjhanti no avidit±”ti. Idamavoca bhagav±. Attamano ±yasm± r±hulo bhagavato bh±sita½ abhinand²ti.
Mah±r±hulov±dasutta½ niµµhita½ dutiya½.