2. Bhikkhuvaggo
1. Ambalaµµhikar±hulov±dasutta½
107. Eva½ me suta½– eka½ samaya½ bhagav± r±jagahe viharati ve¼uvane kalandakaniv±pe. Tena kho pana samayena ±yasm± r±hulo ambalaµµhik±ya½ viharati. Atha kho bhagav± s±yanhasamaya½ paµisall±n± vuµµhito yena ambalaµµhik± yen±yasm± r±hulo tenupasaªkami. Addas± kho ±yasm± r±hulo bhagavanta½ d³ratova ±gacchanta½. Disv±na ±sana½ paññ±pesi, udakañca p±d±na½. Nis²di bhagav± paññatte ±sane. Nisajja p±de pakkh±lesi. ¾yasm±pi kho r±hulo bhagavanta½ abhiv±detv± ekamanta½ nis²di. 108. Atha kho bhagav± paritta½ udak±vasesa½ udak±dh±ne µhapetv± ±yasmanta½ r±hula½ ±mantesi– “passasi no tva½, r±hula, ima½ paritta½ udak±vasesa½ udak±dh±ne µhapitan”ti? “Eva½, bhante”. “Eva½ parittaka½ kho, r±hula, tesa½ s±mañña½ yesa½ natthi sampaj±namus±v±de lajj±”ti. Atha kho bhagav± paritta½ udak±vasesa½ cha¹¹etv± ±yasmanta½ r±hula½ ±mantesi– “passasi no tva½, r±hula, paritta½ udak±vasesa½ cha¹¹itan”ti? “Eva½, bhante”. “Eva½ cha¹¹ita½ kho, r±hula, tesa½ s±mañña½ yesa½ natthi sampaj±namus±v±de lajj±”ti. Atha kho bhagav± ta½ udak±dh±na½ nikkujjitv± ±yasmanta½ r±hula½ ±mantesi– “passasi no tva½, r±hula, ima½ udak±dh±na½ nikkujjitan”ti? “Eva½, bhante”. “Eva½ nikkujjita½ kho, r±hula, tesa½ s±mañña½ yesa½ natthi sampaj±namus±v±de lajj±”ti. Atha kho bhagav± ta½ udak±dh±na½ ukkujjitv± ±yasmanta½ r±hula½ ±mantesi– “passasi no tva½, r±hula, ima½ udak±dh±na½ ritta½ tucchan”ti? “Eva½, bhante”. “Eva½ ritta½ tuccha½ kho, r±hula, tesa½ s±mañña½ yesa½ natthi sampaj±namus±v±de lajj±ti. Seyyath±pi, r±hula, rañño n±go ²s±danto ur³¼hav± [ubb³¼hav± (s². p².)] abhij±to saªg±m±vacaro saªg±magato purimehipi p±dehi kamma½ karoti, pacchimehipi p±dehi kamma½ karoti, purimenapi k±yena kamma½ karoti, pacchimenapi k±yena kamma½ karoti, s²senapi kamma½ karoti, kaººehipi kamma½ karoti, dantehipi kamma½ karoti, naªguµµhenapi kamma½ karoti; rakkhateva soº¹a½. Tattha hatth±rohassa eva½ hoti– ‘aya½ kho rañño n±go ²s±danto ur³¼hav± abhij±to saªg±m±vacaro saªg±magato purimehipi p±dehi kamma½ karoti, pacchimehipi p±dehi kamma½ karoti…pe… naªguµµhenapi kamma½ karoti; rakkhateva soº¹a½ Apariccatta½ kho rañño n±gassa j²vitan’ti. Yato kho, r±hula, rañño n±go ²s±danto ur³¼hav± abhij±to saªg±m±vacaro saªg±magato purimehipi p±dehi kamma½ karoti, pacchimehipi p±dehi kamma½ karoti…pe… naªguµµhenapi kamma½ karoti, soº¹±yapi kamma½ karoti, tattha hatth±rohassa eva½ hoti– ‘aya½ kho rañño n±go ²s±danto ur³¼hav± abhij±to saªg±m±vacaro saªg±magato purimehipi p±dehi kamma½ karoti, pacchimehipi p±dehi kamma½ karoti, purimenapi k±yena kamma½ karoti, pacchimenapi k±yena kamma½ karoti, s²senapi kamma½ karoti, kaººehipi kamma½ karoti, dantehipi kamma½ karoti, naªguµµhenapi kamma½ karoti, soº¹±yapi kamma½ karoti. Pariccatta½ kho rañño n±gassa j²vita½. Natthi d±ni kiñci rañño n±gassa akaraº²yan’ti. Evameva kho, r±hula, yassa kassaci sampaj±namus±v±de natthi lajj±, n±ha½ tassa kiñci p±pa½ akaraº²yanti vad±mi. Tasm±tiha te, r±hula, ‘hass±pi na mus± bhaºiss±m²’ti– evañhi te, r±hula, sikkhitabba½. 109. “Ta½ ki½ maññasi, r±hula, kimatthiyo ±d±so”ti? “Paccavekkhaºattho, bhante”ti. “Evameva kho, r±hula, paccavekkhitv± paccavekkhitv± k±yena kamma½ kattabba½, paccavekkhitv± paccavekkhitv± v±c±ya kamma½ kattabba½, paccavekkhitv± paccavekkhitv± manas± kamma½ kattabba½. Yadeva tva½, r±hula, k±yena kamma½ kattuk±mo ahosi, tadeva te k±yakamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ k±yena kamma½ kattuk±mo ida½ me k±yakamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vatteyya– akusala½ ida½ k±yakamma½ dukkhudraya½ [dukkhundraya½, dukkhudaya½ (ka.)] dukkhavip±kan’ti? Sace tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ k±yena kamma½ kattuk±mo ida½ me k±yakamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vatteyya– akusala½ ida½ k±yakamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, evar³pa½ te, r±hula, k±yena kamma½ sasakka½ na karaº²ya½ [sa½sakka½ na ca karaº²ya½ (ka.)]. Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ k±yena kamma½ kattuk±mo ida½ me k±yakamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, na paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya, na ubhayaby±b±dh±yapi sa½vatteyya– kusala½ ida½ k±yakamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, evar³pa½ te, r±hula, k±yena kamma½ karaº²ya½. “Karontenapi te, r±hula, k±yena kamma½ tadeva te k±yakamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ k±yena kamma½ karomi ida½ me k±yakamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ k±yakamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti? Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ k±yena kamma½ karomi ida½ me k±yakamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ k±yakamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, paµisa½hareyy±si tva½, r±hula, evar³pa½ k±yakamma½. Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ k±yena kamma½ karomi ida½ me k±yakamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vattati, na paraby±b±dh±yapi sa½vattati, na ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– kusala½ ida½ k±yakamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, anupadajjeyy±si tva½, r±hula, evar³pa½ k±yakamma½. “Katv±pi te, r±hula, k±yena kamma½ tadeva te k±yakamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ k±yena kamma½ ak±si½ ida½ me k±yakamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati [sa½vatti (p².)], paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ k±yakamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti? Sace kho tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ k±yena kamma½ ak±si½, ida½ me k±yakamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ k±yakamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, evar³pa½ te, r±hula, k±yakamma½ satthari v± viññ³su v± sabrahmac±r²su desetabba½, vivaritabba½, utt±n²k±tabba½; desetv± vivaritv± utt±n²katv± ±yati½ sa½vara½ ±pajjitabba½ Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ k±yena kamma½ ak±si½ ida½ me k±yakamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vattati, na paraby±b±dh±yapi sa½vattati, na ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– kusala½ ida½ k±yakamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, teneva tva½, r±hula, p²tip±mojjena vihareyy±si ahoratt±nusikkh² kusalesu dhammesu. 110. “Yadeva tva½, r±hula, v±c±ya kamma½ kattuk±mo ahosi, tadeva te vac²kamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ kattuk±mo ida½ me vac²kamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vatteyya– akusala½ ida½ vac²kamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti? Sace tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ kattuk±mo ida½ me vac²kamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vatteyya– akusala½ ida½ vac²kamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, evar³pa½ te, r±hula, v±c±ya kamma½ sasakka½ na karaº²ya½. Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ kattuk±mo ida½ me vac²kamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, na paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya– kusala½ ida½ vac²kamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, evar³pa½ te, r±hula, v±c±ya kamma½ karaº²ya½. “Karontenapi, r±hula, v±c±ya kamma½ tadeva te vac²kamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ karomi ida½ me vac²kamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ vac²kamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti? Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ karomi ida½ me vac²kamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ vac²kamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, paµisa½hareyy±si tva½, r±hula, evar³pa½ vac²kamma½. Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ karomi ida½ me vac²kamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vattati, na paraby±b±dh±yapi sa½vattati, na ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati kusala½ ida½ vac²kamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, anupadajjeyy±si, tva½ r±hula, evar³pa½ vac²kamma½. “Katv±pi te, r±hula, v±c±ya kamma½ tadeva te vac²kamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ ak±si½ ida½ me vac²kamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati [sa½vatti (s². p².)], paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ vac²kamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti? Sace kho tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ ak±si½ ida½ me vac²kamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ vac²kamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, evar³pa½ te, r±hula, vac²kamma½ satthari v± viññ³su v± sabrahmac±r²su desetabba½, vivaritabba½, utt±n²kattabba½ desetv± vivaritv± utt±n²katv± ±yati½ sa½vara½ ±pajjitabba½. Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ v±c±ya kamma½ ak±si½ ida½ me vac²kamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vattati, na paraby±b±dh±yapi sa½vattati, na ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– kusala½ ida½ vac²kamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, teneva tva½, r±hula, p²tip±mojjena vihareyy±si ahoratt±nusikkh² kusalesu dhammesu. 111. “Yadeva tva½, r±hula, manas± kamma½ kattuk±mo ahosi, tadeva te manokamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ manas± kamma½ kattuk±mo ida½ me manokamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vatteyya– akusala½ ida½ manokamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti? Sace tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ manas± kamma½ kattuk±mo ida½ me manokamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vatteyya– akusala½ ida½ manokamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, evar³pa½ te, r±hula, manas± kamma½ sasakka½ na karaº²ya½. Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ manas± kamma½ kattuk±mo ida½ me manokamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vatteyya, na paraby±b±dh±yapi sa½vatteyya, na ubhayaby±b±dh±yapi sa½vatteyya– kusala½ ida½ manokamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, evar³pa½ te, r±hula, manas± kamma½ karaº²ya½. “Karontenapi te, r±hula, manas± kamma½ tadeva te manokamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ manas± kamma½ karomi ida½ me manokamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ manokamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti? Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ manas± kamma½ karomi ida½ me manokamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ manokamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, paµisa½hareyy±si tva½, r±hula, evar³pa½ manokamma½. Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ manas± kamma½ karomi ida½ me manokamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vattati, na paraby±b±dh±yapi sa½vattati, na ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– kusala½ ida½ manokamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, anupadajjeyy±si tva½, r±hula, evar³pa½ manokamma½. “Katv±pi te, r±hula, manas± kamma½ tadeva te manokamma½ paccavekkhitabba½– ‘ya½ nu kho aha½ ida½ manas± kamma½ ak±si½ ida½ me manokamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati [sa½vatti (s². p².)], paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ manokamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti? Sace kho tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ manas± kamma½ ak±si½ ida½ me manokamma½ attaby±b±dh±yapi sa½vattati, paraby±b±dh±yapi sa½vattati, ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– akusala½ ida½ manokamma½ dukkhudraya½ dukkhavip±kan’ti, evar³pa½ pana [evar³pe (s². p².), evar³pe pana (sy±. ka½.)] te, r±hula, manokamma½ [manokamme (s². sy±. ka½. p².)] aµµ²yitabba½ har±yitabba½ jigucchitabba½; aµµ²yitv± har±yitv± jigucchitv± ±yati½ sa½vara½ ±pajjitabba½. Sace pana tva½, r±hula, paccavekkham±no eva½ j±neyy±si– ‘ya½ kho aha½ ida½ manas± kamma½ ak±si½ ida½ me manokamma½ nevattaby±b±dh±yapi sa½vattati, na paraby±b±dh±yapi sa½vattati, na ubhayaby±b±dh±yapi sa½vattati– kusala½ ida½ manokamma½ sukhudraya½ sukhavip±kan’ti, teneva tva½, r±hula, p²tip±mojjena vihareyy±si ahoratt±nusikkh² kusalesu dhammesu. 112. “Ye hi keci, r±hula, at²tamaddh±na½ samaº± v± br±hmaº± v± k±yakamma½ parisodhesu½, vac²kamma½ parisodhesu½, manokamma½ parisodhesu½, sabbe te evameva½ paccavekkhitv± paccavekkhitv± k±yakamma½ parisodhesu½, paccavekkhitv± paccavekkhitv± vac²kamma½ parisodhesu½, paccavekkhitv± paccavekkhitv± manokamma½ parisodhesu½. Yepi hi keci, r±hula, an±gatamaddh±na½ samaº± v± br±hmaº± v± k±yakamma½ parisodhessanti, vac²kamma½ parisodhessanti, manokamma½ parisodhessanti, sabbe te evameva½ paccavekkhitv± paccavekkhitv± k±yakamma½ parisodhessanti, paccavekkhitv± paccavekkhitv± vac²kamma½ parisodhessanti paccavekkhitv± paccavekkhitv± manokamma½ parisodhessanti. Yepi hi keci, r±hula, etarahi samaº± v± br±hmaº± v± k±yakamma½ parisodhenti, vac²kamma½ parisodhenti, manokamma½ parisodhenti, sabbe te evameva½ paccavekkhitv± paccavekkhitv± k±yakamma½ parisodhenti, paccavekkhitv± paccavekkhitv± vac²kamma½ parisodhenti, paccavekkhitv± paccavekkhitv± manokamma½ parisodhenti. Tasm±tiha, r±hula, ‘paccavekkhitv± paccavekkhitv± k±yakamma½ parisodhess±mi, paccavekkhitv± paccavekkhitv± vac²kamma½ parisodhess±mi, paccavekkhitv± paccavekkhitv± manokamma½ parisodhess±m²’ti– evañhi te, r±hula, sikkhitabban”ti. Idamavoca bhagav±. Attamano ±yasm± r±hulo bhagavato bh±sita½ abhinand²ti.
Ambalaµµhikar±hulov±dasutta½ niµµhita½ paµhama½.