64. Iddh±ti samiddh±. Ph²t±ti atisamiddh± sabbap±liphull± viya. ¾kiŗŗamanuss±ti janasam±kul±. P±ŗ±ti hatthi-ass±dayo tiracch±nagat± ceva itthipurisad±rak±dayo manussaj±tik± ca. Eka½ ma½sakhalanti eka½ ma½sar±si½. Puńjanti tasseva vevacana½. Iddhim±ti ±nubh±vasampanno. Cetovasippattoti citte vas²bh±vappatto. Bhasma½ kariss±m²ti ch±rika½ kariss±mi. Kińhi sobhati ek± chav± n±¼and±ti idampi bhaŗanto so gahapati k±yapayogena pańń±sampi manuss± eka½ n±¼anda½ eka½ ma½sakhala½ k±tu½ na sakkonti, iddhim± pana eko ekeneva manopadosena bhasma½ k±tu½ samattho. Amh±ka½ mah±nigaŗµhassa kath± aniyy±nik±, bhagavatova kath± niyy±nik±ti sallakkhesi. 65. Arańńa½ arańńabh³tanti ag±maka½ arańńameva hutv± arańńa½ j±ta½. Is²na½ manopadosen±ti is²na½ atth±ya katena manopadosena ta½ manopadosa½ asaham±n±hi devat±hi t±ni raµµh±ni vin±sit±ni. Lokik± pana isayo mana½ padosetv± vin±sayi½s³ti mańńanti. Tasm± imasmi½ lokav±de µhatv±va ida½ v±d±ropana½ katanti veditabba½. Tattha daŗ¹ak²rańń±d²na½ eva½ arańńabh³tabh±vo j±nitabbo sarabhaŖgabodhisattassa t±va paris±ya ativepullata½ gat±ya kisavaccho n±ma t±paso mah±sattassa antev±s² vivekav±sa½ patthayam±no gaŗa½ pah±ya godh±var²t²rato kaliŖgaraµµhe daŗ¹ak²rańńo kumbhapura½ n±ma nagara½ upaniss±ya r±juyy±ne vivekamanubr³hayam±no viharati. Tassa sen±pati upaµµh±ko hoti. Tad± ca ek± gaŗik± ratha½ abhiruhitv± pańcam±tug±masatapariv±r± nagara½ upasobhayam±n± vicarati. Mah±jano tameva olokayam±no pariv±retv± vicarati, nagarav²thiyo nappahonti. R±j± v±tap±na½ vivaritv± µhito ta½ disv± k± es±ti pucchi. Tumh±ka½ nagarasobhin² dev±ti. So uss³yam±no ki½ et±ya sobhati, nagara½ saya½ sobhissat²ti ta½ µh±nantara½ acchind±pesi. S± tato paµµh±ya kenaci saddhi½ santhava½ katv± µh±nantara½ pariyesam±n± ekadivasa½ r±juyy±na½ pavisitv± caŖkamanakoµiya½ ±lambanaphalaka½ niss±ya p±s±ŗaphalake nisinna½ t±pasa½ disv± cintesi kiliµµho vat±ya½ t±paso anańjitamaŗ¹ito, d±µhik±hi paru¼h±hi mukha½ pihita½, massun± ura½ pihita½, ubho kacch± paru¼h±ti. Athass± domanassa½ uppajji aha½ ekena kiccena vicar±mi, ayańca me k±¼akaŗŗ² diµµho, udaka½ ±haratha, akkh²ni dhoviss±m²ti udakadantakaµµha½ ±har±petv± dantakaµµha½ kh±ditv± t±pasassa sar²re piŗ¹a½ piŗ¹a½ khe¼a½ p±tetv± dantakaµµha½ jaµ±matthake khipitv± mukha½ vikkh±letv± udaka½ t±pasassa matthakasmi½yeva sińcitv± yehi me akkh²hi k±¼akaŗŗ² diµµho, t±ni dhot±ni kalipav±hitoti nikkhant±. Ta½divasańca r±j± sati½ paµilabhitv± bho kuhi½ nagarasobhin²ti pucchi. Imasmi½yeva nagare dev±ti. Pakatiµµh±nantara½ tass± deth±ti µh±nantara½ d±pesi. S± pubbe sukatakamma½ niss±ya laddha½ µh±nantara½ t±pasassa sar²re khe¼ap±tanena laddhanti sańńamak±si. Tato katip±hassaccayena r±j± purohitassa µh±nantara½ gaŗhi. So nagarasobhiniy± santika½ gantv± bhagini kinti katv± µh±nantara½ paµilabh²ti pucchi. Ki½ br±hmaŗa ańńa½ k±tabba½ atthi, r±juyy±ne anańjitak±¼akaŗŗ² k³µajaµilo eko atthi, tassa sar²re khe¼a½ p±tehi, eva½ µh±nantara½ labhissas²ti ±ha. So eva½ kariss±mi bhagin²ti tattha gantv± t±ya kathitasadisameva sabba½ katv± nikkhami. R±j±pi ta½divasameva sati½ paµilabhitv± kuhi½, bho, br±hmaŗoti pucchi. Imasmi½yeva nagare dev±ti. Amhehi anupadh±retv± kata½, tadevassa µh±nantara½ deth±ti d±pesi. Sopi puńńabalena labhitv± t±pasassa sar²re khe¼ap±tanena laddha½ meti sańńamak±si. Tato katip±hassaccayena rańńo paccanto kupito. R±j± paccanta½ v³pasamess±m²ti caturaŖginiy± sen±ya nikkhami. Purohito gantv± rańńo purato µhatv± jayatu mah±r±j±ti vatv± tumhe, mah±r±ja, jayatth±ya gacchath±ti pucchi. ¾ma br±hmaŗ±ti. Eva½ sante r±juyy±ne anańjitak±¼akaŗŗ² eko k³µajaµilo vasati, tassa sar²re khe¼a½ p±teth±ti. R±j± tassa vacana½ gahetv± yath± gaŗik±ya ca tena ca kata½, tatheva sabba½ katv± orodhepi ±ŗ±pesi etassa k³µajaµilassa sar²re khe¼a½ p±teth±ti. Tato orodh±pi orodhap±lak±pi tatheva aka½su. Atha r±j± uyy±nadv±re rakkha½ µhap±petv± rańń± saddhi½ nikkhamant± sabbe t±pasassa sar²re khe¼a½ ap±tetv± nikkhamitu½ na labhant²ti ±ŗ±pesi. Atha sabbo balak±yo ca seniyo ca teneva niy±mena t±pasassa upari khe¼ańca dantakaµµh±ni ca mukhavikkh±lita udakańca p±payi½su, khe¼o ca dantakaµµh±ni ca sakalasar²ra½ avatthari½su. Sen±pati sabbapacch± suŗitv± mayha½ kira satth±ra½ bhavanta½ puńńakkhetta½ saggasop±na½ eva½ ghaµµayi½s³ti usumaj±tahadayo mukhena assasanto vegena r±juyy±na½ ±gantv± tath± byasanapatta½ isi½ disv± kaccha½ bandhitv± dv²hi hatthehi dantakaµµh±ni apaviy³hitv± ukkhipitv± nis²d±petv± udaka½ ±har±petv± nh±petv± sabba-osadhehi ceva catujj±tigandhehi ca sar²ra½ ubbaµµetv± sukhumas±µakena puńchitv± purato ańjali½ katv± µhito evam±ha ayutta½, bhante, manussehi kata½, etesa½ ki½ bhavissat²ti. Devat± sen±pati tidh± bhinn±, ekacc± r±j±nameva n±sess±m±ti vadanti, ekacc± saddhi½ paris±ya r±j±nanti, ekacc± rańńo vijita½ sabba½ n±sess±m±ti. Ida½ vatv± pana t±paso appamattakampi kopa½ akatv± lokassa santi-up±yameva ±cikkhanto ±ha apar±dho n±ma hoti, accaya½ pana desetu½ j±nantassa p±katikameva hot²ti. Sen±pati naya½ labhitv± rańńo santika½ gantv± r±j±na½ vanditv± ±ha tumhehi, mah±r±ja, nir±par±dhe mahiddhike t±pase aparajjhantehi bh±riya½ kamma½ kata½, devat± kira tidh± bhinn± eva½ vadant²ti sabba½ ±rocetv± kham±pite kira, mah±r±ja, p±katika½ hoti, raµµha½ m± n±setha, t±pasa½ kham±peth±ti ±ha. R±j± attani dosa½ kata½ disv±pi eva½ vadati na ta½ kham±pess±m²ti. Sen±pati y±vatatiya½ y±citv± anicchantam±ha aha½, mah±r±ja, t±pasassa bala½ j±n±mi, na so abh³tav±d², n±pi kupito, satt±nuddayena pana evam±ha kham±petha na½ mah±r±j±ti. Na kham±pem²ti. Tena hi sen±patiµµh±na½ ańńassa detha, aha½ tumh±ka½ ±ŗ±pavattiµµh±ne na vasiss±m²ti. Tva½ yenak±ma½ gaccha, aha½ mayha½ sen±pati½ labhiss±m²ti. Tato sen±pati t±pasassa santika½ ±gantv± vanditv± katha½ paµipajj±mi, bhanteti ±ha. Sen±pati ye te vacana½ suŗanti, sabbe saparikkh±re sadhane sadvipadacatuppade gahetv± sattadivasabbhantare bahi rajjas²ma½ gaccha, devat± ativiya kupit± dhuva½ raµµhampi araµµha½ karissant²ti. Sen±pati tath± ak±si. R±j± gatamattoyeva amittamathana½ katv± janapada½ v³pasametv± ±gamma jayakhandh±v±raµµh±ne nis²ditv± nagara½ paµijagg±petv± antonagara½ p±visi. Devat± paµhama½yeva udakavuµµhi½ p±tayi½su. Mah±jano attamano ahosi k³µajaµila½ aparaddhak±lato paµµh±ya amh±ka½ rańńo va¹¹hiyeva, amitte nimmathesi, ±gatadivaseyeva devo vuµµhoti. Devat± puna sumanapupphavuµµhi½ p±tayi½su, mah±jano attamanataro ahosi. Devat± puna m±sakavuµµhi½ p±tayi½su. Tato kah±paŗavuµµhi½, tato kah±paŗattha½ na nikkhameyyunti mańńam±n± hatth³pagap±d³pag±dikatabhaŗ¹avuµµhi½ p±tesu½. Mah±jano sattabh³mikap±s±de µhitopi otaritv± ±bharaŗ±ni pi¼andhanto attamano ahosi. Arahati vata k³µajaµilake khe¼ap±tana½, tassa upari khe¼ap±titak±lato paµµh±ya amh±ka½ rańńo va¹¹hi j±t±, amittamathana½ kata½, ±gatadivaseyeva devo vassi, tato sumanavuµµhi m±sakavuµµhi kah±paŗavuµµhi katabhaŗ¹avuµµh²ti catasso vuµµhiyo j±t±ti attamanav±ca½ nicch±retv± rańńo katap±pe samanuńńo j±to. Tasmi½ samaye devat± ekatodh±ra-ubhatodh±r±d²ni n±nappak±r±ni ±vudh±ni mah±janassa upari phalake ma½sa½ koµµayam±n± viya p±tayi½su. Tadanantara½ v²taccike v²tadh³me ki½sukapupphavaŗŗe aŖg±re, tadanantara½ k³µ±g±rappam±ŗe p±s±ŗe, tadanantara½ antomuµµhiya½ asaŗµhahanika½ sukhumav±lika½ vass±payam±n± as²tihatthubbedha½ thala½ aka½su. Rańńo vijitaµµh±ne kisavacchat±paso sen±pati m±tuposakar±moti tayova manussabh³t± arog± ahesu½. Ses±na½ tasmi½ kamme asamaŖg²bh³t±na½ tiracch±n±na½ p±n²yaµµh±ne p±n²ya½ n±hosi, tiŗaµµh±ne tiŗa½. Te yena p±n²ya½ yena tiŗanti gacchant± appatteyeva sattame divase bahirajjas²ma½ p±puŗi½su. Ten±ha sarabhaŖgabodhisatto
Kisańhi vaccha½ avakiriya daŗ¹ak²,
ucchinnam³lo sajano saraµµho;
kukku¼an±me nirayamhi paccati,
tassa phuliŖg±ni patanti k±yeti. (J±. 2.17.70).
Eva½ t±va daŗ¹ak²rańńassa arańńabh³tabh±vo veditabbo.
KaliŖgaraµµhe pana n±¼ikirarańńe rajja½ k±rayam±ne himavati pańcasatat±pas± anitthigandh± ajinajaµav±kac²radhar± vanam³laphalabhakkh± hutv± cira½ v²tin±metv± loŗambilasevanattha½ manussapatha½ otaritv± anupubbena kaliŖgaraµµhe n±¼ikirarańńo nagara½ sampatt±. Te jaµ±jinav±kac²r±ni saŗµhapetv± pabbajit±nur³pa½ upasamasiri½ dassayam±n± nagara½ bhikkh±ya pavisi½su. Manuss± anuppanne buddhupp±de t±pasapabbajite disv± pasann± nisajjaµµh±na½ sa½vidh±ya hatthato bhikkh±bh±jana½ gahetv± nis²d±petv± bhikkha½ samp±detv± ada½su. T±pas± katabhattakicc± anumodana½ aka½su. Manuss± sutv± pasannacitt± kuhi½ bhadant± gacchant²ti pucchi½su. Yath±ph±sukaµµh±na½, ±vusoti. Bhante, ala½ ańńattha gamanena, r±juyy±ne vasatha, maya½ bhuttap±tar±s± ±gantv± dhammakatha½ soss±m±ti. T±pas± adhiv±setv± uyy±na½ agama½su. N±gar± bhuttap±tar±s± suddhavatthanivatth± dhammakatha½ soss±m±ti saŖgh± gaŗ± gaŗ²bh³t± uyy±n±bhimukh± agama½su. R±j± uparip±s±de µhito te tath± gaccham±ne disv± upaµµh±ka½ pucchi ki½ ete bhaŗe n±gar± suddhavatth± suddhuttar±saŖg± hutv± uyy±n±bhimukh± gacchanti, kimettha samajja½ v± n±µaka½ v± atth²ti? Natthi deva, ete t±pas±na½ santike dhamma½ sotuk±m± gacchant²ti. Tena hi bhaŗe ahampi gacchiss±mi, may± saddhi½ gacchant³ti. So gantv± tesa½ ±rocesi r±j±pi gantuk±mo, r±j±na½ pariv±retv±va gacchath±ti. N±gar± pakatiy±pi attaman± ta½ sutv± amh±ka½ r±j± assaddho appasanno duss²lo, t±pas± dhammik±, te ±gamma r±j±pi dhammiko bhavissat²ti attamanatar± ahesu½. R±j± nikkhamitv± tehi pariv±rito uyy±na½ gantv± t±pasehi saddhi½ paµisanth±ra½ katv± ekamanta½ nis²di. T±pas± r±j±na½ disv± parikath±ya kusalassekassa t±pasassa rańńo dhamma½ katheh²ti sańńamada½su, so t±paso parisa½ oloketv± pańcasu veresu ±d²nava½ pańcasu ca s²lesu ±nisa½sa½ kathento