6. Laµukikopamasuttavaººan±
148. Eva½ me sutanti laµukikopamasutta½. Tattha yena so vanasaº¹oti ayampi mah±-ud±yitthero bhagavat± saddhi½yeva piº¹±ya pavisitv± saddhi½ paµikkami. Tasm± yena so bhagavat± upasaªkamanto vanasaº¹o tenupasaªkam²ti veditabbo. Apahatt±ti apah±rako. Upahatt±ti upah±rako. Paµisall±n± vuµµhitoti phalasam±pattito vuµµhito. 149. Ya½ bhagav±ti yasmi½ samaye bhagav±. Iªgh±ti ±ºattiya½ nip±to. Aññathattanti cittassa aññathatta½. Tañca kho na bhagavanta½ paµicca, evar³pa½ pana paº²tabhojana½ alabhant± katha½ y±pess±m±ti eva½ paº²tabhojana½ paµicca ahos²ti veditabba½. Bh³tapubbanti imin± rattibhojanassa paº²tabh±va½ dasseti. S³peyyanti s³pena upanetabba½ macchama½saka¼²r±di. Samagg± bhuñjiss±m±ti ekato bhuñjiss±ma. Saªkhatiyoti abhisaªkh±rikakh±dan²y±ni. Sabb± t± rattinti sabb± t± saªkhatiyo ratti½yeva honti, div± pana app± paritt± thokik± hont²ti. Manuss± hi div± y±gukañjiy±d²hi y±petv±pi ratti½ yath±satti yath±paº²tameva bhuñjanti. Puna bh³tapubbanti imin± ratti vik±labhojane ±d²nava½ dasseti. Tattha andhak±ratimis±yanti bahalandhak±re. M±ºaveh²ti corehi. Katakammeh²ti katacorakammehi. Cor± kira katakamm± ya½ nesa½ devata½ ±y±citv± kamma½ nipphanna½, tassa upah±ratth±ya manusse m±retv± galalohit±d²ni gaºhanti. Te aññesu manussesu m±riyam±nesu kol±hal± uppajjissanti, pabbajita½ pariyesanto n±ma natth²ti maññam±n± bhikkh³ gahetv± m±renti. Ta½ sandh±yeta½ vutta½. Akatakammeh²ti aµavito g±ma½ ±gamanak±le kammanipphannattha½ puretara½ balikamma½ k±tuk±mehi. Asaddhammena nimantet²ti “ehi bhikkhu ajjekaratti½ idheva bhuñjitv± idha vasitv± sampatti½ anubhavitv± sve gamissas²”ti methunadhammena nimanteti. Puna bh³tapubbanti imin± attan± diµµhak±raºa½ katheti. Vijjantarik±y±ti vijjuvijjotanakkhaºe Vissaramak±s²ti mah±saddamak±si. Abhummeti bh³’ti va¹¹hi, abh³’ti ava¹¹hi, vin±so mayhanti attho. Pis±co vata manti pis±co ma½ kh±ditu½ ±gato vata. ¾tum±r² m±tum±r²ti ettha ±t³ti pit±, m±t³ti m±t±. Ida½ vutta½ hoti– yassa pit± v± m±t± v± atthi, ta½ m±t±pitaro amh±ka½ puttakoti yath± tath± v± upp±detv± ya½kiñci kh±dan²yabhojan²ya½ datv± ekasmi½ µh±ne say±penti. So eva½ ratti½ piº¹±ya na carati. Tuyha½ pana m±t±pitaro mat± maññe, tena eva½ caras²ti. 150. Evamev±ti evameva kiñci ±nisa½sa½ apassant± nikk±raºeneva. Evam±ha½s³ti garahanto ±ha. Tattha ±ha½s³ti vadanti. Ki½ panimass±ti imassa appamattakassa hetu ki½ vattabba½ n±ma, nanu apassantena viya asuºantena viya bhavitabbanti. Oramattakass±ti parittamattakassa. Adhisallikhatev±yanti aya½ samaºo navan²ta½ pisanto viya paduman±¼asutta½ kakacena okkantanto viya atisallekhati, ativ±y±ma½ karoti. Sikkh±k±m±ti s±riputtamoggall±n±dayo viya sikkh±k±m±, tesu ca appaccaya½ upaµµhapenti. Tesañhi eva½ hoti “sace ete ‘appamattakameta½, haratha bhagav±’ti vadeyyu½, ki½ satth± na hareyya. Eva½ pana avatv± bhagavanta½ pariv±retv± nisinn± ‘eva½ bhagav±, s±dhu bhagav±, paññapetha bhagav±’ti atirekatara½ uss±ha½ paµilabhant²”ti. Tasm± tesu appaccaya½ upaµµhapenti. Tesanti tesa½ ekacc±na½ moghapuris±na½. Tanti ta½ appamattaka½ pah±tabba½. Th³lo kaliªgaroti gale baddha½ mah±kaµµha½ viya hoti. Laµukik± sakuºik±ti c±takasakuºik±. S± kira ravasata½ ravitv± naccasata½ naccitv± saki½ gocara½ gaºh±ti. ¾k±sato bh³miya½ patiµµhita½ pana na½ disv± vacchap±lak±dayo k²¼anattha½ p³tilat±ya bandhanti. Ta½ sandh±yeta½ vutta½. ¾gamet²ti upeti. Tañhi tass±ti ta½ p³tilat±bandhana½ tass± appasar²rat±ya ceva appath±mat±ya ca balavabandhana½ n±ma, mahanta½ n±¼ikerarajju viya ducchijja½ hoti. Tesanti tesa½ moghapuris±na½ saddh±mandat±ya ca paññ±mandat±ya ca balava½ bandhana½ n±ma, dukkaµavatthumattakampi mahanta½ p±r±jikavatthu viya duppajaha½ hoti. 151. Sukkapakkhe pah±tabbass±ti ki½ imassa appamattakassa pah±tabbassa hetu bhagavat± vattabba½ atthi, yassa no bhagav± pah±nam±ha. Nanu eva½ bhagavato adhipp±ya½ ñatv±pi pah±tabbamev±ti attho. Appossukk±ti anussukk±. Pannalom±ti patitalom±, na tassa pah±tabbabhayena uddhaggalom±. Paradattavutt±ti parehi dinnavuttino, parato laddhena y±pent±ti attho. Migabh³tena cetas± viharant²ti apacc±s²sanapakkhe µhit± hutv± viharanti. Migo hi pah±ra½ labhitv± manuss±v±sa½ gantv± bhesajja½ v± vaºatela½ v± labhiss±m²ti ajjh±saya½ akatv± pah±ra½ labhitv±va ag±maka½ arañña½ pavisitv± pahaµaµµh±na½ heµµh± katv± nipatitv± ph±subh³tak±le uµµh±ya gacchati. Eva½ mig± apacc±s²sanapakkhe µhit±. Ida½ sandh±ya vutta½ “migabh³tena cetas± viharant²”ti. Tañhi tass±ti ta½ varattabandhana½ tassa hatthin±gassa mah±sar²rat±ya ceva mah±th±mat±ya ca dubbalabandhana½ n±ma. P³tilat± viya suchijja½ hoti. Tesa½ tanti tesa½ ta½ kulaputt±na½ saddh±mahantat±ya ca paññ±mahantat±ya ca mahanta½ p±r±jikavatthupi dukkaµavatthumattaka½ viya suppajaha½ hoti. 152. Daliddoti d±liddiyena samann±gato. Assakoti nissako. An±¼hiyoti ana¹¹ho. Ag±rakanti khuddakageha½. Oluggavilugganti yassa gehayaµµhiyo piµµhiva½sato muccitv± maº¹ale lagg±, maº¹alato muccitv± bh³miya½ lagg±. K±k±tid±yinti yattha kiñcideva bhuñjiss±m±ti anto nisinnak±le visu½ dv±rakicca½ n±ma natthi, tato tato k±k± pavisitv± pariv±renti. S³rak±k± hi pal±yanak±le ca yath±sammukhaµµh±neneva nikkhamitv± pal±yanti. Naparamar³panti na puññavant±na½ geha½ viya uttamar³pa½. Khaµopik±ti vil²vamañcako. Oluggavilugg±ti oºatuººat±. Dhaññasamav±pakanti dhaññañca samav±pakañca. Tattha dhañña½ n±ma kudr³sako. Samav±pakanti l±bub²jakumbhaº¹ab²jak±di b²jaj±ta½. Naparamar³panti yath± puññavant±na½ gandhas±lib²j±di parisuddha½ b²ja½, na evar³pa½. J±yik±ti kapaºaj±y±. Naparamar³p±ti pacchis²s± lambatthan² mahodar± pis±c± viya b²bhacch±. S±maññanti samaºabh±vo. So vatassa½, yohanti so vat±ha½ puriso n±ma assa½, yo kesamassu½ oh±retv± pabbajeyyanti. So na sakkuºeyy±ti so eva½ cintetv±pi geha½ gantv±– “pabbajj± n±ma l±bhagaruk± dukkar± dur±sad±, sattapi aµµhapi g±me piº¹±ya caritv± yath±dhoteneva pattena ±gantabbampi hoti eva½ y±petu½ asakkontassa me puna ±gatassa vasanaµµh±na½ icchitabba½, tiºavallidabbasambh±r± n±ma dussamodh±niy±, kinti karom²”ti v²ma½sati. Athassa ta½ ag±raka½ vejayantap±s±do viya upaµµh±ti. Athassa khaµopika½ oloketv±– “mayi gate ima½ visaªkharitv± uddhan±l±ta½ karissanti, puna aµµanip±davil²v±d²ni laddhabb±ni honti, kinti kariss±m²”ti cinteti. Athassa s± sirisayana½ viya upaµµh±ti. Tato dhaññakumbhi½ oloketv±– “mayi gate aya½ gharaº² ima½ dhañña½ tena tena saddhi½ bhuñjissati. Puna ±gatena j²vitavutti n±ma laddhabb± hoti, kinti kariss±m²”ti cinteti. Athassa s± a¹¹hate¼as±ni koµµh±g±rasat±ni viya upaµµh±ti. Tato m±tug±ma½ oloketv±– “mayi gate ima½ hatthigopako v± assagopako v± yo koci palobhessati, puna ±gatena bhattap±cik± n±ma laddhabb± hoti, kinti kariss±m²”ti cinteti. Athassa s± r³pin² dev² viya upaµµh±ti. Ida½ sandh±ya “so na sakkuºeyy±”ti-±di vutta½. 153. Nikkhagaº±nanti suvaººanikkhasat±na½. Cayoti sant±nato katasannicayo. Dhaññagaº±nanti dhaññasakaµasat±na½. 154. Catt±rome, ud±yi, puggal±ti idha ki½ dasseti? Heµµh± “te tañceva pajahanti, te tañceva nappajahant²”ti pajahanak± ca appajahanak± ca r±sivasena dassit±, na p±µiyekka½ vibhatt±. Id±ni yath± n±ma dabbasambh±rattha½ gato puriso paµip±µiy± rukkhe chinditv± puna nivattitv± vaªkañca pah±ya kamme upanetabbayuttakameva gaºh±ti, evameva appajahanake cha¹¹etv± abboh±rike katv± pajahanakapuggal± catt±ro hont²ti dassetu½ ima½ desana½ ±rabhi. Upadhipah±n±y±ti khandhupadhikilesupadhi-abhisaªkh±rupadhik±maguº³padh²ti imesa½ upadh²na½ pah±n±ya. Upadhipaµisa½yutt±ti upadhi-anudh±vanak±. Sarasaªkapp±ti ettha saranti dh±vant²ti sar±. Saªkappent²ti saªkapp±. Padadvayenapi vitakk±yeva vutt±. Samud±carant²ti abhibhavanti ajjhottharitv± vattanti. Sa½yuttoti kilesehi sa½yutto. Indriyavemattat±ti indriyan±nattat± Kad±ci karahac²ti bahuk±la½ v²tivattetv±. Satisammos±ti satisammosena. Nip±toti ayokaµ±hamhi patana½. Ett±vat± “nappajahati, pajahati, khippa½ pajahat²”ti tayo r±sayo dassit±. Tesu catt±ro jan± nappajahanti n±ma, catt±ro pajahanti n±ma, catt±ro khippa½ pajahanti n±ma. Tattha puthujjano sot±panno sakad±g±m² an±g±m²ti ime catt±ro jan± nappajahanti n±ma. Puthujjan±dayo t±va m± pajahantu, an±g±m² katha½ na pajahat²ti? Sopi hi y±vadevassa bhavalobho atthi, t±va ahosukha½ ahosukhanti abhinandati. Tasm± nappajahati n±ma. Eteyeva pana catt±ro jan± pajahanti n±ma. Sot±pann±dayo t±va pajahantu, puthujjano katha½ pajahat²ti? ¾raddhavipassako hi satisammosena sahas± kilese uppanne “m±disassa n±ma bhikkhuno kileso uppanno”ti sa½vega½ katv± v²riya½ paggayha vipassana½ va¹¹hetv± maggena kilese samuggh±teti. Iti so pajahati n±ma. Teyeva catt±ro khippa½ pajahanti n±ma. Tattha imasmi½ sutte, mah±hatthipadopame (ma. ni. 1.288 ±dayo), indriyabh±vaneti (ma. ni. 3.453 ±dayo) imesu suttesu kiñc±pi tatiyav±ro gahito, pañho pana dutiyav±reneva kathitoti veditabbo. Upadhi dukkhassa m³lanti ettha pañca khandh± upadhi n±ma. Ta½ dukkhassa m³lanti iti viditv± kilesupadhin± nirupadhi hoti, niggahaºo nitaºhoti attho. Upadhisaªkhaye vimuttoti taºhakkhaye nibb±ne ±rammaºato vimutto. 155. Eva½ catt±ro puggale vitth±retv± id±ni ye pajahanti, te “ime n±ma ettake kilese pajahanti”. Ye nappajahanti, tepi “ime n±ma ettake kilese nappajahant²”ti dassetu½ pañca kho ime ud±yi k±maguº±ti-±dim±ha. Tattha mi¼hasukhanti asucisukha½. Anariyasukhanti anariyehi sevitasukha½. Bh±yitabbanti etassa sukhassa paµil±bhatopi vip±katopi bh±yitabba½. Nekkhammasukhanti k±mato nikkhantasukha½. Pavivekasukhanti gaºatopi kilesatopi pavivittasukha½. Upasamasukhanti r±g±div³pasamatth±ya sukha½. Sambodhasukhanti maggasaªkh±tassa sambodhassa nibbattanatth±ya sukha½. Na bh±yitabbanti etassa sukhassa paµil±bhatopi vip±katopi na bh±yitabba½, bh±vetabbameveta½. 156. Iñjitasmi½ vad±m²ti iñjana½ calana½ phandananti vad±mi. Kiñca tattha iñjitasminti kiñca tattha iñjita½. Ida½ tattha iñjitasminti ye ete aniruddh± vitakkavic±r±, ida½ tattha iñjita½. Dutiyatatiyajjh±nesupi eseva nayo. Aniñjitasmi½ vad±m²ti ida½ catutthajjh±na½ aniñjana½ acalana½ nipphandananti vad±mi. Analanti vad±m²ti akattabba-±layanti vad±mi, taºh±layo ettha na upp±detabboti dasseti. Atha v± anala½ apariyatta½, na ett±vat± alametanti sanniµµh±na½ k±tabbanti vad±mi. Nevasaññ±n±saññ±yatanass±p²ti evar³p±yapi sant±ya sam±pattiy± pah±nameva vad±mi. Aºu½ v± th³la½ v±ti khuddaka½ v± mahanta½ v± appas±vajja½ v± mah±s±vajja½ v±. Sesa½ sabbattha utt±nameva. Desan± pana neyyapuggalassa vasena arahattanik³µeneva niµµh±pit±ti.
Papañcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya
Laµukikopamasuttavaººan± niµµhit±.