7. Kukkuravatikasuttavaººan±
78. Eva½ me sutanti kukkuravatikasutta½. Tattha koliyes³ti eva½n±make janapade. So hi ekopi kolanagare patiµµhit±na½ koliy±na½ r±jakum±r±na½ niv±saµµh±natt± eva½ vuccati. Tasmi½ koliyesu janapade. Haliddavasananti tassa kira nigamassa m±pitak±le p²takavatthanivatth± manuss± nakkhatta½ k²¼i½su. Te nakkhattak²¼±vas±ne nigamassa n±ma½ ±ropent± haliddavasananti n±ma½ aka½su. Ta½ gocarag±ma½ katv± viharat²ti attho. Vih±ro panettha kiñc±pi na niy±mito, tath±pi buddh±na½ anucchavike sen±saneyeva vih±s²ti veditabbo. Govatikoti sam±dinnagovato, s²se siªg±ni µhapetv± naªguµµha½ bandhitv± g±v²hi saddhi½ tiº±ni kh±danto viya carati. Aceloti naggo niccelo. Seniyoti tassa n±ma½. Kukkuravatikoti sam±dinnakukkuravato, sabba½ sunakhakiriya½ karoti. Ubhopete sahapa½suk²¼ik± sah±yak±. Kukkurova palikujjitv±ti sunakho n±ma s±mikassa santike nis²danto dv²hi p±dehi bh³miya½ vilekhitv± kukkurak³jita½ k³janto nis²dati, ayampi “kukkurakiriya½ kariss±m²”ti bhagavat± saddhi½ sammoditv± dv²hi hatthehi bh³miya½ vilekhitv± s²sa½ vidhunanto ‘bh³ bh³’ti katv± hatthap±de samiñjitv± sunakho viya nis²di. Cham±nikkhittanti bh³miya½ µhapita½. Samatta½ sam±dinnanti paripuººa½ katv± gahita½. K± gat²ti k± nipphatti. Ko abhisampar±yoti abhisampar±yamhi kattha nibbatti. Alanti tassa appiya½ bhavissat²ti y±vatatiya½ paµib±hati. Kukkuravatanti kukkuravatasam±d±na½. 79. Bh±vet²ti va¹¹heti. Paripuººanti an³na½. Abbokiººanti nirantara½. Kukkuras²lanti kukkur±c±ra½. Kukkuracittanti “ajja paµµh±ya kukkurehi k±tabba½ kariss±m²”ti eva½ uppannacitta½. Kukkur±kappanti kukkur±na½ gaman±k±ro atthi, tiµµhan±k±ro atthi, nis²dan±k±ro atthi, sayan±k±ro atthi, ucc±rapass±vakaraº±k±ro atthi, aññe kukkure disv± dante vivaritv± gaman±k±ro atthi, aya½ kukkur±kappo n±ma, ta½ bh±vet²ti attho Imin±ha½ s²len±ti-±d²su aha½ imin± ±c±rena v± vatasam±d±nena v± dukkaratapacaraºena v± methunaviratibrahmacariyena v±ti attho. Devoti sakkasuy±m±d²su aññataro. Devaññataroti tesa½ dutiyatatiyaµµh±n±d²su aññataradevo. Micch±diµµh²ti adevalokag±mimaggameva devalokag±mimaggoti gahetv± uppannat±ya s± assa micch±diµµhi n±ma hoti. Aññatara½ gati½ vad±m²ti tassa hi nirayato v± tiracch±nayonito v± aññ± gati natthi, tasm± evam±ha. Sampajjam±nanti diµµhiy± asammissa½ hutv± nipajjam±na½. N±ha½, bhante, eta½ rod±mi, ya½ ma½ bhagav± evam±h±ti ya½ ma½, bhante, bhagav± evam±ha, ahameta½ bhagavato by±karaºa½ na rod±mi na paridev±mi, na anutthun±m²ti attho. Eva½ sakammakavasenettha attho veditabbo, na assumuñcanamattena.
“Mata½ v± amma rodanti, yo v± j²va½ na dissati;
j²vanta½ amma passant², kasm± ma½ amma rodas²”ti. (Sa½. ni. 1.239)–
Ayañcettha payogo. Apica me ida½, bhanteti apica kho me ida½, bhante, kukkuravata½ d²gharatta½ sam±dinna½, tasmi½ sampajjantepi vuddhi natthi, vipajjantepi. Iti “ettaka½ k±la½ may± katakamma½ mogha½ j±tan”ti attano vipatti½ paccavekkham±no rod±mi, bhanteti.
80. Govatanti-±d²ni kukkuravat±d²su vuttanayeneva veditabb±ni. Gav±kappanti go-±kappa½. Sesa½ kukkur±kappe vuttasadisameva. Yath± pana tattha aññe kukkure disv± dante vivaritv± gaman±k±ro, evamidha aññe g±vo disv± kaººe ukkhipitv± gaman±k±ro veditabbo. Sesa½ t±disameva. 81. Catt±rim±ni puººa kamm±n²ti kasm± ima½ desana½ ±rabhi? Ayañhi desan± ekaccakammakiriyavasena ±gat±, imasmiñca kammacatukke kathite imesa½ kiriy± p±kaµ± bhavissat²ti ima½ desana½ ±rabhi. Apica ima½ kammacatukkameva desiyam±na½ ime sañj±nissanti tato eko saraºa½ gamissati, eko pabbajitv± arahatta½ p±puºissat²ti ayameva etesa½ sapp±y±ti ñatv±pi ima½ desana½ ±rabhi. Tattha kaºhanti k±¼aka½ dasa-akusalakammapathakamma½. Kaºhavip±kanti ap±ye nibbattanato k±¼akavip±ka½. Sukkanti paº¹ara½ dasakusalakammapathakamma½. Sukkavip±kanti sagge nibbattanato paº¹aravip±ka½. Kaºhasukkanti vomissakakamma½. Kaºhasukkavip±kanti sukhadukkhavip±ka½. Missakakammañhi katv± akusalena tiracch±nayoniya½ maªgalahatthiµµh±n±d²su uppanno kusalena pavatte sukha½ vediyati. Kusalena r±jakulepi nibbatto akusalena pavatte dukkha½ vediyati. Akaºha½ asukkanti kammakkhayakara½ catumaggacetan±kamma½ adhippeta½. Tañhi yadi kaºha½ bhaveyya, kaºhavip±ka½ dadeyya. Yadi sukka½ bhaveyya, sukkavip±ka½ dadeyya. Ubhayavip±kassa pana ad±nato akaºh±sukkavip±katt± “akaºha½ asukkan”ti vutta½. Aya½ t±va uddese attho. Niddese pana saby±bajjhanti sadukkha½. K±yasaªkh±r±d²su k±yadv±re gahaº±divasena copanappatt± dv±dasa akusalacetan± saby±bajjhak±yasaªkh±ro n±ma. Vac²dv±re hanusañcopanavasena vac²bhedapavattik± t±yeva dv±dasa vac²saªkh±ro n±ma. Ubhayacopana½ appatt± raho cintayantassa manodv±re pavatt± manosaªkh±ro n±ma. Iti t²supi dv±resu k±yaduccarit±dibhed± akusalacetan±va saªkh±r±ti veditabb±. Imasmiñhi sutte cetan± dhura½, up±lisutte kamma½. Abhisaªkharitv±ti saªka¹¹hitv±, piº¹a½ katv±ti attho. Saby±bajjha½ lokanti sadukkha½ loka½ upapajjanti. Saby±bajjh± phass± phusant²ti sadukkh± vip±kaphass± phusanti. Ekantadukkhanti nirantaradukkha½. Bh³t±ti hetvatthe nissakkavacana½, bh³takammato bh³tassa sattassa uppatti hoti. Ida½ vutta½ hoti– yath±bh³ta½ kamma½ satt± karonti, tath±bh³tena kammena kammasabh±gavasena tesa½ upapatti hoti. Tenev±ha “ya½ karoti tena upapajjat²”ti. Ettha ca ten±ti kammena viya vutt±, upapatti ca n±ma vip±kena hoti. Yasm± pana vip±kassa kamma½ hetu, tasm± tena m³lahetubh³tena kammena nibbattat²ti ayamettha attho. Phass± phusant²ti yena kammavip±kena nibbatto, ta½kammavip±kaphass± phusanti. Kammad±y±d±ti kammad±yajj± kammameva nesa½ d±yajja½ santakanti vad±mi. Aby±bajjhanti niddukkha½ Imasmi½ v±re k±yadv±re pavatt± aµµha k±m±vacarakusalacetan± k±yasaªkh±ro n±ma. T±yeva vac²dv±re pavatt± vac²saªkh±ro n±ma. Manodv±re pavatt± t±yeva aµµha, tisso ca heµµhimajh±nacetan± aby±bajjhamanosaªkh±ro n±ma. Jh±nacetan± t±va hotu, k±m±vacar± kinti aby±bajjhamanosaªkh±ro n±ma j±t±ti. Kasiºasajjanak±le ca kasiº±sevanak±le ca labbhanti. K±m±vacaracetan± paµhamajjh±nacetan±ya ghaµit±, catutthajjh±nacetan± tatiyajjh±nacetan±ya ghaµit±. Iti t²supi dv±resu k±yasucarit±dibhed± kusalacetan±va saªkh±r±ti veditabbo. Tatiyav±ro ubhayamissakavasena veditabb±. Seyyath±pi manuss±ti-±d²su manuss±na½ t±va k±lena sukha½ k±lena dukkha½ p±kaµameva, devesu pana bhummadevat±na½, vinip±tikesu vem±nikapet±na½ k±lena sukha½ k±lena dukkha½ hot²ti veditabba½. Hatthi-±d²su tiracch±nesupi labbhatiyeva. Tatr±ti tesu t²su kammesu. Tassa pah±n±ya y± cetan±ti tassa pah±natth±ya maggacetan±. Kamma½ patv±va maggacetan±ya añño paº¹arataro dhammo n±ma natthi. Ida½ pana kammacatukka½ patv± dv±dasa akusalacetan± kaºh± n±ma, tebh³makakusalacetan± sukk± n±ma, maggacetan± akaºh± asukk±ti ±gat±. 82. “Labheyy±ha½, bhante”ti ida½ so “cira½ vata me aniyy±nikapakkhe yojetv± att± kilamito, ‘sukkhanad²t²re nh±yiss±m²’ti samparivattentena viya thuse koµµentena viya ca na koci attho nipph±dito, hand±ha½ att±na½ yoge yojem²”ti cintetv± ±ha. Atha bhagav± yonena khandhake titthiyapariv±so paññatto, ya½ aññatitthiyapubbo s±maºerabh³miya½ µhito– “aha½, bhante, itthann±mo aññatitthiyapubbo imasmi½ dhammavinaye ±kaªkh±mi upasampada½, sv±ha½, bhante, saªgha½ catt±ro m±se pariv±sa½ y±c±m²”ti-±din± (mah±va. 86) nayena sam±diyitv± parivasati, ta½ sandh±ya “yo kho, seniya, aññatitthiyapubbo”ti-±dim±ha. Tattha pabbajjanti vacanasiliµµhat±vaseneva vutta½. Aparivasitv±yeva hi pabbajja½ labhati. Upasampadatthikena pana n±tik±lena g±mappavesan±d²ni aµµha vatt±ni p³rentena parivasitabba½ ¾raddhacitt±ti aµµhavattap³raºena tuµµhacitt±. Ayamettha saªkhepo. Vitth±rato panesa titthiyapariv±so samantap±s±dik±ya vinayaµµhakath±ya pabbajjakhandhakavaººan±ya½ (mah±va. aµµha. 86) vuttanayeneva veditabbo Apica metth±ti apica me ettha. Puggalavemattat± vidit±ti puggalan±natta½ vidita½. Aya½ puggalo pariv±s±raho, aya½ na pariv±s±rahoti ida½ mayha½ p±kaµanti dasseti. Tato seniyo cintesi– “aho acchariya½ buddhas±sana½, yattha eva½ gha½sitv± koµµetv± yuttameva gaºhanti, ayutta½ cha¹¹ent²”ti. Tato suµµhutara½ pabbajj±ya sañj±tuss±ho sace, bhanteti-±dim±ha. Atha bhagav± tassa tibbacchandata½ viditv± na seniyo pariv±sa½ arahat²ti aññatara½ bhikkhu½ ±mantesi– “gaccha tva½, bhikkhu, seniya½ nh±petv± pabb±jetv± ±neh²”ti. So tath± katv± ta½ pabb±jetv± bhagavato santika½ ±nayi. Bhagav± gaºe nis²ditv± upasamp±desi. Tena vutta½– “alattha kho acelo seniyo bhagavato santike pabbajja½ alattha upasampadan”ti. Acir³pasampannoti upasampanno hutv± nacirameva. V³pakaµµhoti vatthuk±makilesak±mehi k±yena ca cittena ca v³pakaµµho. Appamattoti kammaµµh±ne sati½ avijahanto. ¾t±p²ti k±yikacetasikasaªkh±tena v²riy±t±pena ±t±p². Pahitattoti k±ye ca j²vite ca anapekkhat±ya pesitatto vissaµµha-attabh±vo. Yassatth±y±ti yassa atth±ya. Kulaputt±ti ±c±rakulaputt±. Sammadev±ti hetun±va k±raºeneva. Tadanuttaranti ta½ anuttara½. Brahmacariyapariyos±nanti maggabrahmacariyapariyos±nabh³ta½ arahattaphala½. Tassa hi atth±ya kulaputt± pabbajanti. Diµµheva dhammeti imasmi½yeva attabh±ve. Saya½ abhiññ± sacchikatv±ti attan±yeva paññ±ya paccakkha½ katv±, aparappaccaya½ ñatv±ti attho. Upasampajja vih±s²ti p±puºitv± samp±detv± vih±si. Eva½ viharantova kh²º± j±ti…pe… abbhaññ±si. Evamassa paccavekkhaºabh³mi½ dassetv± arahattanik³µeneva desana½ niµµh±petu½ “aññataro kho pan±yasm± seniyo arahata½ ahos²”ti vutta½. Tattha aññataroti eko. Arahatanti arahant±na½, bhagavato s±vak±na½ arahant±na½ abbhantaro ahos²ti ayamevattha adhipp±yo. Sesa½ sabbattha utt±namev±ti.
Papañcas³daniy± majjhimanik±yaµµhakath±ya
Kukkuravatikasuttavaººan± niµµhit±.