8. Mah±s²han±dasuttavaººan±

Acelakassapavatthuvaººan±

381. Eva½ j±liyasutta½ sa½vaººetv± id±ni mah±s²han±dasutta½ sa½vaººento yath±nupubba½ sa½vaººanok±sassa pattabh±va½ vibh±vetu½, j±liyasuttass±nantara½ saªg²tassa suttassa mah±s²han±dasuttabh±va½ v± pak±setu½ “eva½ me suta½…pe… uruññ±ya½ viharat²ti mah±s²han±dasuttan”ti ±ha. Etadeva n±manti yasmi½ raµµhe ta½ nagara½, tassa raµµhassapi yasmi½ nagare bhagav± vih±si, tassa nagarassapi “uruññ±”tveva n±ma½, tasm± uruññ±yanti uruññ±n±majanapade uruññ±n±managareti ±vutti-±dinayena attho veditabbo. Imin± imamattha½ dasseti– na sabbattha niyatapulliªgaputhuvacan±va janapadav±c² sadd±, katthaci aniyatapulliªgaputhuvacan±pi yath± “±¼aviya½ viharat²”ti (p±ci. 84, 89) keci janapadamevattha½ vadanti, ta½ apanetu½ “bhagav± h²”ti-±di vutta½. Ramaº²yoti manoharabh³mibh±gat±ya, ch±y³dakasampattiy±, janavivittat±ya ca manoramo. Mig±na½ abhaya½ deti etth±ti migad±yo. Ten±ha “so”ti-±di. Cela½ vattha½, ta½ natthi ass±ti aceloti vutta½ “naggaparibb±jako”ti. N±manti gottan±ma½. Tapana½ santapana½ k±yassa khedana½ tapo, so etassa atth²ti tapass². Yasm± tath±bh³to tapa½ nissito, tapo ca ta½ nissito hoti, tasm± “tapanissitakan”ti ±ha. Mutt±c±r±d²ti ettha ±disaddena parato p±¼iya (d². ni. 1.397) m±gat± hatth±palekhan±dayo saªgahit±. L³kha½ pharusa½ s±dhusammat±c±ravirahato apas±dan²ya½ ±j²vati vattat²ti l³kh±j²v²ti aµµhakath±muttakanayo. Uppaº¹et²ti uhasanavasena paribh±sati. Upavadat²ti avaññ±pubbaka½ apavadati. Tena vutta½ “h²¼eti vambhet²”ti. “Hetumhi ñ±ºa½ dhammapaµisambhid±”ti-±d²su viya dhammasaddo hetupariy±yoti ±ha “k±raºassa anuk±raºan”ti. Tath±vuttasaddatthoyevettha k±raºasaddassa hetubh±vato. Atthavas± payutto hi saddapayogo. Soyeva ca saddattho parehi vuccam±no anuk±raºa½ tadanur³pa½ tassadisa½ v± tato pacch± v± vuttak±raºabh±vato. Pareh²ti yesa½ tumhehi ida½ vutta½, tehi parehi. Vuttak±raºen±ti yath± tehi vutta½, tath± ce tumhehi na vutta½, eva½ sati tehi vuttak±raºena sak±raºo hutv± tumh±ka½ v±do v± tato para½ tassa anuv±do v± koci appamattakopi viññ³hi garahitabba½ k±raºa½ µh±na½ n±gaccheyya, kimeva½ n±gacchat²ti yojan±. “Ida½ vutta½ hot²”ti-±din± tadevattha½ saªkhepato dasseti.
382. Id±ni ya½ vibhajjav±da½ sandh±ya bhagavat± “na mete vuttav±dino”ti saªkhepena vatv± ta½ vibhajitv± dassetu½ “idh±ha½ kassap±”ti-±di vutta½, ta½ vibh±gena dassento “idhekacco”ti-±dim±ha. Bhagav± hi niratthaka½ anupasamasa½vattanika½ k±yakilamatha½ “attakilamath±nuyogo dukkho anariyo anatthasa½hito”ti-±din± (sa½. ni. 5.1081; mah±va. 13). Garahati, s±tthaka½ pana upasamasa½vattanika½ k±yakilamatha½ “±raññiko hoti, pa½suk³liko hot²”ti-±din± (a. ni. 5.181, 182; pari. 325) vaººeti. Appapuññat±y±ti apuññat±ya. Appasaddo cettha “dvattichadanassa pariy±ya½ appaharite µhitena adhiµµh±tabban”ti-±d²su (p±ci. 135) viya abh±vattho. Micch±diµµhibh±vato kammaphala½ paµikkhipantena “natthi dinnan”ti-±din± (d². ni. 1.171; ma. ni. 1.445; 2.94, 225; 3.91, 116, 136; sa½. ni. 3.210; a. ni. 3.118; 10.176; dha. sa. 1221; vibha. 907) micch±diµµhi½ purakkhatv± j²vitavuttihetu tath± tath± duccaritap³raºa½ sandh±ya “t²ºi duccarit±ni p³retv±”ti vutta½.
Bhiyyosomatt±y±ti mattato atireka½. “Bhiyyoso”ti hi ida½ bhiyyosaddena sam±nattha½ nep±tika½. Anesanavasen±ti kohaññe µhatv± asantaguºasambh±vanicch±ya yath± tath± tapa½ katv± anesitabbamesan±vasena micch±j²ven±ti attho. Yath±vuttanayena j²vitavuttihetu t²ºi duccarit±ni p³retv±. Ime dveti “appapuñño, puññav±”ti ca vutte duccaritak±rino dve puggale.
Dutiyanaye ime dveti “appapuñño, puññav±”ti ca vutte sucaritak±rino dve puggale.
Paµhamadutiyanayesu vuttanayeneva tatiyacatutthanayesupi yath±kkama½ attho veditabbo. Paµhamatatiyanayesu cettha ahetuka-akiriyav±dino. Dutiyacatutthanayesu pana kammakiriyav±dinoti daµµhabba½. Appadukkhavih±r²ti appaka½ dukkhena vih±r². B±hirak±c±rayuttoti s±san±c±rato b±hirakena titthiy±c±rena yutto. Att±na½ sukhetv±ti adhammikena anesan±ya laddhapaccayanimittena sukhena att±na½ sukhetv± sukha½ katv±, “sukhe µhapetv±”ti adhun± p±µho.
“Na d±ni may± sadiso atth²”ti-±din± taºh±m±nadiµµhisaªkh±t±na½ tissanna½ maññan±na½ vasena duccaritap³raºam±ha. L±bhasakk±ra½ v± upp±dento t²ºi duccarit±ni puretv±ti sambandho. Micch±diµµhivasen±ti “natthi k±mesu doso”ti eva½ pavattamicch±diµµhivasena. Paribb±jik±y±ti b±hirapabbajjamupagat±ya t±pasad±rik±ya, channaparibb±jik±ya ca. “Aparo”ti etth±pi hi “t±paso v± channaparibb±jako v±”ti adhik±ro. Dahar±y±ti taruº±ya. Muduk±y±ti sukhum±l±ya. Lomas±y±ti tanutambalomat±ya appalomavatiy±. Loma½ etiss± atth²ti lomas±. Liªgattayepi hi sa-paccayena padasiddhimicchanti saddavid³. K±mes³ti vatthuk±mesu. P±tabbatanti paribhuñjitabba½. Paribhogattho hettha -saddo, tabbasaddo ca bh±vas±dhano. T±-saddo pana sakatthe yath± “devat±”ti, p±tabbatanti v± paribhuñjanakata½, kattus±dhano cettha tabbasaddo yath± uparipaºº±sake pañcattayasutte “ye hi keci bhikkhave samaº± v± br±hmaº± v± diµµhasutamutaviññ±tabbasaªkh±ramattena etassa ±yatanassa upasampada½ paññapent²”ti (ma. ni. 3.24) tath± hi tadaµµhakath±ya½ vutta½ “vij±n±t²ti viññ±tabba½, diµµhasutamutaviññ±tamattena pañcadv±rikasaññ±pavattimatten±ti ayañhi ettha attho”ti, (ma. ni. aµµha. 3.24) taµµ²k±yañca “yath± niyyant²ti niyy±nik±ti bahula½ vacanato kattus±dhano niyy±nikasaddo, eva½ idha viññ±tabbasaddoti ±ha ‘vij±n±t²ti viññ±tabban’ti,” t±-saddo pana bh±ve. Ass±diyam±napakkhe µhito kilesak±mopi vatthuk±mapariy±pannoyeva, tasm± tesu yath±ruci paribhuñjantoti attho.
Idanti nayacatukkavasena vutta½ atthappabhedavibhajana½. “Titthiyavasena ±gata½ aµµhakath±ya½ tath± vibhattatt±”ti (d². ni. µ². 1.382) ±cariyena vutta½, tath±yeva pana p±¼iyampi vibhattanti veditabba½. S±sanep²ti imasmi½ s±sanepi.
Katha½ labbhat²ti ±ha “ekacco h²”ti-±di. Yasm± na labhati, tasm± anesana½ katv±ti-±din± yojetabba½. Arahatta½ v± attani asanta½ “atthi me”ti yath±ruta½ paµij±nitv±. S±mantajappanapaccayapaµisevana-iriy±pathasannissitasaªkh±t±ni t²ºi v± kuhanavatth³ni paµisevitv±.
T±disov±ti dhutaªga (visuddhi. 1.22; therag±. aµµha. 2.844 ±dayo) sam±d±navasena l³kh±j²v² eva. Anesanavasen±ti nidassanamatta½. “Arahattapaµij±nanen±”ti-±dipi hi vattabba½.
Dullabhasukho bhaviss±mi duggat²su upapattiy±ti adhipp±yo. Asakkontoti ettha antasaddo bh±valakkhaºe, asakkuºam±ne sat²ti attho.
383. Asukaµµh±natoti asukabhavato. ¾gat±ti upapattivasena idh±gat±. Id±ni gantabbaµµh±nañc±ti upapattivaseneva ±yati½ gamitabbabhavañca. Tatoti at²tabhavato. Puna upapattinti ±yati½ anantarabhave puna upapatti½, tato anantarabhavepi puna upapattinti punappuna½ nibbatti½. Kena k±raºena garahiss±m²ti ettha yath±bh³tamaj±nanto icch±dosavasena ya½ kiñci garaheyya, na tath± c±ha½, aha½ pana yath±bh³ta½ j±nanto sabbampeta½ kena k±raºena garahiss±mi, sabbassapetassa tapassa garah±ya k±raºa½ natth²ti imamadhipp±ya½ dassento “garahitabbamev±”ti-±dim±ha. Bhaº¹ikanti puµabhaº¹ika½. Upam±pakkhe parisuddhat±ya dhota½, tath± adhotañca, upameyyapakkhe pana pasa½sitabbaguºat±ya dhota½ parisuddha½, tath± adhotañc±ti attho. Tamatthanti garahitabbassa ceva garahaºa½, pasa½sitabbassa ca pasa½sana½.
384. Diµµhadhammikassa, sampar±yikassa ca atthassa s±dhanavasena pavattiy± garukatt± na koci na s±dh³ti vadati. Pañcavidha½ veranti p±º±tip±t±dipañcavidhavera½. Tañhi pañcavidhassa s²lassa paµipakkhabh±vato, satt±na½ verahetut±ya ca “veran”ti vuccati, tato eva ca ta½ na koci “s±dh³”ti vadati tath± diµµhadhammik±di-atth±namas±dhanato, satt±na½ s±dhubh±vassa d³sanato ca. Na nirundhitabbanti r³paggahaºe na niv±retabba½. Dassan²yadassanattho hi cakkhupaµil±bhoti tesamadhipp±yo. Ayameva nayo sot±d²supi. Yadaggena tesa½ pañcadv±re asa½varo s±dhu, tadaggena tattha sa½varo na s±dh³ti adhipp±yo hot²ti ±ha “puna…pe… asa½varan”ti.
Ayamettha aµµhakath±to aparo nayo– ya½ te ekacca½ vadanti “s±dh³”ti te “eke samaºabr±hmaº±”ti vutt± titthiy± ya½ attakilamath±nuyog±di½ “s±dh³”ti vadanti, ta½ maya½ na “s±dh³”ti vad±ma. Ya½ te…pe… “na s±dh³”ti ya½ pana te anavajjapaccayaparibhoga½, sunivatthasup±rut±disamm±paµipattiñca “na s±dh³”ti vadanti, ta½ maya½ “s±dh³”ti vad±m±ti.
Iti ya½ parav±dam³laka½ catukka½ dassita½, tadeva puna sakav±dam³laka½ catukka½ katv± dassitanti viññ±petu½ “evan”ti-±di vutta½. Yañhi kiñci kenaci sam±na½, tenapi ta½ sam±nameva. Yañca kiñci kenaci asam±na½, tenapi ta½ asam±namev±ti ±ha “sam±n±sam±natan”ti. Ettha ca sam±natanti sam±nat±matta½. Anavasesato hi pah±tabbadhamm±na½ pah±na½, upasamp±detabbadhamm±na½ upasamp±danañca sakav±deva dissati, na parav±de. Tena vutta½ “ty±ha½ upasaªkamitv± eva½ vad±m²”ti-±di. Sakav±daparav±d±nur³pa½ vuttanayena pañcas²l±divaseneva attho veditabbo.