Samanuyuñj±panakath±vaººan±

385. Antamiti ±ºattiya½ pañcam²-attanopada½. Laddhi½ pucchantoti “ki½ samaºo gotamo sa½kilesadhamme anavasesa½ pah±ya vattati, ud±hu pare gaº±cariy±, ettha t±va attano laddhi½ vadeh²”ti eva½ paµiññ±ta½ siddhanta½ pucchanto. K±raºa½ pucchantoti “samaºova gotamo sa½kilesadhamme anavasesa½ pah±ya vattat²”ti vutte “k±raºenapi etamattha½ g±hay±”ti eva½ hetu½ pucchanto. Ubhaya½ pucchantoti “ida½ n±mettha k±raºan”ti k±raºa½ vatv± paµiññ±te atthe s±dhiyam±ne anvayato, byatirekato ca k±raºa½ samatthetu½ sadis±sadisappabheda½ upamod±haraºadvaya½ pucchanto. Apica hetupamod±haraºavasena tilakkhaºasampattiy± yath±paµiññ±te atthe s±dhite sammadeva anu pacch± bh±santo nigamentopi samanubh±sati n±m±ti veditabba½. “Upasa½haritv±”ti p±µhaseso. “Ki½ te”ti-±di upasa½haraº±k±radassana½ Dutiyapadep²ti “saªghena v± saªghan”ti padepi. Vacanasesa½, upasa½haraº±k±rañca sandh±ya “eseva nayo”ti vutta½.
Tamatthanti ta½ pah±tabbadhamm±na½ anavasesa½ pah±ya vattanasaªkh±ta½, sam±d±tabbadhamm±na½ anavasesa½ sam±d±ya vattanasaªkh±tañca attha½. Yojetv±ti akusal±dipadehi yojetv±. Akosallasambh³t±di-atthena akusal± ceva tatoyeva akusal±ti ca saªkh±t±, saªkh±tasaddo cettha ñ±tattho, koµµh±sattho ca yujjat²ti ±ha “ñ±t±, koµµh±sa½ v± katv± µhapit±”ti, purimena cettha padena ekant±kusale vadati, pacchimena ta½ sahagate, tappaµipakkhiye ca. Evañhi koµµh±sakaraºena µhapana½ upapanna½ hoti. Akusalapakkhikabh±vena hi vavatth±pana½ koµµh±sakaraºa½. Avajjasaddo dosattho g±rayhapariy±yatt±, a-saddassa ca tabbh±vavuttitoti ±ha “sados±”ti. Ariy± n±ma niddos±. Ime pana akusal± kathañcipi niddos± na hont²ti niddosaµµhena ariy± bhavitu½ n±la½ asamatth±.
386-392. “Yan”ti eta½ k±raºe paccattavacananti dasseti “yen±”ti imin±. Ya½ v± pan±ti asambh±van±vacanameta½, ya½ v± pana kiñc²ti attho. Pah±ya vattant²ti ca atthavas± puthuvacanavipariº±moti vutta½ “ya½ v± ta½ v± appamattaka½ pah±ya vattant²”ti. Gaº±cariy± cettha p³raºamakkhali-±dayo. Satthupabhavatt± saªghassa saªghasampattiy±pi satthusampatti vibh±v²yat²ti ±ha “saªgha…pe… siddhito”ti, s± pana pasa½s± pas±dahetuk±ti pas±damukhena ta½ dassetu½ “pas²dam±n±p²”ti-±di vutta½. Tattha sampiº¹anatthena pi-saddena appas²dam±n±pi evameva na pas²dant²ti sampiº¹eti. Yath± hi anvayato satthusampattiy± s±vakesu, s±vakasampattiy± ca satthari pas±do samucc²yati, eva½ byatirekato satthuvipattiy± s±vakesu, s±vakavipattiy± ca satthari-appas±doti daµµhabba½. “Tath± h²”ti-±di tabbivaraºa½. Sar²rasampattinti r³pasampatti½, r³pak±yap±rip³rinti attho. R³pappam±ºe satte sandh±ya ida½ vutta½, “dhammadesana½ v± sutv±”ti idantu ghosappam±ºe, dhammappam±ºe ca, “bhikkh³na½ pan±c±ragocaran”ti-±di½ pana dhammappam±ºe, l³khappam±ºe ca. ¾c±ragocar±d²hi dhammo, samm±paµipattiy± l³kho ca hoti Tasm± “bhavanti vatt±ro”ti paµhamapade r³pappam±º±, ghosappam±º±, dhammappam±º± ca, dutiyapade dhammappam±º±va yojetabb±. K²var³poti kittakaj±tiko. Y± saªghassa pasa½s±ti ±netv± sambandho, ayameva v± p±µho.
Tattha y± buddh±na½, buddhas±vak±nameva ca p±sa½sat±, aññesañca tadabh±vo jotito, ta½ viratippah±nasa½varuddesavasena n²haritv± dassento “ayamadhipp±yo”ti-±dim±ha. Tattha setugh±taviratiy± ariyamaggasampayuttatt± “sabbena sabba½ natth²”ti vutta½. Aµµhasam±pattivasena vikkhambhanappah±namatta½, vipassan±mattavasena tadaªgappah±namattanti yath±l±bha½ yojetabba½. Vipassan±mattavasen±ti ca “aniccan”ti v± “dukkhan”ti v± vividha½ dassanamattavasena, na pana n±mar³pavavatth±napaccayapariggaºhanapubbaka½ lakkhaºattaya½ ±ropetv± saªkh±r±na½ sammasanavasena. N±mar³paparicchedo, hi anatt±nupassan± ca b±hirak±na½ natthi. Itar±ni samucchedapaµippassaddhinissaraºappah±n±ni t²ºi sabbena sabba½ natthi maggaphalanibb±natt±. Lokiyapañcas²lato añño sabbopi s²lasa½varo, “khamo hoti s²tassa uºhass±”ti-±din± (ma. ni. 1.24; 3.159; a. ni. 4.114) vutto suparisuddho khantisa½varo, “paññ±yete pidhiyyare”ti-±din± (su. ni. 1041; c³¼ani. 60) vutto kiles±na½ samucchedako maggañ±ºasaªkh±to ñ±ºasa½varo, manacchaµµh±na½ indriy±na½ pidahanavasena pavatto suparisuddho indriyasa½varo, “anuppann±na½ p±pak±na½ akusal±na½ dhamm±na½ anupp±d±y±”ti-±din± (d². ni. 2.403; ma. ni. 1.135; sa½. ni. 5.8; vibha. 205) vutto sammappadh±nasaªkh±to v²riyasa½varoti ima½ sa½varapañcaka½ sandh±ya “sesa½ sabbena sabba½ natth²”ti vutta½.
“Pañca kho panime p±timokkhuddes±”ti-±din± yath±vuttas²lasseva puna gahaºa½ s±sane s²lassa bahubh±va½ dassetv± tadekadese eva paresa½ avaµµh±nadassanattha½. “Uposathuddes±”ti adhun± p±µho. Paññ±yat²ti patiµµhitabh±vena p±kaµo hoti, tasm± may± hi…pe… natth²ti yojetabba½. S²han±danti seµµhan±da½, abh²tan±da½ kenaci appaµivattiyav±da½. Ya½ pana vadanti–
“Uttarasmi½ pade byaggha-puªgavosabhakuñjara;
s²hasadd³lan±g±dy±, pume seµµhatthagocar±”ti.
Ta½ yebhuyyavasen±ti daµµhabba½.