Ajitakesakambalav±davaŗŗan±
171. Dinnanti deyyadhammas²sena d±nacetan±yeva vutt±. Ta½mukhena ca phalanti dasseti dinnassa phal±bh±vanti imin±. Dinnańhi mukhyato ann±divatthu, ta½ kathamesa paµikkhipissati Esa nayo yiµµha½ hutanti etth±pi. Sabbas±dh±raŗa½ mah±d±na½ mah±y±go. P±hunabh±vena kattabbasakk±ro p±hunakasakk±ro. Phalanti ±nisa½saphala½, nissandaphalańca. Vip±koti sadisaphala½. CaturaŖgasamann±gate d±ne µh±nantar±dipatti viya hi ±nisa½so, saŖkhabr±hmaŗassa d±ne (j±. 1.10.39) t±ŗal±bhamatta½ viya nissando, paµisandhisaŖkh±ta½ sadisaphala½ vip±ko. Aya½ loko, paralokoti ca kammun± laddhabbo vutto phal±bh±vameva sandh±ya paµikkhipanato. Paccakkhadiµµho hi loko katha½ tena paµikkhitto siy±. Sabbe tattha tattheva ucchijjant²ti imin± k±raŗam±ha, yattha yattha bhavayoni-±d²su µhit± ime satt±, tattha tattheva ucchijjanti, nirudayavin±savasena vinassant²ti attho. Tes³ti m±t±pit³su. Phal±bh±vavaseneva vadati, na m±t±pit³na½, n±pi tesu id±ni kariyam±nasakk±r±sakk±r±namabh±vavasena tesa½ loke paccakkhatt±. Pubbu¼assa viya imesa½ satt±na½ upp±do n±ma kevalo, na cavitv± ±gamanapubbako atth²ti dassanattha½ natthi satt± opap±tik±ti vuttanti ±ha cavitv± upapajjanak± satt± n±ma natth²ti. Samaŗena n±ma y±th±vato j±nantena kassaci akathetv± sańńatena bhavitabba½, ańńath± ahopurisik± n±ma siy±. Kińhi paro parassa karissati, tath± ca attano samp±danassa kassaci avassayo eva na siy± tattha tattheva ucchijjanatoti imamattha½ sandh±ya ye imańca
pe
pavedent²ti ±ha. Aya½ aµµhakath±vasesako attho. Cat³su mah±bh³tesu niyutto c±tumah±bh³tiko, atthamattato pana dassetu½ catumah±bh³tamayoti vutta½. Yath± hi mattik±ya nibbatta½ bh±jana½ mattik±maya½, evamayampi cat³hi mah±bh³tehi nibbatto catumah±bh³tamayoti vuccati. Ajjhattikapathav²dh±t³ti sattasant±nagat± pathav²dh±tu. B±hirapathav²dh±tunti bahiddh± mah±pathavi½, tena pathav²yeva k±yoti dasseti. Anugacchat²ti anubandhati. Ubhayen±p²ti padadvayenapi. Upeti upagacchat²ti b±hirapathavik±yato tadekadesabh³t± pathav² ±gantv± ajjhattikabh±vappatti hutv± sattabh±vena saŗµhit±, s± ca mah±pathav² ghaµ±digatapathav² viya id±ni tameva b±hira½ pathavik±ya½ samud±yabh³ta½ puna upeti upagacchati, sabbaso tena b±hirapathavik±yena nibbisesata½ ek²bh±vameva gacchat²ti attho. ¾p±d²supi eseva nayoti ettha pajjunnena mah±samuddato gahita-±po viya vassodakabh±vena punapi mah±samudda½, s³riyara½sito gahita-indaggisaŖkh±tatejo viya punapi s³riyara½si½, mah±v±yukkhandhato niggatamah±v±to viya punapi mah±v±yukkhandha½ upeti upagacchat²ti parikappan±mattena diµµhigatikassa adhipp±yo. Manacchaµµh±ni indriy±n²ti manameva chaµµha½ yesa½ cakkhusotagh±najivh±k±y±na½, t±ni indriy±ni. ¾k±sa½ pakkhandanti tesa½ visayabh±v±ti vadanti. Visay²gahaŗena hi visay±pi gahit± eva honti. Katha½ gaŗit± mańcapańcam±ti ±ha mańco ceva
pe
atthoti. ¾¼±hana½ sus±nanti atthato eka½. Guŗ±guŗapad±n²ti guŗadosakoµµh±s±ni. Sar²rameva v± pad±ni ta½ta½kiriy±ya pajjitabbato. P±r±vatapakkhivaŗŗ±n²ti p±r±vatassa n±ma pakkhino vaŗŗ±ni. P±r±vatapakkhavaŗŗ±n²ti p±µho, p±r±vatasakuŗassa pattavaŗŗ±n²ti attho. Bhasmant±ti ch±rik±pariyant±. Ten±ha ch±rik±vas±namev±ti. ¾hutisaddenettha dinna½ yiµµha½ hutanti vuttappak±ra½ d±na½ sabbampi gahitanti dasseti p±hunakasakk±r±dibheda½ dinnad±nanti imin±, vir³pekasesaniddeso v± esa. Atthoti adhipp±yato attho saddato tassa anadhigamitatt±. Evam²disesu. Dabbanti muyhant²ti datt³, b±lapuggal±, tehi datt³hi. Ki½ vutta½ hot²ti ±ha b±l± dent²ti-±di. P±¼iya½ loko atth²ti mati yesa½ te atthik±, atth²ti ceda½ nep±tikapada½, tesa½ v±do atthikav±do, ta½ atthikav±da½. Tatth±ti tesu yath±vuttesu t²su micch±v±d²su. Kamma½ paµib±hati akiriyav±dibh±vato. Vip±ka½ paµib±hati sabbena sabba½ ±yati½ upapattiy± paµikkhipanato. Vip±kanti ca ±nisa½sanissandasadisaphalavasena tividhampi vip±ka½. Ubhaya½ paµib±hati sabbaso hetupaµisedhaneneva phalass±pi paµisedhitatt±. Ubhayanti ca kamma½ vip±kampi. So hi ahet³ appaccay± satt± sa½kilissanti, visujjhanti c±ti vadanto kammassa viya vip±kass±pi sa½kilesavisuddh²na½ paccayatt±bh±vajotanato tadubhaya½ paµib±hati n±ma. Vip±ko paµib±hito hoti asati kammasmi½ vip±k±bh±vato. Kamma½ paµib±hita½ hoti asati vip±ke kammassa niratthakat±pattito. It²ti vuttatthanidassana½. Atthatoti sar³pato, visu½ visu½ ta½ta½diµµhid²pakabh±vena p±¼iya½ ±gat±pi tadubhayapaµib±hak±v±ti attho. Pacceka½ tividhadiµµhik± eva te ubhayapaµib±hakatt±. Ubhayappaµib±hak±ti hi hetuvacana½ hetugabbhatt± tassa visesanassa. Ahetukav±d± cev±ti-±di paµińń±vacana½ tapphalabh±vena nicchitatt±. Tasm± vip±kapaµib±hakatt± natthikav±d±, kammapaµib±hakatt± akiriyav±d±, tadubhayapaµib±hakatt± ahetukav±d±ti yath±l±bha½ hetuphalat±sambandho veditabbo. Yo hi vip±kapaµib±hanena natthikadiµµhiko ucchedav±d², so atthato kammapaµib±hanena akiriyadiµµhiko, ubhayapaµib±hanena ahetukadiµµhiko ca hoti. Sesadvayepi eseva nayo. Ye v± pan±ti-±din± tesamanudiµµhik±na½ niy±mokkantivinicchayo vutto. Tattha tesanti p³raŗ±d²na½. Sajjh±yant²ti ta½ diµµhid²paka½ gantha½ yath± tath± tehi kata½ uggahetv± paµhanti. V²ma½sant²ti tassa attha½ vic±renti. Tesanti-±di v²ma½san±k±radassana½. Karoto
pe
ucchijjat²ti eva½ v²ma½sant±na½ tesanti sambandho. Tasmi½ ±rammaŗeti yath±parikappite kammaphal±bh±v±dike karoto na kar²yati p±panti-±di nayappavatt±ya micch±dassanasaŖkh±t±ya laddhiy± ±rammaŗe. Micch±sati santiµµhat²ti micch±satisaŖkh±t± laddhisahagat± taŗh± santiµµhati. Karoto na kar²yati p±panti-±divasena hi anussav³paladdhe atthe tad±k±raparivitakkanehi saviggahe viya sar³pato cittassa paccupaµµhite cirak±laparicayena evametanti nijjh±nakkhamabh±v³pagamane, nijjh±nakkhantiy± ca tath± tath± gahite punappuna½ tatheva ±sevantassa bahul²karontassa micch±vitakkena sam±n²yam±n± micch±v±y±mupatthambhit± ata½sabh±vampi ta½sabh±vanti gaŗhant² micch±laddhisahagat± taŗh± mus± vitatha½ saraŗato pavattanato micch±sat²ti vuccati. CaturaŖguttaraµ²k±yampi (a. ni. aµµha. 2.4.30) cesa attho vuttoyeva. Micch±saŖkapp±dayo viya hi micch±sati n±ma p±µiyekko koci dhammo natthi, taŗh±s²sena gahit±na½ catunnampi akusalakkhandh±nameta½ adhivacananti majjhim±gamaµµhakath±yampi sallekhasuttavaŗŗan±ya½ (ma. ni. aµµha. 1.83) vutta½. Citta½ ekagga½ hot²ti yath±saka½ vitakk±dipaccayal±bhena tasmi½ ±rammaŗe avaµµhitat±ya anekaggata½ pah±ya ekagga½ appita½ viya hoti, cittas²sena cettha micch±sam±dhi eva vutto. So hi paccayavisesehi laddhabh±van±balo ²dise µh±ne sam±dh±napatir³pakakiccakaroyeva hoti v±lavijjhan±d²su viy±ti daµµhabba½. Javan±ni javant²ti anekakkhattu½ ten±k±rena pubbabh±giyesu javanav±resu pavattesu sanniµµh±nabh³te sabbapacchime javanav±re satta javan±ni javanti. Paµhamajavane satekicch± honti, tath± dutiy±d²s³ti ida½ dhammasabh±vadassanameva, na pana tasmi½ khaŗe tesa½ tikicch± kenaci sakk± k±tunti dassana½ tesveva µhatv± sattamajavanassa avassamuppajjam±nassa nivattitu½ asakkuŗeyyatt±, eva½ lahuparivatte ca cittav±re ov±d±nus±sana vasena tikicch±ya asambhavato. Ten±ha buddh±nampi atekicch± anivattinoti Ariµµhakaŗµakasadis±ti ariµµhabhikkhukaŗµakas±maŗerasadis±, te viya atekicch± anivattino micch±diµµhigatik±yeva j±t±ti vutta½ hoti. Tatth±ti tesu t²su micch±dassanesu. Koci eka½ dassana½ okkamat²ti yassa ekasmi½yeva abhiniveso, ±sevan± ca pavatt±, so ekameva dassana½ okkamati. Koci dve, koci t²ŗip²ti yassa dv²su, t²supi v± abhiniveso, ±sevan± ca pavatt±, so dve t²ŗipi okkamati, etena pana vacanena y± pubbe iti sabbepete atthato ubhayappaµib±hak±ti-±din± ubhayappaµib±hakat±mukhena d²pit± atthato siddh± sabbadiµµhikat±, s± pubbabh±giy±. Y± pana micchattaniy±mokkantibh³t±, s± yath±saka½ paccayasamud±gamasiddhito bhinn±rammaŗ±na½ viya vises±dhigam±na½ ekajjha½ anuppattiy± ańńamańńa½ abbokiŗŗ± ev±ti dasseti. Ekasmi½ okkantep²ti-±din± tissannampi diµµh²na½ sam±nas±matthiyata½, sam±naphalatańca vibh±veti. Sagg±varaŗ±din± het± sam±nas±matthiy± ceva sam±naphal± ca, tasm± tissopi cet± ekassa uppann±pi abbokiŗŗ± eva, ek±ya vip±ke dinne itar± tass± anubalappad±yik±yoti daµµhabba½. Patto saggamagg±varaŗańcev±ti-±di½ vatv± abhabboti-±din± tadevattha½ ±vikaroti. Mokkhamagg±varaŗanti nibb±napathabh³tassa ariyamaggassa niv±raŗa½. Pagev±ti paµikkhepatthe nip±to, mokkhasaŖkh±ta½ pana nibb±na½ gantu½ k± n±ma kath±ti attho. Apica pagev±ti p± eva, paµhamatarameva mokkha½ gantumabhabbo, mokkhagamanatopi d³rataramev±ti vutta½ hoti. Evamańńatth±pi yath±raha½. Vaµµakh±ŗu n±mesa sattoti ida½ vacana½ neyyatthameva, na n²tattha½. Tath± hi vutta½ papańcas³daniya½ n±ma majjhim±gamaµµhakath±ya½ ki½ panesa ekasmi½yeva attabh±ve niyato hoti, ud±hu ańńasmimp²ti? Ekasmi½yeva niyato, ±sevanavasena pana bhavantarepi ta½ ta½ diµµhi½ rocetiyev±ti (ma. ni. aµµha. 3.103). Akusalańhi n±meta½ abala½ dubbala½, na kusala½ viya sabala½ mah±bala½, tasm± ekasmi½yeva attabh±ve niyatoti tattha vutta½. Ańńath± sammattaniy±mo viya micchattaniy±mopi accantiko siy±, na ca accantiko. Yadeva½ vaµµakh±ŗujotan± katha½ yujjeyy±ti ±ha ±sevanavasen±ti-±di, tasm± yath± sattaŖguttarap±¼iya½ saki½ nimuggopi nimuggo eva b±loti [a. ni. 7.15 (atthato sam±na½)] vutta½, eva½ vaµµakh±ŗujotan±pi vutt±. Y±dise hi paccaye paµicca aya½ ta½ ta½ dassana½ okkanto, puna kad±ci tappaµipakkhe paccaye paµicca tato s²sukkhipanamassa na hot²ti na vattabba½. Tasm± tattha, (ma. ni. aµµha. 3.102) idha ca aµµhakath±ya½ evar³passa hi yebhuyyena bhavato vuµµh±na½ n±ma natth²ti yebhuyyaggahaŗa½ kata½, iti ±sevanavasena bhavantarepi ta½ta½diµµhiy± rocanato yebhuyyenassa bhavato vuµµh±na½ natth²ti katv± vaµµakh±ŗuko n±mesa j±to, na pana micchattaniy±massa accantikat±y±ti n²haritv± ń±tabbatthat±ya neyyatthamida½, na n²tatthanti veditabba½. Ya½ sandh±ya abhidhammepi arah±, ye ca puthujjan± magga½ na paµilabhissanti, te r³pakkhandhańca na parij±nanti, vedan±kkhandhańca na parij±nissant²ti-±di (yama. 1.khandhayamaka 210) vutta½. Pathavigopakoti yath±vuttak±raŗena pathavip±lako. Tadattha½ samatthetu½ yebhuyyen±ti-±di vutta½. Eva½ micch±diµµhiy± paramas±vajj±nus±rena sot³na½ satimupp±dento tasm±ti-±dim±ha. Tattha tasm±ti yasm± eva½ sa½s±rakh±ŗubh±vass±pi paccayo apaŗŗakaj±to, tasm± parivajjeyy±ti sambandho. Akaly±ŗajananti kaly±ŗadhammavirahitajana½ as±dhujana½. ¾s²visanti ±sum±gatahal±hala½. Bh³tik±moti diµµhadhammikasampar±yikaparamatth±na½ vasena attano guŗehi vu¹¹hik±mo. Vicakkhaŗoti pańń±cakkhun± vividhatthassa passako, dh²roti attho.