Upakkilesavaººan±
58. “Samm± ±diyat²”ti vatv± samm± ±diyanañcassa da¼hagg±ho ev±ti ±ha “da¼ha½ gaºh±t²”ti. “S±san±vacaren±pi d²petabban”ti vatv± ta½ dassetu½ “ekacco h²”ti-±di vutta½, tena dhutaªgadharat±mattena attamanat±, paripuººasaªkappat± samm±paµipattiy± upakkilesoti imamattha½ dasseti, na yath±vuttatapasam±d±nadhutaªgadharat±na½ satipi aniyy±nikatte sadisatanti daµµhabba½. “Duvidhass±p²ti ‘attamano hoti paripuººasaªkappo’ti ca eva½ upakkilesabhedena vuttassa duvidhass±pi tapassino”ti keci. Yasm± pana aµµhakath±ya½ s±sanikavasen±pi attho d²pito, tasm± b±hirakassa, s±sanikassa c±ti eva½ duvidhass±pi tapassinoti attho veditabbo. Tath± ceva hi uparipi atthavaººana½ vakkhat²ti. Ett±vat±ti yadida½ “ko añño may± sadiso”ti eva½ atim±nassa, aniµµhitakiccasseva ca “alamett±vat±”ti eva½ atim±nassa ca upp±dana½, ett±vat±. Ukka½sat²ti ukkaµµha½ karoti. Ukkhipat²ti aññesa½ upari khipati, paggaºh±t²ti attho. Para½ sa½h±ret²ti para½ sa½hara½ nih²na½ karoti. Avakkhipat²ti adho khipati, avamaññat²ti attho. M±namadakaraºen±ti m±nasaªkh±tassa madassa karaºena upp±danena. Mucchito hot²ti mucch±panno hoti, s± pana mucch±patti abhijjh±s²labbatapar±m±sak±yaganthehi gadhitacittat±, tattha ca atilaggabh±voti ±ha “gadhito ajjhosanno”ti. Pamajjanañcettha pamajjanamev±ti ±ha “pam±dam±pajjat²”ti. Kevala½ dhutaªgasuddhiko hutv± kammaµµh±na½ ananuyuñjanto t±ya eva dhutaªgasuddhikat±ya attukka½san±divasena pavatteyy±ti dassetu½ “s±sane”ti-±di vutta½. Ten±ha “dhutaªgameva…pe… paccet²”ti. 59. Teyeva paccay±. Suµµhu katv± paµisaªkharitv± laddh±ti ±darag±ravayogena sakkacca½ abhisaªkharitv± d±navasena upanayavasena laddh±. Vaººabhaºananti guºakittana½. Ass±ti tapassino. 60. Vod±santi by±sana½, vibhajjananti attho. Ta½ panettha vibhajjana½ dvidh± icchitanti ±ha “dvebh±ga½ ±pajjat²”ti. Dve bh±ge karoti ruccan±ruccanavasena Gedhaj±toti sañj±tagedho. Mucchana½ n±ma sativippav±seneva hoti, na satiy± sat²ti ±ha “samuµµhassat²”ti. ¾d²navamattamp²ti gadhit±dibh±vena paribhoge ±d²navamattampi na passati. Mattaññut±ti paribhoge mattaññut±. Paccavekkhaºaparibhogamattamp²ti paccavekkhaºamattena paribhogampi ekav±ra½ paccavekkhitv±pi paribhuñjanampi na karoti. 61. Vicakkasaºµh±n±ti vipulatamacakkasaºµh±n±. Sabbassa bhuñjanato ayok³µasadis± dant± eva dantak³µa½. Apas±det²ti pas±deti. Acelak±divasen±ti acelakavat±divasena. L³kh±j²vinti sallekhapaµipattiy± l³khaj²vika½. 62. Tapa½ karot²ti bh±van±manasik±ralakkhaºa½ tapa½ carati caranto viya hoti. Caªkama½ otarati bh±vana½ anuyuñjanto viya. Vih±raªgaºa½ sammajjati vattapaµipatti½ p³rento viya. “¾dassayam±no”ti v± p±µho. Kiñci vajjanti kiñci k±yika½ v± v±casika½ v± dosa½. Diµµhigatanti vipar²tadassana½. Aruccam±nanti attano siddhante paµikkhittabh±vena aruccam±na½. Ruccati meti “kappati me”ti vadati. Anuj±nitabbanti tacch±vipar²tabh³tabh±vena “evametan”ti anuj±nitabba½. Savanamanoh±rit±ya “s±dhu suµµh³”ti anumoditabba½. 63. Kujjhanas²lat±ya kodhano. Vuttalakkhaºo upan±ho etassa atth²ti upan±h². Eva½bh³to ca ta½samaªg² hot²ti “samann±gato hot²”ti vutta½. Esa nayo ito paresupi. Aya½ pana viseso– issati us³yat²ti ussuk². Saµhana½ asantaguºasambh±vana½ saµho, so etassa atth²ti saµho. Santadosapaµicch±danasabh±v± m±y±, m±y± etassa atth²ti m±y±v². Garuµµh±niy±nampi paºip±t±karaºalakkhaºa½ thambhana½ thaddha½, tamettha atth²ti thaddho. Guºehi sam±na½, adhikañca atikkamitv± nih²na½ katv± maññanas²lat±ya atim±n². Asantaguºasambh±vanatthikat±saªkh±t± p±p± l±mak± icch± etass±ti p±piccho. Micch± vipar²t± diµµhi etass±ti micch±diµµhiko. “Idameva sacca½, moghamaññan”ti (ma. ni. 187, 202, 427; 3.27, 29; ud±. 55; mah±ni. 20; netti. 58) eva½ attan± att±bhiniviµµhat±ya sat± diµµhi sandiµµhi, tameva par±masat²ti sandiµµhipar±m±s². Aµµhakath±ya½ pana “saya½ diµµhi sandiµµh²”ti vatthuvasena attho vutto. ¾ b±¼ha½ viya dh²yat²ti ±dh±nanti ±ha “da¼ha½ suµµhu µhapitan”ti. Yath±gahita½ g±ha½ paµinissajjanas²lo paµinissagg², tappaµikkhepena duppaµinissagg². Paµisedhattho hi aya½ du-saddo yath± “duppañño, (ma. ni. 1.449) duss²lo”ti (a. ni. 5.213; 10.75; p±r±. 195; dha. pa. 308) ca.