P±timokkhasa½varavaººan±
364. P±timokkhasa½var±y±ti p±timokkhabh³tas²lasa½var±y±ti ayamettha atthoti ±ha “uttamajeµµhakas²lasa½var±y±”ti. “P±timokkhas²lañhi sabbas²lato jeµµhakas²lan”ti d²ghav±p²vih±rav±si sumatthero vadati, antev±siko panassa tepiµakac³¼an±gatthero “p±timokkhasa½varo eva s²la½, itar±ni pana ‘s²lanti vuttaµµh±na½ n±ma atth²’ti ananuj±nanto indriyasa½varo n±ma chadv±rarakkh±mattaka½, ±j²vap±risuddhi dhammena samena paccayupp±danamattaka½, paccayasannissita½ paµiladdhapaccaye ‘ida matthan’ti paccavekkhitv± paribhuñjanamattaka½, nippariy±yena p±timokkhasa½varova s²la½. Tath± hi yassa so bhinno, so itar±ni rakkhitu½ abhabbatt± as²lo hoti. Yassa pana sabbaso arogo ses±na½ rakkhitu½ bhabbatt± sampannas²lo”ti vadati, tasm± itaresa½ tassa pariv±rabh±vato, sabbaso ekadesena ca tadantogadhabh±vato tadeva padh±nas²la½ n±m±ti ±ha “uttamajeµµhakas²lasa½var±y±”ti. Tattha yath± heµµh± papañcasaññ±saªkh±nirodhas±ruppag±mini½ paµipada½ pucchitena bhagavat± papañcasaññ±na½, paµipad±ya ca m³labh³ta½ vedana½ vibhajitv± paµipad± desit± sakkassa ajjh±sayavasena sa½kilesadhammappah±namukhena vod±nadhammap±rip³r²ti, eva½ tass± eva paµipad±ya m³labh³tampi s²lasa½vara½ pucchitena bhagavat± yato so visujjhati, yath± ca visujjhati, tadubhaya½ sakkassa ajjh±sayavasena vibhajitv± dassetu½ “k±yasam±c±ramp²”ti-±di vutta½ sa½kilesadhammappah±namukhena vod±nadhammap±rip³r²ti katv±. S²lakath±ya½ asevitabbak±yasam±c±r±dikathane k±raºa½ vuttameva, tasm± kammapathavasen±ti kusal±kusalakammapathavasena. Kammapathavasen±ti ca kammapathavic±ravasena Kammapathabh±va½ apatt±nampi hi k±yaduccarit±d²na½ asevitabbak±d²na½ asevitabbak±yasam±c±r±dibh±vo idha vuccat²ti. Paººattivasen±ti sikkh±padapaººattivasena. Yato yato hi y± y± veramaº², tadubhayepi vibh±vento paººattivasena katheti n±ma. Ten±ha “k±yadv±re”ti-±di. Sikkh±pada½ v²tikkamati eten±ti sikkh±padav²tikkamo, sikkh±padassa v²tikkaman±k±rena pavatto akusaladhammo ya½, tassa asevitabbak±yasam±c±r±dit±. V²tikkamapaµipakkho av²tikkamo, na v²tikkamati eten±ti av²tikkamo, s²la½. Micch± samm± ca pariyesati et±y±ti pariyesan±, ±j²vo, atthato paccayagavesanaby±p±ro k±yavac²dv±riko. Yadi eva½ kasm± visu½ gahaºanti ±ha “yasm±”ti-±di Ariy± niddos± pariyesan± gavesan±ti ariyapariyesan±, ariyehi s±dh³hi pariyesitabb±tipi ariyapariyesan±ti. Vuttavipariy±yato anariyapariyesan± veditabb±. J±tidhammoti j±yanasabh±vo j±yanapakatiko. Jar±dhammoti j²raºasabh±vo. By±dhidhammoti by±dhisabh±vo. Maraºadhammoti m²yanasabh±vo. Sokadhammoti socanakasabh±vo. Sa½kilesadhammoti sa½kilissanasabh±vo. Puttabhariyanti putt± ca bhariy± ca. Esa nayo sabbattha. Dvandekattavasena tesa½ niddeso. J±tar³parajatanti ettha pana yato vik±ra½ an±pajjitv± sabba½ j±tar³pameva hot²ti j±tar³pa½ n±ma suvaººa½. Dhavalasabh±vat±ya rajat²ti rajata½, r³piya½. Idha pana suvaººa½ µhapetv± ya½ kiñci upabhogaparibhog±raha½ “rajatan”tveva gahita½ voh±r³pagam±sak±di. J±tidhamm± hete, bhikkhave, upadhayoti ete k±maguº³padhayo n±ma honti, te sabbepi j±tidhamm±ti dasseti. By±dhidhammav±r±d²su j±tar³parajata½ na gahita½. Na hetassa s²sarog±dayo by±dhayo n±ma santi, na satt±na½ viya cutisaªkh±ta½ maraºa½, na soke uppajjati, cutisaªkh±ta½ maraºanti ca ekabhavapariy±pannakhandhanirodho, so tassa natthi, khaºikanirodho pana khaºe khaºe labbhateva. R±g±d²hi pana sa½kilesehi sa½kilissat²ti sa½kilesadhammav±re gahita½ j±tar³pa½, tath± utusamuµµh±natt± j±tidhammav±re, mala½ gahetv± j²raºato jar±dhammav±re ca. Ariyehi na araº²y±, pariyesan±tipi anariyapariyesan±. Id±ni anesan±vasen±pi ta½ dassetu½ “apic±”ti-±di vutta½. Imin± nayena sukkapakkhepi attho veditabbo. Sambh±rapariyesana½ paharaºavis±digavesana½, payogavasena payogakaraºa½ tajj±v±y±majanana½ t±disa½ upakkamanibbattana½, p±º±tip±t±di-attha½ gamana½, pacceka½ k±la-saddo yojetabbo “sambh±rapariyesanak±lato paµµh±ya, payogakaraºak±lato paµµh±ya, gamanak±lato paµµh±y±”ti. Itaroti “sevitabbo”ti vuttak±yasam±c±r±diko. Cittampi upp±detabba½. Tath± upp±ditacitto hi sati paccayasamav±ye t±disa½ payoga½ parakkama½ karonto paµipattiy± matthaka½ gaºh±ti. Ten±ha “cittupp±dampi kho aha½, bhikkhave, kusalesu dhammesu bahupak±ra½ vad±m²”ti (ma. ni. 1.84). Id±ni ta½ matthakappatta½ asevitabba½, sevitabbañca dassetu½ “apic±”ti-±di vutta½. Saªghabhed±d²nanti ±di-saddena lohitupp±dan±di½ saªgaºh±ti. Buddharatanasaªgharatanupaµµh±neheva dhammaratanupaµµh±nasiddh²ti ±ha “divasassa dvattikkhattu½ tiººa½ ratan±na½ upaµµh±nagaman±divasen±”ti Dhanuggahapesana½ dhanuggahapuris±na½ uyyojana½. ¾di-saddena pañcavaray±can±di½ saªgaºh±ti. “Aj±tasattu½ pas±detv± l±bhupp±davasena parih²nal±bhasakk±rassa kulesu viññ±panan”ti evam±di½ anariyapariyesana½ pariyesant±na½. P±rip³riy±ti p±rip³ri-attha½. Aggamaggaphalavaseneva hi sevitabb±na½ p±rip³r²ti tadattha½ sabb± pubbabh±gapaµipad±, p±timokkhasa½varopi aggamaggeneva paripuººo hot²ti tadattha½ pubbabh±gapaµipada½ vatv± nigamento “p±timokkho…pe… hot²”ti ±ha.