Dh±tuth³pap³j±vaººan±

239. R±jagahe bhagavato sar²r±na½ th³pañca mahañca ak±s²ti katha½ ak±si? Kusin±rato y±va r±jagaha½ pañcav²sati yojan±ni, etthantare aµµha-usabhavitthata½ samatala½ magga½ k±retv± y±disa½ mallar±j±no makuµabandhanassa ca santh±g±rassa ca antare p³ja½ k±resu½. T±disa½ pañcav²satiyojanepi magge p³ja½ k±retv± lokassa anukkaºµhanattha½ sabbattha antar±paºe pas±retv± suvaººadoºiya½ pakkhittadh±tuyo sattipañjarena parikkhip±petv± attano vijite pañcayojanasataparimaº¹ale manusse sannip±t±pesi. Te dh±tuyo gahetv± kusin±rato s±dhuk²¼ita½ k²¼ant± nikkhamitv± yattha yattha suvaººavaºº±ni pupph±ni passanti, tattha tattha dh±tuyo satti-antare µhapetv± p³ja½ aka½su. Tesa½ pupph±na½ kh²ºak±le gacchanti, rathassa dhuraµµh±na½ pacchimaµµh±ne sampatte satta divase s±dhuk²¼ita½ k²¼anti. Eva½ dh±tuyo gahetv± ±gacchant±na½ satta vass±ni satta m±s±ni satta divas±ni v²tivatt±ni.
Micch±diµµhik± “samaºassa gotamassa parinibbutak±lato paµµh±ya balakk±rena s±dhuk²¼it±ya upaddutamha sabbe no kammant± naµµh±”ti ujjh±yant± mana½ padosetv± cha¼±s²tisahassamatt± ap±ye nibbatt±. Kh²º±sav± ±vajjitv± “mah±jano mana½ padosetv± ap±ye nibbatt²”ti disv±– “sakka½ devar±j±na½ dh±tu-±haraº³p±ya½ k±ress±m±”ti tassa santika½ gantv± tamattha½ ±rocetv±– “dh±tu-±haraº³p±ya½ karohi mah±r±j±”ti ±ha½su. Sakko ±ha– “bhante, puthujjano n±ma aj±tasattun± samo saddho natthi, na so mama vacana½ karissati, apica kho m±ravibhi½sakasadisa½ vibhi½saka½ dassess±mi, mah±sadda½ s±vess±mi, yakkhag±hakakhipitaka-arocake kariss±mi, tumhe ‘amanuss± mah±r±ja kupit± dh±tuyo ±har±peth±’ti vadeyy±tha, eva½ so ±har±pessat²”ti. Atha kho sakko ta½ sabba½ ak±si.
Ther±pi r±j±na½ upasaªkamitv±– “mah±r±ja, amanuss± kupit±, dh±tuyo ±har±peh²”ti bhaºi½su. R±j±– “na t±va, bhante, mayha½ citta½ tussati, eva½ santepi ±harant³”ti ±ha. Sattamadivase dh±tuyo ±hari½su. Eva½ ±hat± dh±tuyo gahetv± r±jagahe th³pañca mahañca ak±si. Itarepi attano attano bal±nur³pena ±haritv± sakasakaµµh±nesu th³pañca mahañca aka½su.
240. Evameta½ bh³tapubbanti eva½ eta½ dh±tubh±janañceva dasath³pakaraºañca jambud²pe bh³tapubbanti pacch± saªg²tik±rak± ±ha½su. Eva½ patiµµhitesu pana th³pesu mah±kassapatthero dh±t³na½ antar±ya½ disv± r±j±na½ aj±tasattu½ upasaªkamitv± “mah±r±ja, eka½ dh±tunidh±na½ k±tu½ vaµµat²”ti ±ha. S±dhu, bhante, nidh±nakamma½ t±va mama hotu, sesadh±tuyo pana katha½ ±har±m²ti? Na, mah±r±ja, dh±tu-±haraºa½ tuyha½ bh±ro, amh±ka½ bh±roti. S±dhu, bhante, tumhe dh±tuyo ±haratha, aha½ dh±tunidh±na½ kariss±m²ti. Thero tesa½ tesa½ r±jakul±na½ paricaraºamattameva µhapetv± sesadh±tuyo ±hari. R±mag±me pana dh±tuyo n±g± pariggaºhi½su, t±sa½ antar±yo natthi. “An±gate laªk±d²pe mah±vih±re mah±cetiyamhi nidahissant²”ti t± na ±haritv± sesehi sattahi nagarehi ±haritv± r±jagahassa p±c²nadakkhiºadis±bh±ge µhatv±– “imasmi½ µh±ne yo p±s±ºo atthi, so antaradh±yatu, pa½su suvisuddh± hotu, udaka½ m± uµµhahat³”ti adhiµµh±si.
R±j± ta½ µh±na½ khaº±petv± tato uddhatapa½sun± iµµhak± k±retv± as²timah±s±vak±na½ cetiy±ni k±reti. “Idha r±j± ki½ k±ret²”ti pucchant±nampi “mah±s±vak±na½ cetiy±n²”ti vadanti, na koci dh±tunidh±nabh±va½ j±n±ti. As²tihatthagambh²re pana tasmi½ padese j±te heµµh± lohasanth±ra½ santhar±petv± tattha th³p±r±me cetiyagharappam±ºa½ tambalohamaya½ geha½ k±r±petv± aµµha aµµha haricandan±dimaye karaº¹e ca th³pe ca k±r±pesi. Atha bhagavato dh±tuyo haricandanakaraº¹e pakkhipitv± ta½ haricandanakaraº¹akampi aññasmi½ haricandanakaraº¹ake, tampi aññasminti eva½ aµµha haricandanakaraº¹e ekato katv± eteneva up±yena te aµµha karaº¹e aµµhasu haricandanath³pesu, aµµha haricandanath³pe aµµhasu lohitacandanakaraº¹esu, aµµha lohitacandanakaraº¹e aµµhasu lohitacandanath³pesu, aµµha lohitacandanath³pe aµµhasu dantakaraº¹esu aµµha dantakaraº¹e aµµhasu dantath³pesu, aµµha dantath³pe aµµhasu sabbaratanakaraº¹esu, aµµha sabbaratanakaraº¹e aµµhasu sabbaratanath³pesu, aµµha sabbaratanath³pe aµµhasu suvaººakaraº¹esu, aµµha suvaººakaraº¹e, aµµhasu suvaººath³pesu, aµµha suvaººath³pe aµµhasu rajatakaraº¹esu, aµµha rajatakaraº¹e aµµhasu rajatath³pesu, aµµha rajatath³pe, aµµhasu maºikaraº¹esu, aµµha maºikaraº¹e aµµhasu maºith³pesu, aµµha maºith³pe aµµhasu lohitaªkakaraº¹esu, aµµha lohitaªkakaraº¹e aµµhasu lohitaªkath³pesu, aµµha lohitaªkath³pe aµµhasu mas±ragallakaraº¹esu, aµµha mas±ragallakaraº¹e aµµhasu mas±ragallath³pesu, aµµha mas±ragallath³pe aµµhasu phalikakaraº¹esu, aµµha phalikakaraº¹e aµµhasu phalikamayath³pesu pakkhipi.
Sabbesa½ uparima½ phalikacetiya½ th³p±r±macetiyappam±ºa½ ahosi, tassa upari sabbaratanamaya½ geha½ k±resi, tassa upari suvaººamaya½, tassa upari rajatamaya½, tassa upari tambalohamaya½ geha½. Tattha sabbaratanamaya½ v±lika½ okiritv± jalajathalajapupph±na½ sahass±ni vippakiritv± a¹¹hachaµµh±ni j±takasat±ni as²timah±there suddhodanamah±r±j±na½ mah±m±y±devi½ satta sahaj±teti sabb±net±ni suvaººamay±neva k±resi. Pañcapañcasate suvaººarajatamaye puººaghaµe µhap±pesi, pañca suvaººaddhajasate uss±pesi. Pañcasate suvaººad²pe, pañcasate rajatad²pe k±r±petv± sugandhatelassa p³retv± tesu duk³lavaµµiyo µhapesi.
Ath±yasm± mah±kassapo– “m±l± m± mil±yantu, gandh± m± vinassantu, d²p± m± vijjh±yant³”ti adhiµµhahitv± suvaººapaµµe akkhar±ni chind±pesi–
“An±gate piyad±so n±ma kum±ro chatta½ uss±petv± asoko dhammar±j± bhavissati. So im± dh±tuyo vitth±rik± karissat²”ti.
R±j± sabbapas±dhanehi p³jetv± ±dito paµµh±ya dv±ra½ pidahanto nikkhami, so tambalohadv±ra½ pidahitv± ±viñchanarajjuya½ kuñcikamuddika½ bandhitv± tattheva mahanta½ maºikkhandha½ µhapetv±– “an±gate daliddar±j± ima½ maºi½ gahetv± dh±t³na½ sakk±ra½ karot³”ti akkhara½ chind±pesi.
Sakko devar±j± vissakamma½ ±mantetv±– “t±ta, aj±tasattun± dh±tunidh±na½ kata½, ettha ±rakkha½ paµµhapeh²”ti pahiºi. So ±gantv± v±¼asaªgh±µayanta½ yojesi, kaµµhar³pak±ni tasmi½ dh±tugabbhe phalikavaººakhagge g±hetv± v±tasadisena vegena anupariy±yanta½ yanta½ yojetv± ek±ya eva ±ºiy± bandhitv± samantato giñjak±vasath±k±rena sil±parikkhepa½ katv± upari ek±ya pidahitv± pa½su½ pakkhipitv± bh³mi½ sama½ katv± tassa upari p±s±ºath³pa½ patiµµhapesi. Eva½ niµµhite dh±tunidh±ne y±vat±yuka½ µhatv± theropi parinibbuto, r±j±pi yath±kamma½ gato, tepi manuss± k±laªkat±.
Aparabh±ge piyad±so n±ma kum±ro chatta½ uss±petv± asoko n±ma dhammar±j± hutv± t± dh±tuyo gahetv± jambud²pe vitth±rik± ak±si. Katha½? So nigrodhas±maºera½ niss±ya s±sane laddhappas±do catur±s²ti vih±rasahass±ni k±retv± bhikkhusaªgha½ pucchi– “bhante, may± catur±s²ti vih±rasahass±ni k±rit±ni, dh±tuyo kuto labhiss±m²”ti? Mah±r±ja,– “dh±tunidh±na½ n±ma atth²”ti suºoma, na pana paññ±yati– “asukasmi½ µh±ne”ti. R±j± r±jagahe cetiya½ bhind±petv± dh±tu½ apassanto paµip±katika½ k±retv± bhikkhubhikkhuniyo up±saka-up±sik±yoti catasso paris± gahetv± ves±li½ gato. Tatr±pi alabhitv± kapilavatthu½. Tatr±pi alabhitv± r±mag±ma½ gato. R±mag±me n±g± cetiya½ bhinditu½ na ada½su, cetiye nipatitakud±lo khaº¹±khaº¹a½ hoti. Eva½ tatr±pi alabhitv± allakappa½ veµhad²pa½ p±va½ kusin±ranti sabbattha cetiy±ni bhinditv± dh±tu½ alabhitv±va paµip±katik±ni katv± puna r±jagaha½ gantv± catasso paris± sannip±t±petv±– “atthi kenaci sutapubba½ ‘asukaµµh±ne n±ma dh±tunidh±nan’ti” pucchi.
Tatreko v²savassasatiko thero– “asukaµµh±ne dh±tunidh±nan”ti na j±n±mi, mayha½ pana pit± mah±thero ma½ sattavassak±le m±l±caªkoµaka½ g±h±petv±– “ehi s±maºera, asukagacchantare p±s±ºath³po atthi, tattha gacch±m±”ti gantv± p³jetv±– “ima½ µh±na½ upadh±retu½ vaµµati s±maºer±”ti ±ha. Aha½ ettaka½ j±n±mi mah±r±j±ti ±ha. R±j± “etadeva µh±nan”ti vatv± gacche h±retv± p±s±ºath³pañca pa½suñca apanetv± heµµh± sudh±bh³mi½ addasa. Tato sudhañca iµµhak±yo ca h±retv± anupubbena pariveºa½ oruyha sattaratanav±luka½ asihatth±ni ca kaµµhar³pak±ni samparivattak±ni addasa. So yakkhad±sake pakkos±petv± balikamma½ k±retv±pi neva anta½ na koµi½ passanto devat±na½ namassam±no– “aha½ im± dh±tuyo gahetv± catur±s²tiy± vih±rasahassesu nidahitv± sakk±ra½ karomi, m± me devat± antar±ya½ karont³”ti ±ha.
Sakko devar±j± c±rika½ caranto ta½ disv± vissakamma½ ±mantesi– “t±ta, asoko dhammar±j± ‘dh±tuyo n²hariss±m²’ti pariveºa½ otiººo, gantv± kaµµhar³pak±ni h±reh²”ti. So pañcac³¼ag±mad±rakavesena gantv± rañño purato dhanuhattho µhatv±– “har±mi mah±r±j±”ti ±ha. “Hara, t±t±”ti sara½ gahetv± sandhimhiyeva vijjhi, sabba½ vippakiriyittha. Atha r±j± ±viñchane bandha½ kuñcikamuddika½ gaºhi, maºikkhandha½ passi. “An±gate daliddar±j± ima½ maºi½ gahetv± dh±t³na½ sakk±ra½ karot³”ti puna akkhar±ni disv± kujjhitv±– “m±disa½ n±ma r±j±na½ daliddar±j±ti vattu½ ayuttan”ti punappuna½ ghaµetv± dv±ra½ vivar±petv± antogeha½ paviµµho.
Aµµh±rasavass±dhik±na½ dvinna½ vassasat±na½ upari ±ropitad²p± tatheva pajjalanti. N²luppalapupph±ni taªkhaºa½ ±haritv± ±ropit±ni viya, pupphasanth±ro taªkhaºa½ santhato viya, gandh± ta½ muhutta½ pisitv± µhapit± viya r±j± suvaººapaµµa½ gahetv±– “an±gate piyad±so n±ma kum±ro chatta½ uss±petv± asoko n±ma dhammar±j± bhavissati so im± dh±tuyo vitth±rik± karissat²”ti v±cetv±– “diµµho bho, aha½ ayyena mah±kassapattheren±”ti vatv± v±mahattha½ ±bhujitv± dakkhiºena hatthena apphoµesi. So tasmi½ µh±ne paricaraºadh±tumattameva µhapetv± ses± dh±tuyo gahetv± dh±tugeha½ pubbe pihitanayeneva pidahitv± sabba½ yath±pakatiy±va katv± upari p±s±ºacetiya½ patiµµh±petv± catur±s²tiy± vih±rasahassesu dh±tuyo patiµµh±petv± mah±there vanditv± pucchi– “d±y±domhi, bhante, buddhas±sane”ti. Kissa d±y±do tva½, mah±r±ja, b±hirako tva½ s±sanass±ti. Bhante, channavutikoµidhana½ vissajjetv± catur±s²ti vih±rasahass±ni k±retv± aha½ na d±y±do, añño ko d±y±doti? Paccayad±yako n±ma tva½ mah±r±ja, yo pana attano puttañca dh²tarañca pabb±jeti, aya½ s±sane d±y±do n±m±ti. So puttañca dh²tarañca pabb±jesi. Atha na½ ther± ±ha½su– “id±ni, mah±r±ja, s±sane d±y±dos²”ti.
Evameta½ bh³tapubbanti eva½ eta½ at²te dh±tunidh±nampi jambud²patale bh³tapubbanti. Tatiyasaªg²tik±r±pi ima½ pada½ µhapayi½su.
Aµµhadoºa½ cakkhumato sar²ranti-±dig±th±yo pana tambapaººid²pe therehi vutt±ti.

Iti sumaªgalavil±siniy± d²ghanik±yaµµhakath±ya½

Mah±parinibb±nasuttavaººan± niµµhit±.