¾yusaªkh±ra-ossajjanavaººan±
169. Sato sampaj±no ±yusaªkh±ra½ ossaj²ti sati½ s³paµµhita½ katv± ñ±ºena paricchinditv± ±yusaªkh±ra½ vissajji, pajahi. Tattha na bhagav± hatthena le¹¹u½ viya ±yusaªkh±ra½ ossaji, tem±samattameva pana sam±patti½ sam±pajjitv± tato para½ na sam±pajjiss±m²ti citta½ upp±desi. Ta½ sandh±ya vutta½– “ossaj²”ti. “Ussajj²”ti pi p±µho. Mah±bh³mic±loti mahanto pathav²kampo. Tad± kira dasasahass² lokadh±tu kampittha. Bhi½sanakoti bhayajanako. Devadundubhiyo ca phali½s³ti devabheriyo phali½su, devo sukkhagajjita½ gajji, ak±lavijjulat± nicchari½su, khaºikavassa½ vass²ti vutta½ hoti. Ud±na½ ud±nes²ti kasm± ud±nesi? Koci n±ma vadeyya– “bhagav± pacchato pacchato anubandhitv±– ‘parinibb±yatha, bhante, parinibb±yatha, bhante’ti upadduto bhayena ±yusaªkh±ra½ vissajjes²”ti. “Tassok±so m± hotu, bh²tassa ud±na½ n±ma natth²”ti etassa d²panattha½ p²tivegavissaµµha½ ud±na½ ud±nesi. Tattha sabbesa½ soºasiªg±l±d²nampi paccakkhabh±vato tulita½ paricchinnanti tula½. Ki½ ta½? K±m±vacarakamma½. Na tula½, na v± tula½ sadisamassa añña½ lokiya½ kamma½ atth²ti atula½. Ki½ ta½? Mahaggatakamma½. Athav± k±m±vacarar³p±vacara½ tula½, ar³p±vacara½ atula½. Appavip±ka½ v± tula½, bahuvip±ka½ atula½. Sambhavanti sambhavassa hetubh³ta½, piº¹ak±raka½ r±sik±rakanti attho. Bhavasaªkh±ranti punabbhavasaªkh±raºaka½. Avassaj²ti vissajjesi. Mun²ti buddhamuni. Ajjhattaratoti niyakajjhattarato. Sam±hitoti upac±rappan±sam±dhivasena sam±hito. Abhindi kavacamiv±ti kavaca½ viya abhindi. Attasambhavanti attani sañj±ta½ kilesa½. Ida½ vutta½ hoti– “savip±kaµµhena sambhava½, bhav±bhisaªkh±raºaµµhena bhavasaªkh±ranti ca laddhan±ma½ tul±tulasaªkh±ta½ lokiyakammañca ossaji. Saªg±mas²se mah±yodho kavaca½ viya attasambhava½ kilesañca ajjhattarato sam±hito hutv± abhind²”ti. Atha v± tulanti tulento t²rento. Atulañca sambhavanti nibb±nañceva sambhavañca. Bhavasaªkh±ranti bhavag±mikamma½. Avassaji mun²ti “pañcakkhandh± anicc±, pañcanna½ khandh±na½ nirodho nibb±na½ niccan”ti-±din± (paµi. ma. 3.38) nayena tulayanto buddhamuni bhave ±d²nava½, nibb±ne ca ±nisa½sa½ disv± ta½ khandh±na½ m³labh³ta½ bhavasaªkh±rakamma½– “kammakkhay±ya sa½vattat²”ti (ma. ni. 2.81) eva½ vuttena kammakkhayakarena ariyamaggena avassaji. Katha½? Ajjhattarato sam±hito abhindi kavacamiva attani sambhava½. So hi vipassan±vasena ajjhattarato samathavasena sam±hitoti eva½ pubbabh±gato paµµh±ya samathavipassan±balena kavacamiva attabh±va½ pariyonandhitv± µhita½, attani sambhavatt± “attasambhavan”ti laddhan±ma½ sabbakilesaj±la½ abhindi. Kiles±bh±vena ca katakamma½ appaµisandhikatt± avassaµµha½ n±ma hot²ti eva½ kilesappah±nena kamma½ pajahi, pah²nakilesassa ca bhaya½ n±ma natthi, tasm± abh²tova ±yusaªkh±ra½ ossaji, abh²tabh±vañ±panatthañca ud±na½ ud±nes²ti veditabbo.