Ant±nantav±do

53. “Santi, bhikkhave, eke samaºabr±hmaº± ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti cat³hi vatth³hi. Te ca bhonto samaºabr±hmaº± kim±gamma kim±rabbha ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti cat³hi vatth³hi?
54. “Idha, bhikkhave, ekacco samaºo v± br±hmaºo v± ±tappamanv±ya padh±namanv±ya anuyogamanv±ya appam±damanv±ya samm±manasik±ramanv±ya tath±r³pa½ cetosam±dhi½ phusati, yath±sam±hite citte antasaññ² lokasmi½ viharati.
“So evam±ha– ‘antav± aya½ loko parivaµumo. Ta½ kissa hetu? Ahañhi ±tappamanv±ya padh±namanv±ya anuyogamanv±ya appam±damanv±ya samm±manasik±ramanv±ya tath±r³pa½ cetosam±dhi½ phus±mi, yath±sam±hite citte antasaññ² lokasmi½ vihar±mi. Imin±maha½ eta½ j±n±mi– yath± antav± aya½ loko parivaµumo’ti. Ida½, bhikkhave, paµhama½ µh±na½, ya½ ±gamma ya½ ±rabbha eke samaºabr±hmaº± ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti.
55. “Dutiye ca bhonto samaºabr±hmaº± kim±gamma kim±rabbha ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaºo v± br±hmaºo v± ±tappamanv±ya padh±namanv±ya anuyogamanv±ya appam±damanv±ya samm±manasik±ramanv±ya tath±r³pa½ cetosam±dhi½ phusati, yath±sam±hite citte anantasaññ² lokasmi½ viharati.
“So evam±ha– ‘ananto aya½ loko apariyanto. Ye te samaºabr±hmaº± evam±ha½su– “antav± aya½ loko parivaµumo”ti, tesa½ mus±. Ananto aya½ loko apariyanto. Ta½ kissa hetu? Ahañhi ±tappamanv±ya padh±namanv±ya anuyogamanv±ya appam±damanv±ya samm±manasik±ramanv±ya tath±r³pa½ cetosam±dhi½ phus±mi yath±sam±hite citte anantasaññ² lokasmi½ vihar±mi. Imin±maha½ eta½ j±n±mi– yath± ananto aya½ loko apariyanto’ti. Ida½, bhikkhave, dutiya½ µh±na½, ya½ ±gamma ya½ ±rabbha eke samaºabr±hmaº± ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti.
56. “Tatiye ca bhonto samaºabr±hmaº± kim±gamma kim±rabbha ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaºo v± br±hmaºo v± ±tappamanv±ya padh±namanv±ya anuyogamanv±ya appam±damanv±ya samm±manasik±ramanv±ya tath±r³pa½ cetosam±dhi½ phusati, yath±sam±hite citte uddhamadho antasaññ² lokasmi½ viharati, tiriya½ anantasaññ².
“So evam±ha– ‘antav± ca aya½ loko ananto ca. Ye te samaºabr±hmaº± evam±ha½su– “antav± aya½ loko parivaµumo”ti, tesa½ mus±. Yepi te samaºabr±hmaº± evam±ha½su– “ananto aya½ loko apariyanto”ti, tesampi mus±. Antav± ca aya½ loko ananto ca. Ta½ kissa hetu? Ahañhi ±tappamanv±ya padh±namanv±ya anuyogamanv±ya appam±damanv±ya samm±manasik±ramanv±ya tath±r³pa½ cetosam±dhi½ phus±mi, yath±sam±hite citte uddhamadho antasaññ² lokasmi½ vihar±mi, tiriya½ anantasaññ². Imin±maha½ eta½ j±n±mi– yath± antav± ca aya½ loko ananto c±’ti. Ida½, bhikkhave, tatiya½ µh±na½, ya½ ±gamma ya½ ±rabbha eke samaºabr±hmaº± ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti.
57. “Catutthe ca bhonto samaºabr±hmaº± kim±gamma kim±rabbha ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti? Idha, bhikkhave, ekacco samaºo v± br±hmaºo v± takk² hoti v²ma½s². So takkapariy±hata½ v²ma½s±nucarita½ saya½paµibh±na½ evam±ha– ‘nev±ya½ loko antav±, na pan±nanto. Ye te samaºabr±hmaº± evam±ha½su– “antav± aya½ loko parivaµumo”ti, tesa½ mus±. Yepi te samaºabr±hmaº± evam±ha½su– “ananto aya½ loko apariyanto”ti, tesampi mus±. Yepi te samaºabr±hmaº± evam±ha½su– “antav± ca aya½ loko ananto c±”ti, tesampi mus±. Nev±ya½ loko antav± na pan±nanto’ti. Ida½, bhikkhave catuttha½ µh±na½, ya½ ±gamma ya½ ±rabbha eke samaºabr±hmaº± ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti.
58. “Imehi kho te, bhikkhave, samaºabr±hmaº± ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti cat³hi vatth³hi. Ye hi keci, bhikkhave, samaº± v± br±hmaº± v± ant±nantik± ant±nanta½ lokassa paññapenti, sabbe te imeheva cat³hi vatth³hi, etesa½ v± aññatarena; natthi ito bahiddh±.
59. “Tayida½, bhikkhave, tath±gato paj±n±ti– ‘ime diµµhiµµh±n± eva½gahit± eva½par±maµµh± eva½gatik± bhavanti eva½abhisampar±y±’ti. Tañca tath±gato paj±n±ti, tato ca uttaritara½ paj±n±ti, tañca paj±nana½ na par±masati, apar±masato cassa paccattaññeva nibbuti vidit±. Vedan±na½ samudayañca atthaªgamañca ass±dañca ±d²navañca nissaraºañca yath±bh³ta½ viditv± anup±d±vimutto, bhikkhave, tath±gato.
60. “Ime kho te, bhikkhave, dhamm± gambh²r± duddas± duranubodh± sant± paº²t± atakk±vacar± nipuº± paº¹itavedan²y±, ye tath±gato saya½ abhiññ± sacchikatv± pavedeti, yehi tath±gatassa yath±bhucca½ vaººa½ samm± vadam±n± vadeyyu½.