Ekaccasassatav±davaŗŗan±

38. Ekaccasassatik±ti ekaccasassatav±d±. Te duvidh± honti– sattekaccasassatik±, saŖkh±rekaccasassatik±ti. Duvidh±pi idha gahit±yeva.
39. Yanti nip±tamatta½. Kad±c²ti kismińci k±le. Karahac²ti tasseva vevacana½. D²ghassa addhunoti d²ghassa k±lassa. Accayen±ti atikkamena Sa½vaµµat²ti vinassati. Yebhuyyen±ti ye uparibrahmalokesu v± ar³pesu v± nibbattanti, tadavasese sandh±ya vutta½. Jh±namanena nibbattatt± manomay±. P²ti tesa½ bhakkho ±h±roti p²tibhakkh±. Attanova tesa½ pabh±ti saya½pabh±. Antalikkhe carant²ti antalikkhacar±. Subhesu uyy±navim±nakapparukkh±d²su tiµµhant²ti, subhaµµh±yino subh± v± manorammavatth±bharaŗ± hutv± tiµµhant²ti subhaµµh±yino. Cira½ d²ghamaddh±nanti ukka½sena aµµha kappe.
40. Vivaµµat²ti saŗµh±ti. Suńńa½ brahmavim±nanti pakatiy± nibbattasatt±na½ natthit±ya suńńa½, brahmak±yikabh³mi nibbattat²ti attho. Tassa katt± v± k±ret± v± natthi, visuddhimagge vuttanayena pana kammapaccaya-utusamuµµh±n± ratanabh³mi nibbattati. Pakatinibbattiµµh±nesuyeva cettha uyy±nakapparukkh±dayo nibbattanti. Atha satt±na½ pakatiy± vasitaµµh±ne nikanti uppajjati, te paµhamajjh±na½ bh±vetv± tato otaranti, tasm± atha kho ańńataro sattoti-±dim±ha. ¾yukkhay± v± puńńakkhay± v±ti ye u¼±ra½ puńńakamma½ katv± yattha katthaci app±yuke devaloke nibbattanti, te attano puńńabalena µh±tu½ na sakkonti, tassa pana devalokassa ±yuppam±ŗeneva cavant²ti ±yukkhay± cavant²ti vuccanti. Ye pana paritta½ puńńakamma½ katv± d²gh±yukadevaloke nibbattanti, te y±vat±yuka½ µh±tu½ na sakkonti, antar±va cavant²ti puńńakkhay± cavant²ti vuccanti. D²ghamaddh±na½ tiµµhat²ti kappa½ v± upa¹¹hakappa½ v±.
41. Anabhirat²ti aparass±pi sattassa ±gamanapatthan±. Y± pana paµighasampayutt± ukkaŗµhit±, s± brahmaloke natthi. Paritassan±ti ubbijjan± phandan±, s± panes± t±satassan±, taŗh±tassan±, diµµhitassan±, ń±ŗatassan±ti catubbidh± hoti. Tattha “j±ti½ paµicca bhaya½ bhay±naka½ chambhitatta½ lomaha½so cetaso utr±so. Jara½… by±dhi½… maraŗa½ paµicca…pe… utr±so”ti (vibha. 921) aya½ t±satassan± n±ma. “Aho vata ańńepi satt± itthatta½ ±gaccheyyun”ti (d². ni. 3.38) aya½ taŗh±tassan± n±ma. “Paritassitavipphanditamev±”ti aya½ diµµhitassan± n±ma. “Tepi tath±gatassa dhammadesana½ sutv± yebhuyyena bhaya½ sa½vega½ sant±sa½ ±pajjant²”ti (a. ni. 4.33) aya½ ń±ŗatassan± n±ma. Idha pana taŗh±tassan±pi diµµhitassan±pi vaµµati. Brahmavim±nanti idha pana paµham±bhinibbattassa atthit±ya suńńanti na vutta½. Upapajjant²ti upapattivasena upagacchanti. Sahabyatanti sahabh±va½.
42. Abhibh³ti abhibhavitv± µhito jeµµhakohamasm²ti. Anabhibh³toti ańńehi anabhibh³to. Ańńadatth³ti eka½savacane nip±to. Dassanavasena daso, sabba½ pass±m²ti attho. Vasavatt²ti sabba½ jana½ vase vattemi. Issaro katt± nimm±t±ti aha½ loke issaro, aha½ lokassa katt± ca nimm±t± ca, pathav²– himavanta-sineru-cakkav±¼a-mah±samudda-candima-s³riy± may± nimmit±ti. Seµµho sajit±ti aha½ lokassa uttamo ca sajit± ca, “tva½ khattiyo n±ma hohi, tva½ br±hmaŗo, vesso, suddo, gahaµµho, pabbajito n±ma. Antamaso tva½ oµµho hohi, goŗo hoh²”ti “eva½ satt±na½ sa½visajet± ahan”ti mańńati. Vas² pit± bh³tabhaby±nanti (d². ni. 1.17) ahamasmi ciŗŗavasit±ya vas², aha½ pit± bh³t±nańca bhaby±nańc±ti mańńati. Tattha aŗ¹ajajal±buj± satt± anto-aŗ¹akose ceva antovatthimhi ca bhaby± n±ma, bahi nikkhantak±lato paµµh±ya bh³t± n±ma. Sa½sedaj± paµhamacittakkhaŗe bhaby±, dutiyato paµµh±ya bh³t±. Opap±tik± paµhama-iriy±pathe bhaby±, dutiyato paµµh±ya bh³t±ti veditabb±. Te sabbepi mayha½ putt±ti sańń±ya “aha½ pit± bh³tabhaby±nan”ti mańńati.
Id±ni k±raŗato s±dhetuk±mo– “may± ime satt± nimmit±”ti paµińńa½ katv± “ta½ kissa het³”ti-±dim±ha. Itthattanti itthabh±va½, brahmabh±vanti attho. Imin± mayanti attano kammavasena cut±pi upapann±pi ca kevala½ mańńan±matteneva “imin± maya½ nimmit±”ti mańńam±n± vaŖkacchidde vaŖka-±ŗ² viya onamitv± tasseva p±dam³la½ gacchant²ti.
43. Vaŗŗavantataro c±ti vaŗŗavantataro, abhir³po p±s±dikoti attho. Mahesakkhataroti issariyapariv±ravasena mah±yasataro.
44. Żh±na½ kho panetanti k±raŗa½ kho paneta½. So tato cavitv± ańńatra na gacchati, idheva ±gacchati, ta½ sandh±yeta½ vutta½. Ag±rasm±ti geh±. Anag±riyanti pabbajja½. Pabbajj± hi yasm± ag±rassa hi ta½ kasigorakkh±dikamma½ tattha natthi, tasm± anag±riyanti vuccati. Pabbajat²ti upagacchati. Tato para½ n±nussarat²ti tato pubbeniv±s± para½ na sarati, saritu½ asakkonto tattha µhatv± diµµhi½ gaŗh±ti.
Niccoti-±d²su tassa upapatti½ apassanto niccoti vadati, maraŗa½ apassanto dhuvoti, sad±bh±vato sassatoti, jar±vasen±pi vipariŗ±massa abh±vato avipariŗ±madhammoti. Sesamettha paµhamav±re utt±namev±ti.
45-46. Dutiyav±re khi¹¹±ya padussanti vinassant²ti khi¹¹±padosik±, pad³sik±tipi p±¼i½ likhanti, s± aµµhakath±ya½ natthi. Ativelanti atik±la½, aticiranti attho. Hassakhi¹¹±ratidhammasam±pann±ti hassarati dhammańceva khi¹¹±ratidhammańca sam±pann± anuyutt±, ke¼ihassasukhańceva k±yikav±casikak²¼±sukhańca anuyutt±, vuttappak±raratidhammasamaŖgino hutv± viharant²ti attho.
Sati sammussat²ti kh±dan²yabhojan²yesu sati sammussati. Te kira puńńavises±dhigatena mahantena attano sirivibhavena nakkhatta½ k²¼ant± t±ya sampattimahantat±ya– “±h±ra½ paribhuńjimha, na paribhuńjimh±”tipi na j±nanti. Atha ek±h±r±tikkamanato paµµh±ya nirantara½ kh±dant±pi pivant±pi cavantiyeva, na tiµµhanti. Kasm±? Kammajatejassa balavat±ya, karajak±yassa mandat±ya, manuss±nańhi kammajatejo mando, karajak±yo balav±. Tesa½ tejassa mandat±ya karajak±yassa balavat±ya satt±hampi atikkamitv± uŗhodaka-acchay±gu-±d²hi sakk± vatthu½ upatthambhetu½. Dev±na½ pana tejo balav± hoti, karaja½ manda½. Te eka½ ±h±ravela½ atikkamitv±va saŗµh±tu½ na sakkonti. Yath± n±ma gimh±na½ majjhanhike tattap±s±ŗe µhapita½ paduma½ v± uppala½ v± s±yanhasamaye ghaµasaten±pi sińciyam±na½ p±katika½ na hoti, vinassatiyeva. Evameva pacch± nirantara½ kh±dant±pi pivant±pi cavantiyeva, na tiµµhanti. Ten±ha “satiy± sammos± te dev± tamh± k±y± cavant²”ti. Katame pana te dev±ti? Ime dev±ti aµµhakath±ya½ vic±raŗ± natthi, “dev±na½ kammajatejo balav± hoti, karaja½ mandan”ti avisesena vuttatt± pana ye keci kaba¼²k±r±h±r³paj²vino dev± eva½ karonti, teyeva cavant²ti veditabb±. Keci pan±hu– “nimm±naratiparanimmitavasavattino te dev±”ti. Khi¹¹±padussanamatteneva hete khi¹¹±padosik±ti vutt±. Sesamettha purimanayeneva veditabba½.
47-48. Tatiyav±re manena padussanti vinassant²ti manopadosik±, ete c±tumah±r±jik±. Tesu kira eko devaputto– nakkhatta½ k²¼iss±m²ti sapariv±ro rathena v²thi½ paµipajjati, athańńo nikkhamanto ta½ purato gacchanta½ disv±– ‘bho aya½ kapaŗo’, adiµµhapubba½ viya eta½ disv±– “p²tiy± uddhum±to viya bhijjam±no viya ca gacchat²”ti kujjhati. Purato gacchantopi nivattitv± ta½ kuddha½ disv±– kuddh± n±ma suvidit± hont²ti kuddhabh±vamassa ńatv±– “tva½ kuddho, mayha½ ki½ karissasi, aya½ sampatti may± d±nas²l±d²na½ vasena laddh±, na tuyha½ vasen±”ti paµikujjhati. Ekasmińhi kuddhe itaro akuddho rakkhati, ubhosu pana kuddhesu ekassa kodho itarassa paccayo hoti. Tassapi kodho itarassa paccayo hot²ti ubho kandant±na½yeva orodh±na½ cavanti. Ayamettha dhammat±. Sesa½ vuttanayeneva veditabba½.
49-52. Takk²v±de aya½ cakkh±d²na½ bheda½ passati, citta½ pana yasm± purima½ purima½ pacchimassa pacchimassa paccaya½ datv±va nirujjhati, tasm± cakkh±d²na½ bhedato balavatarampi cittassa bheda½ na passati. So ta½ apassanto yath± n±ma sakuŗo eka½ rukkha½ jahitv± ańńasmi½ nil²yati, evameva imasmi½ attabh±ve bhinne citta½ ańńatra gacchat²ti gahetv± evam±ha. Sesamettha vuttanayeneva veditabba½.
Ant±nantav±davaŗŗan±
53. Ant±nantik±ti ant±nantav±d±, anta½ v± ananta½ v± ant±nanta½ v± nevant±n±nanta½ v± ±rabbha pavattav±d±ti attho.
54-60. Antasańń² lokasmi½ viharat²ti paµibh±ganimitta½ cakkav±¼apariyanta½ ava¹¹hetv± ta½– “loko”ti gahetv± antasańń² lokasmi½ viharati, cakkav±¼apariyanta½ katv± va¹¹hitakasiŗo pana anantasańń² hoti, uddhamadho ava¹¹hetv± pana tiriya½ va¹¹hetv± uddhamadho antasańń², tiriya½ anantasańń². Takk²v±do vuttanayeneva veditabbo. Ime catt±ropi attan± diµµhapubb±nus±reneva diµµhiy± gahitatt± pubbantakappikesu paviµµh±.