C³¼as²lavaººan±

7. Appamattaka½ kho paneta½, bhikkhaveti ko anusandhi? Ida½ sutta½ dv²hi padehi ±baddha½ vaººena ca avaººena ca. Tattha avaººo– “iti peta½ abh³ta½ iti peta½ atacchan”ti, ettheva udakanta½ patv± aggiviya nivatto. Vaººo pana bh³ta½ bh³tato paµij±nitabba½– “iti peta½ bh³tan”ti eva½ anuvattatiyeva. So pana duvidho brahmadattena bh±sitavaººo ca bhikkhusaªghena acchariya½ ±vusoti-±din± nayena ±raddhavaººo ca. Tesu bhikkhusaªghena vuttavaººassa upari suññat±pak±sane anusandhi½ dassessati. Idha pana brahmadattena vuttavaººassa anusandhi½ dassetu½ “appamattaka½ kho paneta½, bhikkhave”ti desan± ±raddh±.
Tattha appamattakanti parittassa n±ma½. Oramattakanti tasseva vevacana½. Matt±ti vuccati pam±ºa½. Appa½ matt± etass±ti appamattaka½. Ora½ matt± etass±ti oramattaka½. S²lameva s²lamattaka½. Ida½ vutta½ hoti– ‘appamattaka½ kho, paneta½ bhikkhave, oramattaka½ s²lamattaka½’ n±ma yena “tath±gatassa vaººa½ vad±m²”ti uss±ha½ katv±pi vaººa½ vadam±no puthujjano vadeyy±ti. Tattha siy±– nanu ida½ s²la½ n±ma yogino aggavibh³sana½? Yath±hu por±º±–
“S²la½ yogissa’laªk±ro, s²la½ yogissa maº¹ana½;
s²lehi’laªkato yog², maº¹ane aggata½ gato”ti.
Bhagavat±pi ca anekesu suttasatesu s²la½ mahantameva katv± kathita½. Yath±ha– “±kaªkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu ‘sabrahmac±r²na½ piyo cassa½ man±po ca garu ca bh±van²yo c±’ti, s²lesvevassa parip³rak±r²”ti (ma. ni. 1.65) ca.
“Kik²va aº¹a½, camar²va v±ladhi½;
piya½va putta½, nayana½va ekaka½;
tatheva s²la½, anurakkham±n±;
supesal± hotha, sad± sag±rav±”ti ca.
“Na pupphagandho paµiv±tameti;
na candana½ taggaramallik± v±;
satañca gandho paµiv±tameti;
sabb± dis± sappuriso pav±yati.
Candana½ tagara½ v±pi, uppala½ atha vassik²;
etesa½ gandhaj±t±na½, s²lagandho anuttaro.
Appamatto aya½ gandho, yv±ya½ tagaracandana½;
yo ca s²lavata½ gandho, v±ti devesu uttamo.
Tesa½ sampannas²l±na½, appam±davih±rina½;
sammadaññ± vimutt±na½, m±ro magga½ na vindat²”ti ca. (Dha. pa. 57).
“S²le patiµµh±ya naro sapañño, citta½ paññañca bh±vaya½;
±t±p² nipako bhikkhu, so ima½ vijaµaye jaµan”ti ca. (Sa½. ni. 1.23).
“Seyyath±pi, bhikkhave, ye keci b²jag±mabh³tag±m± vu¹¹hi½ vir³¼hi½ vepulla½ ±pajjanti, sabbe te pathavi½ niss±ya, pathaviya½ patiµµh±ya; evamete b²jag±mabh³tag±m± vu¹¹hi½ vir³¼hi½ vepulla½ ±pajjanti. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu s²la½ niss±ya s²le patiµµh±ya sattabojjhaªge bh±vento sattabojjhaªge bahul²karonto vu¹¹hi½ vir³¼hi½ vepulla½ p±puº±ti dhammes³”ti (sa½. ni. 5.150) ca. Eva½ aññ±nipi anek±ni sutt±ni daµµhabb±ni. Evamanekesu suttasatesu s²la½ mahantameva katv± kathita½. Ta½ “kasm± imasmi½ µh±ne appamattakan”ti ±h±ti? Upari guºe upanidh±ya. S²lañhi sam±dhi½ na p±puº±ti, sam±dhi pañña½ na p±puº±ti, tasm± uparima½ upanidh±ya heµµhima½ oramattaka½ n±ma hoti. Katha½ s²la½ sam±dhi½ na p±puº±ti? Bhagav± hi abhisambodhito sattame sa½vacchare s±vatthinagara– dv±re kaº¹ambarukkham³le dv±dasayojane ratanamaº¹ape yojanappam±ºe ratanapallaªke nis²ditv± tiyojanike dibbasetacchatte dh±riyam±ne dv±dasayojan±ya paris±ya att±d±naparid²pana½ titthiyamaddana½– “uparimak±yato aggikkhandho pavattati, heµµhimak±yato udakadh±r± pavattati…pe… ekekalomak³pato aggikkhandho pavattati, ekekalomak³pato udakadh±r± pavattati, channa½ vaºº±nan”ti-±dinayappavatta½ yamakap±µih±riya½ dasseti. Tassa suvaººavaººasar²rato suvaººavaºº± rasmiyo uggantv± y±va bhavagg± gacchanti, sakaladasasahassacakkav±¼assa alaªkaraºak±lo viya hoti, dutiy± dutiy± rasmiyo purim±ya purim±ya yamakayamak± viya ekakkhaºe viya pavattanti.
Dvinnañca citt±na½ ekakkhaºe pavatti n±ma natthi. Buddh±na½ pana bhagavant±na½ bhavaªgapariv±sassa lahukat±ya pañcah±k±rehi ±ciººavasit±ya ca, t± ekakkhaºe viya pavattanti. Tass± tass± pana rasmiy± ±vajjanaparikamm±dhiµµh±n±ni visu½ visu½yeva.
N²larasmi-atth±ya hi bhagav± n²lakasiºa½ sam±pajjati, p²tarasmi-atth±ya p²takasiºa½, lohita-od±tarasmi-atth±ya lohita-od±takasiºa½, aggikkhandhatth±ya tejokasiºa½, udakadh±ratth±ya ±pokasiºa½ sam±pajjati. Satth± caªkamati, nimmito tiµµhati v± nis²dati v± seyya½ v± kappet²ti sabba½ vitth±retabba½. Ettha ekampi s²lassa kicca½ natthi, sabba½ sam±dhikiccameva. Eva½ s²la½ sam±dhi½ na p±puº±ti.
Ya½ pana bhagav± kappasatasahass±dhik±ni catt±ri asaªkhyeyy±ni p±ramiyo p³retv±, ek³nati½savassak±le cakkavattisir²niv±sabh³t± bhavan± nikkhamma anom±nad²t²re pabbajitv±, chabbass±ni padh±nayoga½ katv±, vis±khapuººam±ya½ uruvelag±me suj±t±ya dinna½ pakkhittadibboja½ madhup±y±sa½ paribhuñjitv±, s±yanhasamaye dakkhiºuttarena bodhimaº¹a½ pavisitv± assatthadumar±j±na½ tikkhattu½ padakkhiºa½ katv±, pubbuttarabh±ge µhito tiºasanth±ra½ santharitv±, tisandhipallaªka½ ±bhujitv±, caturaªgasamann±gata½ mett±kammaµµh±na½ pubbaªgama½ katv±, v²riy±dhiµµh±na½ adhiµµh±ya, cuddasahatthapallaªkavaragato suvaººap²µhe µhapita½ rajatakkhandha½ viya paññ±sahattha½ bodhikkhandha½ piµµhito katv±, upari maºichattena viya bodhis±kh±ya dh±riyam±no, suvaººavaººe c²vare pav±¼asadisesu bodhi-aªkuresu patam±nesu, s³riye attha½ upagacchante m±rabala½ vidhamitv±, paµhamay±me pubbeniv±sa½ anussaritv±, majjhimay±me dibbacakkhu½ visodhetv±, pacc³sak±le sabbabuddh±nam±ciººe paccay±k±re ñ±ºa½ ot±retv±, ±n±p±nacatutthajjh±na½ nibbattetv±, tadeva p±daka½ katv± vipassana½ va¹¹hetv±, maggapaµip±µiy± adhigatena catutthamaggena sabbakilese khepetv± sabbabuddhaguºe paµivijjhi, idamassa paññ±kicca½. Eva½ sam±dhi pañña½ na p±puº±ti.
Tattha yath± hatthe udaka½ p±tiya½ udaka½ na p±puº±ti, p±tiya½ udaka½ ghaµe udaka½ na p±puº±ti, ghaµe udaka½ kolambe udaka½ na p±puº±ti, kolambe udaka½ c±µiya½ udaka½ na p±puº±ti, c±µiya½ udaka½ mah±kumbhiya½ udaka½ na p±puº±ti, mah±kumbhiya½ udaka½ kusobbhe udaka½ na p±puº±ti, kusobbhe udaka½ kandare udaka½ na p±puº±ti, kandare udaka½ kunnadiya½ udaka½ na p±puº±ti, kunnadiya½ udaka½ pañcamah±nadiya½ udaka½ na p±puº±ti, pañcamah±nadiya½ udaka½ cakkav±¼amah±samudde udaka½ na p±puº±ti, cakkav±¼amah±samudde udaka½ sinerup±dake mah±samudde udaka½ na p±puº±ti. P±tiya½ udaka½ upanidh±ya hatthe udaka½ paritta½…pe… sinerup±dakamah±samudde udaka½ upanidh±ya cakkav±¼amah±samudde udaka½ paritta½. Iti upar³pari udaka½ bahuka½ up±d±ya heµµh± heµµh± udaka½ paritta½ hoti.
Evameva upari upari guºe up±d±ya heµµh± heµµh± s²la½ appamattaka½ oramattakanti veditabba½. Ten±ha– “appamattaka½ kho paneta½, bhikkhave, oramattaka½ s²lamattakan”ti.
Yena puthujjanoti, ettha–
“Duve puthujjan± vutt±, buddhen±diccabandhun±;
andho puthujjano eko, kaly±ºeko puthujjano”ti.
Tattha yassa khandhadh±tu-±yatan±d²su uggahaparipucch±savanadh±raºapaccavekkhaº±ni natthi, aya½ andhaputhujjano. Yassa t±ni atthi, so kaly±ºaputhujjano. Duvidhopi panesa–
“Puth³na½ janan±d²hi, k±raºehi puthujjano;
puthujjanantogadhatt±, puthuv±ya½ jano iti”.
So hi puth³na½ n±nappak±r±na½ kiles±d²na½ janan±d²hi k±raºehi puthujjano. Yath±ha–
“Puthu kilese janent²ti puthujjan±, puthu avihatasakk±yadiµµhik±ti puthujjan±, puthu satth±r±na½ mukhullokik±ti puthujjan±, puthu sabbagat²hi avuµµhit±ti puthujjan±, puthu n±n±bhisaªkh±re abhisaªkharont²ti puthujjan±, puthu n±n±-oghehi vuyhanti, puthu sant±pehi santappanti, puthu pari¼±hehi pari¹ayhanti, puthu pañcasu k±maguºesu ratt± giddh± gathit± mucchit± ajjhopann± lagg± laggit± palibuddh±ti puthujjan±, puthu pañcahi n²varaºehi ±vut± nivut± ovut± pihit± paµicchann± paµikujjit±ti puthujjan±”ti. Puth³na½ gaºanapathamat²t±na½ ariyadhammaparammukh±na½ n²cadhammasam±c±r±na½ jan±na½ antogadhatt±pi puthujjano, puthuv±ya½ visu½yeva saªkhya½ gato visa½saµµho s²lasut±diguºayuttehi ariyehi janeh²ti puthujjanoti.
Tath±gatass±ti aµµhahi k±raºehi bhagav± tath±gato. Tath± ±gatoti tath±gato, tath± gatoti tath±gato, tathalakkhaºa½ ±gatoti tath±gato, tathadhamme y±th±vato abhisambuddhoti tath±gato, tathadassit±ya tath±gato, tathav±dit±ya tath±gato, tath±k±rit±ya tath±gato, abhibhavanaµµhena tath±gatoti.
Katha½ bhagav± tath± ±gatoti tath±gato? Yath± sabbalokahit±ya ussukkam±pann± purimak± samm±sambuddh± ±gat±, yath± vipass² bhagav± ±gato, yath± sikh² bhagav±, yath± vessabh³ bhagav±, yath± kakusandho bhagav±, yath± koº±gamano bhagav±, yath± kassapo bhagav± ±gato Ki½ vutta½ hoti? Yena abhin²h±rena ete bhagavanto ±gat±, teneva amh±kampi bhagav± ±gato. Atha v± yath± vipass² bhagav±…pe… yath± kassapo bhagav± d±nap±rami½ p³retv±, s²lanekkhammapaññ±v²riyakhantisacca-adhiµµh±namett±-upekkh±p±rami½ p³retv±, im± dasa p±ramiyo, dasa upap±ramiyo, dasa paramatthap±ramiyoti samati½sap±ramiyo p³retv± aªgaparicc±ga½, nayanadhanarajjaputtad±raparicc±ganti ime pañca mah±paricc±ge pariccajitv± pubbayogapubbacariyadhammakkh±nañ±tatthacariy±dayo p³retv± buddhicariy±ya koµi½ patv± ±gato; tath± amh±kampi bhagav± ±gato. Atha v± yath± vipass² bhagav±…pe… kassapo bhagav± catt±ro satipaµµh±ne, catt±ro sammappadh±ne, catt±ro iddhip±de, pañcindriy±ni, pañca bal±ni, satta bojjhaªge, ariya½ aµµhaªgika½ magga½ bh±vetv± br³hetv± ±gato, tath± amh±kampi bhagav± ±gato. Eva½ tath± ±gatoti tath±gato.
“Yatheva lokamhi vipassi-±dayo,
sabbaññubh±va½ munayo idh±gat±;
tath± aya½ sakyamun²pi ±gato,
tath±gato vuccati tena cakkhum±”ti.
Eva½ tath± ±gatoti tath±gato.
Katha½ tath± gatoti tath±gato? Yath± sampatij±to vipass² bhagav± gato…pe… kassapo bhagav± gato.
Kathañca so bhagav± gato So hi sampati j±tova samehi p±dehi pathaviya½ patiµµh±ya uttar±bhimukho sattapadav²tih±rena gato. Yath±ha– “sampatij±to kho, ±nanda, bodhisatto samehi p±dehi patiµµhahitv± uttar±bhimukho sattapadav²tih±rena gacchati, setamhi chatte anudh±riyam±ne sabb± ca dis± anuviloketi, ±sabhi½ v±ca½ bh±sati– ‘aggohamasmi lokassa, jeµµhohamasmi lokassa, seµµhohamasmi lokassa, ayamantim± j±ti, natthid±ni punabbhavo’ti” (d². ni. 2.31).