Latvitthiy³hi ko-.
Latuppaccayantehi itthiyam²k±r³k±rantehi cabahula½ kappaccayo hoti aññapadatthe; bahukattuko; bahukum±riko; bahubrahmabandhuko, bahula½tveva-subbhu.
V±ññato-.
Aññehi aññapadatthe ko v± bahula½ hoti; bahu m±lako; bahum±lo.
Uttarapade-.
Etamadhikata½ veditabba½.
Imassida½-.
Uttarapade parato imassa ida½ hoti; idamaµµhit±; idappaccay±; niggah²talopo passa ca dvibh±vo.
Pu½ pumassa v±-.
Pumassa pu½hotuttarapade vibh±s±; pulliªga½; pu½liªga½.
Ýa nnantuna½-.
Esa½ µa hotuttarapadekvaci v±; bhavampatiµµh± maya½; bh±gavamam³lak± no dhamm±–-bahul±dhik±r± tar±disu ca; pageva mahattar²; rattaññumahatta½.
A-5
.
Esa½ a hotuttarapade; guºavantapatiµµho’smi.
[Hhv page ]
Man±dy±p±d²namo maye ca-.
Man±d²nam±p±d²nañca o hotuttarapade maye ca; mano seµµh±; manomay±; rajojalla½; rajomaya½; ±pogata½; ±pomaya½; anuyanti disodisa½.
Parassasa½khy±su-.
Sa½khy±suttarapadesu parassa o hoti; parosata½, parosahassa½–-sa½khy±s³ti-ki½:paradattupaj²vino.
Jane uttarapade phuthassa u hoti; ariyehi puthagev±ya½ janoti puthujjano.
So chass±h±yatane v±-.
Ahe ±yatane vuttarapade chassa so v± hoti; s±ha½, ch±ha½; sa¼±yatana½, cha¼±yatana½.
Ltupit±d²nam±raªaraªi-.
Latuppaccayant±na½ pit±d²nañca yath±kkamam±raªaraªi v± hontuttarapade; satth±radassana½; katt±raniddeso; m±rata pitaro–-v±tveva-satthudassana½; m±t±pitaro.
Vijj±yonisamb±ndhanam± tatra catthe-.
Latupit±d²na½ vijj±sambandh²na½ yonisambandh²nañca tesveva latupit±disu vijj±yonisambandhisuttarapadesu catthavisaye ± hoti; hot±pot±ro; m±t±pitaro–-latupit±d²nantvevaputtabh±taro; tatreti-ki½: pitupit±mah±; cattheti-ki½; m±tu bh±t±; vijj±yonisambandh±nanti-ki½:d±tubh±taro.
Putte-.
Putte uttarapade vatthavisaye latupit±d²na½vijj±yoni sambandh±nam± hoti; pit±putt±; m±t±putt±.
Cismi½-.
Cippaccayante uttarapade ± hoti; kes±kesi; muµµh±muµµhi.
Itthiyamh±sitapumitthi pumevekatthe-.
Itthiya½ vattam±ne ekatthe sam±n±dhikaraºe uttarapade pare bh±sitapum± itthi pumeva hoti; kurabhariyo; d²gha
Jaªgho; yuvaj±yo–-itthiyanti-ki½:’kaly±º² padh±namesa½’ kalyy±ºippadh±n±; bh±sitapumeti- ki½: kaññ±bhariyo; itthiti-ki½: g±maºikula½ diµµhi assa’ g±maºidiµµhi; ekattheti-ki½:’kaly±ºiy± m±t±’ kaly±º²m±t±.
Kvacippaccaye-.
Bh±sitapumitthi paccaye kvaci pumeva hoti; vyattatar±, vyyattatam±.
Sabb±dayo vuttimatte-.
Itthiv±cak± sabb±dayo vuttimatte pumeva honti; tass± mukha½’ tammukha½; tassa½ tatra; t±ya tato; tassa½vel±ya½ tad±.
Ch±y±ya jaya½ patimhi-.
Patimhi pare j±y±ya jaya½ hoti; jayampat²–-j±nipat²tipakatantarena siddha½; tath± dampat² jampat²ti.
Saññ±yamudodakassa-.
Saññ±yamudakassuttarapade ud±deso hoti; udadh²; udap±na½.
Kumbh±disuv±-.
Kumbh±dasuttarapadesu udakassa ud±deso v± hoti; udakumbho, udakakumbho; udapatto, udakapatto; udabindu, ukabindu–-±katigaºo’ya½.
Sot±dis³lopo-.
Sot±disuttarapadesu-udakassa ussalopo hoti; dakasota½; dakarakkhaso.
Ýa nañssa-.
Uttarapadenañsaddassa µa hoti; abr±hmaºo–-ñak±ro ki½, kevalassam± hotu; p±manaputto.
An sare-.
Sar±do uttarapade nañsaddassa-an hoti; anakkh±ta½.
2 Ñak±roti-sabbattha.
Nakh±dayo-.
Nakh±dayo sadd± akataµ±des± nipaccante;n’±ssa khamatthiti’ nakho; akhamañña½–-saññ±saddesu ca nipphattimatta½ yath±kathaci kattabba½.’
N±ssa kulamatthi’ti nakulo; akulamañña½; nakha nakula napu½saka nakkhatta n±ka evam±di.
Nago v±pp±ºini-.
Nagaiccapp±ºini v± nipaccate; nag±, rukkh±; nag±, pabbat±; ag±, rukkh±; ag± pabbat±–-app±ºin²ti -ki½: ago vasalo s²tena.
Sahassa so’ññatthe-.
Aññapadatthavuttimhi sam±se uttarapade pare sahassa so v± hoti; saputto, sahaputto; aññattheti-ki½: sahakatv± sahayujjhitv±.
Saññ±ya½-.
Sahassuttarapade so heti saññ±ya½; s±ssattha½; sapal±sa½.
Apaccakkhe-.
Apaccakkhe gamyam±ne sahassa so hotuttarapade; s±ggi, kapoto; sapis±v±, v±tamaº¹alik±.
Ak±le sakatthe-.
Sakatthappadh±nassa sahasaddassa ak±le uttarapade so hoti; sampanna½ brahma½ sabrahma½; sacakka½ nidhehi, sadhura½–-ak±leti-ki½: sahapubbanaha½, sah±paranha½.
Ganth±nt±dhikye-.
Ganth±nte ±dhiky caia vattam±nassa sahassa so hotuttarapade; sakala½ jotimadh²te; samuhutta½–-k±lattho ±rambho; ±dhikye-sadoº± kh±r²; sam±sako kah±paºo; niccattho’yam±ramho.
Sam±nassa pakkh±disu v±-.
Pakkh±disuttarapadesu sam±nassaso hoti v±; sapakkho, sam±napakkho; sajoti, sam±najoti–-pakkh±dis³ti-ki½: sam±nas²lo; pakkha joti janapada ratti pattin² patt² n±bh² bandhu brahmac±r² n±ma gotta r³pa µh±navaººa vayo vacana dhamma j±tiya ghacca.
Udare iye-.
Udare iyapare parato sam±nassa so v± hoti; sodariyo; sam±nodariyo–-iyeti-ki½: sam±nodarata½.
R²rikkhakesu-.
Etesusam±nassa so hoti; sar²; sarikkho; sariso.
Sabb±dinam±-.
R²rikkhakesusabb±d²nam± hoti; y±d², y±dikkho, y±diso.
Ntakimim±na½ µ±k²µ²-.
R²rikkhakesu ntasaddaki½saddaimasadd±na½ µ±k²µ² honti yath±kkama½; bhav±d², bhav±dikkho, bhav±diso; k²d², k²dikkho, k²diso; ²d², ²dikkho, ²diso.
Tumh±mbh±na½ t±mekasmi½-.
R²rikkhakesu tumh±mh±na½ t±m± hontekasmi½ yath±kkama½; t±d², t±dikkho, t±diso;m±d², m±dikkho, m±diso;–-ekasminti-ki½: tumh±d², amh±d², tumh±dikkho, amh±dikkho, tumh±diso, amh±diso.
Ta½mamaññatra-.
R²rikkhakantato’ññasmi½ uttarapade tumh±mh±name kasmi½ ta½ma½ honti yath±kkama½; tand²p±; mand²p±; ta½ saraº±, ma½saraº±; tayyogo mayyogoti-bindulopo.
Vetasseµ-.
R²rikkhakesvetasseµ v± hoti; ed², et±d²; edikkho, et±dikkho; ediso, et±diso.
Vidh±disu dvissa du-.
Dvissa du hoti vidh±disu; duvidho, dupaµµa½; evam±di.
Di guº±disu-.
Guº±disu dvissa di hoti; diguºa½, diratta½, digu; evam±di
Tisva-.
T²su dvissa a hoti; dvattikkhattu½, dvattipattap³r±.
¾ sa½khy±y±sat±don’aññatthe-.
Sa½khy±yamuttarapade dvissa-± hotasad±don’aññatthe; dv±dasa, dv±v²sati, dvatti½sa; sa½khy±yanti-ki½:’diratta½; asat±doti-ki½: dvisata½, dvisahassa½; anaññattheti-ki½:dvidas±.
Tisse-.
Sa½khy±yamuttarapade tissa ehotasat±don’aññatthe; terasa, tevisa, tetti½sa–-sa½khy±yantveva-tiratta½; asat±dotveva-tisata½; anaññatthetveva-tivatuk±.
Catt±lis±do v±-.
Tissev± hoti catt±l²s±do; tecatt±l²sa, ticatt±l²sa; tepaññ±sa, tipaññ±sa; tesaµµhi, tisaµµhi; tesattati, t²sattat²; tñas²ti, tiy±s²ti; tenavuti, tinavuti–-asat±dotveva-tisata½.
Dviss± ca-.
Asat±don’aññatthe catt±l²s±do dvisse v± hoti ±va dvecatt±l²sa½, dv±catt±sa½, dvicatt±l²sa½; dvepaññ±sa½, dv±paññ±sa½, dvipaññ±sa½; icc±di.
B±catt±lis±do-.
Dvissa b± v± hotacatt±l²s±don’aññatthe; b±rasa, dv±dasa; b±v²sati, dv±v²sati; batti½sa, dvatti½sa–-acatt±l²s±doti-ki½: dvicatt±l²sa.
Dvisatidasesu pañcassa paººupann± -.
V²satidasesu paresu pañcassa paººupann± honti v± yath±kkama½; paººuv²sati, pañcav²sati;pannarasa, pañcadasa.
Catussa cuto dase-.
Catussa cuco honti v± dasasadde pare; cuddasa, coddasa, catuddasa.
Chassa so-.
Chassa so iccayam±deso hoti dasasadde pare; so¼asa.
Ekaµµh±nam±-.
Eka-aµµh±na½ ± hoti dase pare; ek±dasa, aµµh±rasa.
Ra sa½khy±to v±-.
Sa½khy±to parassa dasassara hoti vibh±s±; ek±rasa, ek±dasa; b±rasa, dv±dasa; pannarasa, pañcadasa; sattarasa, sattadasa; aµµh±rasa, aµµh±dasa–-pannab±desesu nicca½, idha na hoti catuddasa.
Chat²hi ¼o ca-
Chat²hi parassa dasassa ¼o hoti ro ca; so¼asa, sorasa; te¼asa, terasa.
Catutthatatiy±nama¹¹hu¹¹hatiy±-.
A¹¹h± paresa½ catutthatatiy±na½ u¹¹hatiy± honti yath±kkama½;’a¹¹hana catuttho’ a¹¹hu¹¹ho,’a¹¹hena tatiyo’ a¹¹hatiyo–-kathä½a¹¹hateyyoti-sakatthe ºye uttara padavuddhi.
Dutiyassa saha diya¹¹hadiva¹¹h±-.
A¹¹h± parassa dutiyassa saha-a¹¹hasaddena diya¹¹hadiva¹¹h± honti;’a¹¹hena dutiyo’ diya¹¹ho, diva¹¹ho v±.
Sare kad kussuntaratthe-.
Kussuttarapadatthe vattam±nassa sar±do uttarapade kad± desohoti; kadanna½, kadasana½–-sareti-ki½: kuputto; uttarattheti-ki½: ku-oµµho; r±j±.
K±ppatthe-.
Appatthe vattam±nassa kussak± hotuttarapadatthe;’appaka½ lavaºa½’ k±lavaºa½.
Purisev±-.
Kussa purisek± hoti v±; k±puriso, kupuriso–-ayamappattavibh±s±–-appatthe tupubbenanicca½hoti;’²sa½ puriso’ k±puriso.
Pubb±d²huttarapadassa-ahassa anh±deso hoti; pubbanho; aparanho; ajajanho; s±yanho; majjhanho.
Iti moggall±ne vy±karaºe vuttiya½ sam±sakaº¹o tatiyo.
Chaµµhiyant± n±masm± v± ºappaccayo hotapacce’bhidheye; ºak±ro vuddhyattho; evamaññatr±pi,’vasiµµhass±pacca½’ v±siµµho, v±siµµh² v±; opagavo, opagav² v±–-veti-v±kya sam±savikappattha½ tass±dhik±ro sakatth±vadhi.
Vacch±ditoº±naº±yan±-.
Vacch±d²hi apaccappaccayantehi hott±d²hica saddehi º±naº±yanappaccay± v± hontapacce. Vacch±no vacch±yano; kacc±no, kacc±yano–-y±game-k±tiy±no; moggall±no, moggall±yano; s±kaµ±no, s±kaµ±yano; kaºbh±no, kaºbh±yano; icc±di.
Kattik±d²hi vidhav±d²hi ca ºeyyaºer± v± yath±kkama½ hontapacce. Kattikeyyo. Venateyyo; bh±g²neyyo icc±di–-vedhavero; vandhakero; n±¼ikero; s±maºero icc±di.
ðya dicc±d²hi-.
Ditippabhut²hi ºyo v± hotapacce. Decco; ±dicco; koº¹añño; gaggyo; bh±tabbo; icc±di
¾ ºi-.
Ak±rantato ºi v± hotapacce dakkhi; doºi; v±savi; v±ruºicc±di.
R±jato ñño j±tiya½-.
R±jasaddato ñño v± hotapacce j±tiya½ gamyam±n±ya½. R±jañño–-j±tiyanti ki½:r±j±pacca½.
Khatt± yiy±-. Khattasadd± yey± hontapacce j±tiya½ khatyo; khattiyo j±tiyayantve-khatti.
Manuto ssasaºi-.
Manusaddato j±tiya½ ssasaº hontapacce. Manusso; m±nuso: itthiya½-manuss±; m±nus²–-j±tiyantveva-m±ºavo.
Janapadan±masm± khattiy± rañño ca ºo-.
Janapadassa ya½ n±ma½ tann±masm± khattiy±pacce raññova ºo hoti. Pañc±lo; kosalo; m±gadho; okk±ko–-janapadan±masm±ti-ki½: d±sarathi; khattiy±ti-ki½:’pañc±lassa br±hmaºass±pacca½’ pañc±la.
ðya kurusiv²h²-.
Kurusiv²hapacce raññe ca ºyo hoti; korabyo sebyo.
ða r±g± tena ratta½-.
R±gav±citatiyantato rattamiccetasmi½ atthe ºo hoti’kas±vena ratta½’ k±s±va½;kosumbha½; h±lidda½–-r±g±ti ki½: devadattena ratta½ vattha½; idha kasm± nahoti: n²la½ p²tanti–-guºavacanatt± vin±pi ºena ºatthass±bhidh±nato.