Dvaya½ ugg±re, deki saddoss±hesu, uddha½ dekati gantumussahat²ti udreko, ekassa dak±rassa ro. Uddekopi. Gira niggiraºe, iss±, ugg±ro. P±do tittiya½. Suhito titto, tassa bh±vo sohicca½. Tipi p²ºane,ti, bhuj±di. Yupaccaye, issatte ca tappana½. 469. Yathicchitanta½ yathicchite. Kriy±visesanat±ya cete napu½sake, kriy±byay±nañhi satipyekatte tabbisesan±ni napu½sake bhavanti ekattepi, tath± hi kriy±namabyay±nañca satt±bh³tatt± liªgasaªkhy±visesop±d±na½ natth²ti tabbisesan±nampi s±maññaliªg± napu½sakatta½, s±maññasaªkhy± cekatta½ yuttanti, ta½ yath±– mudu½ pacanti, s±du½ pacanti. Bahuvacanantepi kriy±sadde tabbisesanassekattameva kriy±visesan±na½ kammani dutiy±, sabbo hi dh±tvattho karotyatthena by±pito, mudu½ pacanti mudu½ pacana½ kubbant²tyattho, tena mud±d²nañca tabbisesan±na½ kammatta½. Añño pan±ha “sabbe dh±tvatth± bhavatyatth±nugat±, bhavatikriy± katvatthamanubhavant²tyattho. ‘Pacati devadatto’ti devadattapayutto p±ko bhavati, gacchati gamana½ bhavati, paµhati p±µho bhavat²”ti, tammatena paµham±, mudupacana½ yath± bhavati, tath± pacat²tyattho. Ramaº²ya½ p±to, vimala½ p±to, idamupakumbha½. Kamu kantiya½, kammani ºo, k±ma½, nik±mañca. Isu icch±ya½, to, “s±disantapucche”ty±din± antena saha tassa µµho, iµµha½. Paripubbo ±pa p±puºane, to, bhuj±di, rasso, y±gamo ca. “Sattya½ niv±raºe tittiya½, pariyatta½ yathicchite”ti [cint±maºiµ²k± 19.57] rabhaso. Icchitassa anatikkamo yathicchita½, yath±tthe abyay²bh±vo. Pak±ma½pyatra. Dvip±da½ vaºijake. Kayavikkayehi j²vat²ti, iko. Sattha½ v±ºijjopaj²v²na½ saªgh±ta½ vahati desantara½ p±payat²ti, kamm±dimhi ºo. Satthav±ho vaºijan±yako, ta½yog± satthav±ho, ºo. ¾paºo kayavikkayavoh±ro, ta½yog± ±paºiko, ºiko. Vaºa sadde, ijo. Vedahako, negamo, paºy±j²vo, vaºijopyatra. 470. Vikkayo n±ma pubbameva attano dhanassa parassa d±na½. K² dabbavinimaye, tatra niyutto vikkayiko. Vikkiº±t²ti vikket±, ritu. Kayo n±ma parassa dhana½ gahetv± attano dhanassa d±na½. Kayena j²vat²ti kayiko. Kin±t²ti, ºvu. Dvaya½ dhanappayottari. Iºe uttamo uttamaººo, abhidh±n± pubbanip±to, issatta½, dvittañca. Dhana½ vu¹¹hattha½ payojet²ti dhaniko. Dvaya½ dhanag±hake. Iºe adhamo adhamaººo. Iºa½ gaºh±t²ti iº±yiko, ±yiko. Iºa½ ±yati pavattet²ti v± iº±yako, ºvu. 471-472. Dvaya½ iºe. Uddhar²yate gayhateti uddh±ro, upubbo dharati gahaºe, ºo. Eti vu¹¹hi½ gacchat²ti iºa½, yu, ºatta½. Pariyudañcanampi, parito udañjhate gayhateti, yu. Vuttanti kriy±pada½. Yattakena dhanena l±bho labbhate, tatra m³ladhane m³l±didvaya½. M³la patiµµh±ya½. Paµhamameva ±bhata½ p±bhata½. Dvaya½ paµip±de. “Avassamassida½ kayitabba”miti saccass±khy±pana½, karaºa½ v± sacc±pana½, saccassa karañcittabharaºamiccattho, saccasadd± dh±tur³p± yu, majjhe ap±gamo, saccassa v± ±puºana½ sacc±pana½, apadh±tumh± yu. “Sacc±pan± sacc±kati”riti tikaº¹asese [th²kaº¹e (?)] Vop±lito. Sacca½ karoti, saccassa v± karaºa½ saccak±ro. Sacca½k±ropi. “Klive sacc±pana½ sacca-ªk±ro sacc±katitthiyan”tyamarakose [amara 19.82]. Dvaya½ vikkan²yadabbe. Vikkinitabbanti vikkeyya½, ºyo. Paºa byavah±re, ºyo, dvepi t²su. Dvaya½ ny±sassappane [ny±sampanne (ka.)]. Ny±sassa appana½ [sampanna½ (ka.)] paµid±na½. Patipubbo dad±ti ny±sasampannattho, tath± paripubbo vattati. Parid±na½pyatra. Dvaya½ ny±se. Asu khepane. Nyassate nikkhip²yateti, ºo. Upanidhiyyateti upanidhi, i, upanidhi pume. “Pume upanidhiny±so”ti [amara 19.81] amarakose. 473. Ek±dayo aµµh±rasapariyant± saªkhy±sadd± saªkhyeyye dabbe vattanti t²su ca liªgesu. Saªkhyeyyekatte ca “eko br±hmaºo, aµµh±rasa br±hmaº±”ti sam±n±dhikaraºa½ bhavati, na tu bhinn±dhikaraºa½ “br±hmaº±na½ ek±dasa ce”ti. T²s³tyanena “na kevala½ ekasaddova saliªgo, atha kho aµµh±rasapariyant±p²”ti dasseti, tena katthaci tesa½ aliªgat±vacana½ liªgavises±bh±va½ sandh±ya vutta½, na pana s±maññaliªg±bh±vanti daµµhabba½. Imin± nayena “atiliªga½ dvivacana½, tad±khy±tanti vuccat²”ty±d²supi daµµhabba½, tena “puriso gacchati, itth² gacchati, citta½ gacchat²”ty±d²su gacchatisaddassa ta½ta½liªgavisesavacanat±, “gacchat²”ty±d²su s±maññaliªgavacanat± ca daµµhabb±. V²saty±dayo saªkhy±sadd± saªkhy±ne, saªkhyeyye ca vattanti “v²sati g±vo, gava½ v²sat²”ti. Ekatteti yad± panet± saªkhyeyye ekattavisiµµhameva vaggatta½ sabh±vato paµip±dayanti. Tad± bhinnasaªkhyen±pi sam±n±dhikaraºe ekavacaneyeva sabbak±la½ vattate “v²sati g±vo”ti. Yadyekatte, katha½? Dvev²satiyo, tisso v²satiyo, pañcasat±nicc±dayo payog± icc±ha “vaggabhede bahuttep²”ti V²saty±d²na½ vagg±na½ bhede vattumicchite sati bahuttepi bahuvacanepi bhavanti. Amarakose pana “saªkhyantarassatthe abhidheyyev²saty±dayo ta½sam±n±dhikaraºato bahuvacan±nipi bhavant²”ti [amara 19.83-4] vutta½, saªkhyantaramiha vaggabhedo, tena dvinnampi voh±ramattan±natta½, na atthan±nattanti daµµhabba½. ¾navuti navutisaddamabhiby±petv± t± v²saty±dayo bhinnaliªgen±pi sam±n±dhikaraºe n±riya½ itthiya½, yath± v²sati kuº¹±ni. V²saty±dayo vikatasam±h±radvand±. Liªgassa lok±sayatt± dvandekattanti napu½sakattanti v²saty±dayo abyuppann± paramatena, kacc±yanamatena pana byuppann±. 474-476. Sat±d²ni asaªkhyeyyapariyant±ni catuv²sati µh±n±ni gaºanabhed±ni. Tattha dasadasasaddehi nipph±dito satasaddo, tath± satadasasaddehi sahassasaddo. Yuja yoge, niyuta½, ayutampi. Yu missane v±, to. Lakkha dassanaªkesu, lakkha½, satasahassampi. Kuµa chedane, dasaguºa½ kuµat²ti koµi. Upasaggena visesetv± eko gaºanaviseso pakoµ²ti vuccati, dvepi missetv± eko koµipakoµ²ti. Naha bandhane, to. ¾gamassu. Vida l±bhe, u, niggah²t±gamo. Aba hi½s±ya½, gatimhi ca, do, ±gamassu. Ahi gatimhi, hapaccayo. Ava rakkhaºe, vo Aµa gamane, µo. Sogandhikanti kamalavisesan±mena eko gaºanaviseso vuccati, tathoppal±din±mehi ekeko gaºanaviseso. Katha v±kyappabandhe, yu, saªkhy±tumasakkuºeyyat±ya asaªkhyeyya½. Nanu saªkhy±tumasakkuºeyyatte sati ekena bhavitabba½, atha kathameko asaªkhyeyyo, dve asaªkhyeyy±nicc±d²ni bhed±ni vutt±n²ti? N±ya½ doso, tesa½ k±lades±divasena bhinn±nampi sambhavato. Et±su saªkhy±su kam± kamena sat±dilakkhapariyanta½ dasaguºa½ dasahi guºita½ bhavati. Koµy±dika½ asaªkhyeyyapariyanta½ satalakkhaguºa½ satalakkhehi guºita½ bhavati, tasm± ek± lekh± dvisuññasahit± sata½ bhavati, tath± tisuññasahit± sahassa½, catusuññasahit± niyuta½, pañcasuññasahit± ek± lekh± lakkha½ bhavati, ek± pana lekh± sattasuññasahit± koµi, tath± cuddasasuññasahit± pakoµi, imin± nayena y±v±saªkhyeyya½ netabba½, ayamekacc±nam±cariy±na½ mati. Atha v± sat±dayo asaªkhyeyyapariyant± sabbepi dasaguºit± k±tabb±, aya½ kacc±yanassa mati, tena hi “y±va taduttari dasaguºitañce”ti suttam±ha. Atha v± sat±dayo lakkhant± dasadasaguºit±, tena ek± lekh± dvibindusahit± sata½ bhavati, tath± catupañc±dibindusahit± sahass±dika½ bhavati, ek± lekh± pana dv±dasabindusahit± koµi, tath± ek³nav²satibindusahit± pakoµ²ti y±va asaªkhyeyy± ekekasmi½ satta satta bind³ni katv± gaºan± k±tabb±, tasm± asaªkhyeyyagaºanavisese pañcacatt±l²s±dhik±ni satabind³ni bhavanti, ayamamh±ka½ mati. Amarakose [amara 19.84] pana “panty± satasahass±di, kam± dasaguºottara”mityutta½, tassattho– dasasaªkhy± pant²tyuccate tato ±rabbha dasaguºottara½ satasahass±dika½ kam± viññeyya½, ta½ yath±– dasasaªkhy±ya dasaguºottara½ sata½, sat± dasaguºottara½ sahassa½, sahass± dasaguºottara½ ayuta½, ayut± dasaguºottara½ lakkha½, lakkh± dasaguºottara½ payuta½, payut± dasaguºottara½ koµi, eva½ koµiy± abbuda½, abbud± paduma½, padum± khabbo, khabb± mah±katho, tatopi mah±paduma½, tatopi saªku, saªkuto samuddo, tato antya½, anty± majjha½, majjh± paraddha½, paraddh± amata½, amat± dasaguºottara½ saªkhya½, saªkhyañca v²satima½ µh±na½, asaªkhyeyyamito paranti. Sabbap±risadatt± hi by±karaºassa sabbesa½pyatra v±d± dassit±. 477-478. S±dhikena dvep±dena “a¹¹hena catuttho a¹¹hu¹¹ho, a¹¹hena tatiyo a¹¹hatiyo, a¹¹hateyyo c±”ti ima½ vacanattha½ dasseti. A¹¹h³papadena saha catutth±disadd±na½ a¹¹hu¹¹h±dy±deso. S±dhikap±dena “a¹¹hena dutiyo diya¹¹ho, diva¹¹ho c±”ti ima½ vacanattha½ dasseti. Antaritass±pi a¹¹henasaddassa idh±nuvattanat± adhippet± abhidh±nantar±bh±v±, sabbatreva½. 479-480. M²yate paricchind²yate yena, ta½ m±na½. Tañca tul±patthaªgulivas± tidh± m±niyadabbassa bhavati. Tula umm±ne cur±di, tul± itth². Pada gatiya½, tho. Aªga gamane, ulo, aªgula½, “aªgul²”tipi p±µho, karas±kh±. Catt±ro v²hayo sampiº¹it± ek±va guñj± samagaruk±, tath± dve guñj± ekova m±sako samagarukoti sabbatra nayo netabbo. Dve m±sak± akkho n±ma, vibh²µakoti vutto, akkhaphalasam±nagarukatt± v± akkho. Karisopyatra, kasa vilekhane, a, rimajjho, anitth². Akkh±na½ pañca dharaºa½ n±ma, dharatidh±tuy± yu. Akkh±namaµµhaka½ suvaººo n±ma. Pañcadharaºa½ nikkha½ n±ma. Te nikkh± pañca p±do n±ma. So p±do catutthe bh±ge vattat²tyekacc±na½ mati. Yath±vutt±yeva catt±ro v²hayo guñj± n±ma. Dve guñj± m±sako n±ma. Dve pañcam±sak± dasam±sak± akkho n±ma. Akkh±na½ aµµhaka½ dharaºa½ n±ma. Pañcadharaºa½ suvaººo n±ma. Te pañcasuvaºº± nikkha½ n±m±tyamh±ka½ mati. Kana dittigatikant²su, nipubbo, nassa kho, nikkho, suvaººavik±repi. Yassa kassaci vatthuno catutthe bh±ge p±do. Dasa dharaº±ni pala½ n±ma, pala pathe ca gatimhi. 481. Yassa kassaci vatthuno palasata½ tul±. Tula umm±ne, tul± n±r².
Geh±na½ d±rubandh±ya, piµhik±ya½ tul± thiya½;
m±nabhaº¹e ca s±dise, r±sipalasatesu ca.
T± tul± v²sati bh±ro n±ma. Bhara dh±raºaposanesu, ºo. “Bh±ro tu dvisahassesu, pal±namapi vivadhe”tyajayo [by±khy±sudh±µ²k±yampi]. Vivadho bh±rabhedo.