454. Dvaya½ sassaroge. Setavaººakaraºavasena aµati hi½sat²ti setaµµik±, s± eva setaµµhik±. Dvaya½ taº¹ulakaºe. Kaºa nim²lane, kaºa nim²lanasaddagat²su v±, a, kaºo. Kuº¹a d±he, sakatthe ko. Dvaya½ dhaññamaddanabh³miya½. Khala soceyye, dhaññ±ni karonti maddanti asmi½ dhaññakaraºa½. Tiº±d²na½, sass±nañca thambo gumbo n±ma, thamba vekalye, thamba paµibandhe v±. Guha sa½varaºe, bo, hassa mo. 455. Dvaya½ musale. Ayo aggekoµiya½ yass±ti ayogga½. Musa khaº¹ane, alo. Dvaya½ suppe. Kucchita½ lun±tyapanet²ti kullo. Supa m±ne, a, saratyaneneti v± suppa½, po, assu. Papphoµana½pyatra. Dvaya½ uddhane. Upari dh²yate th±ly±dikamasminti uddhana½, uddh±nampi, yu. Culla h±vakaraºe, i, ²mhi cull². Adhisayan², antik±pyatra. Ati adi bandhane, antyate bhikkh±dikamassanti antik±, ºvu. “Santike sannidh±ne ca, uddhane c±pi antik±”tyajayo. K±s±diracito kaµo yena mar±vo bandh²yate. Mar±vo ca v²hyag±ra½, “kus³lo v²hyag±rañca, kantaro ca mar±vako”ti rabhaso. Keci mar±vameva kaµam±hu, ta½ na, “kus³lo ca mar±vo ca, kilañjo ca kaµo bhave”ti amaram±l±ya½ p±dan±mapakaraºe bhedena p±µh±. Kila bandhane, kilana½ kilo, tadattha½ j±yat²ti kilañjo, niggah²t±gamo. Kaµa gatiya½, a. 456. Aµµhaka½ th±liya½. K±m²yat²ti kumbh², kamu icch±ya½, bho, assu, ² ca, kuy± pathaviy± bhavat²ti v± kumbh², kena aggin± bhaºat²ti v± kumbh², bhaºa sadde, ºalopo, kena jalena umbh²yati p³r²yat²ti v± kumbh², ubha ubbha umbha p³raºe, sabbatra nad±di. Piµha hi½s±sa½kilesesu, aro. Kuº¹a d±he. Khala soceyye, ¼atta½. Ukha gamane, alo, nad±di, rasso. Apaccaye ukh±. Thala µh±ne, i, th±li, ²mhi th±l². Kena aggin± lapat²ti kolambo, assotta½, niggah²t±gamo, battañca, ke aggimhi olambat²ti v± kolambo. Labi avasa½sane. Tika½ maºike. Mana ñ±ºe, i, ºatta½, maºiyeva maºika½. Bhaºa sadde, ºvu, ara½ s²gha½ jaro assa arañjaro. 457. Dvip±da½ ghaµe. Ghaµa calane, a, nad±dimhi ghaµ², kuµa koµilye. Kena jalena lasati silissat²ti kalaso, lisa silesane, a, issatta½, kalaso t²su. Vara v±raºasambhatt²su, ºvu. Kalasasahacaraºato v±rakopi t²su. “Kalaso tu t²s³”tyamarakose [amara 19.31]. Bhuñjitabbanti bhuñjana½, ann±di, tassa patto bh±jana½ suvaººarajat±dinimmitampi ka½so n±ma.
“Ka½so racchantare m±ne, tejasepi bhave tath±;
p±napatte ca ka½sye ca, sobhikkh±su ca kittis³”.–
Tyajayena vuttatt± p±napattepi ka½so. Kana dittigatikant²su, so, ka½so. Anitth². Tika½ bh±janas±maññe. Ama gatiya½, atto, amatta½. Bh±ja puthakammani, cur±di, yu. 458. Dvaya½ bh±jan±d²nam±dh±re. Anta½ sam²pam±dheyyassa upagacchat²ti aº¹upaka½, ntassaº¹o, gassa ca ko. Cumba vadanasa½yoge, aµo, assu, sakatthe ko. Dvaya½ sar±ve, sarati vu¹¹hi½ gacchat²ti sar±vo, avo. Malla dh±raºe. ðvu. Va¹¹ham±nakopyatra, va¹¹hati vitthiºº² bhavat²ti va¹¹ham±nako, sakatthe ko. Dvaya½ bhelabyañjan±dighaµµanopayuttabhaº¹e. Kaµa gatiya½, chu, dvitt±di. Du gatiya½, bo, nad±di, dabb², rasse dabbi. Khaj±k±pi, khaja manthane, ako, khaj±k± thiya½. Dvaya½ dhaññ±dinilaye. Kusa silesane, ³lo. Kusa akkose, µho. Dvepi punnapu½sake. 459. Dvaya½ m±s±dis±kamatte, s± tanukaraºe, ºvu. Þa½sa kh±dane, ºvu. Salopo, siggu, haritakampi. Harit± sakatthe ko. “Pulliªgo s±kamattasmi½, siggu sobhañjanepi ce”ti [cint±maºiµ²k± 19.34] rabhaso. Dvaya½ addake. ¾dd±ya½ j±ta½ addaka½, rasso. Siªgamiva vera½ vapu yassa tameva siªgivera½. Yad± sukkha½, tad± mahosadh±dhya½, tikkharasatt± mahanta½ osadha½. Suºµh², n±gara½, visa½, visabhesajjampi. Suµhi sosane, i, suºµhi, ²paccaye suºµh². Dvaya½ mar²ce. Mara p±ºac±ge, co. Kula saªkhy±ne, ºvu. “Mar²ca½ kolaka½ kaºha½, usana½ dhammapattanan”tyamaras²ho. 460. Tip±da½ kañjike. Suv²raraµµhe bhava½ sov²ra½. Kena jalena añjiyamabhibyatta½ assa kañjiya½. ¾r±na½ bh³myakkaj±na½ v±resu gahitena n±rena jalena j±ta½ ±ran±¼a½, “±ro kkhiti sute’kkaje, n±ro taº¹ulan²res³”ti hi vutta½, rassa ¼o. Thusato j±tamudaka½ thusodaka½, thusodakato v± j±ta½ thusodaka½. Dhaññato v²hito j±ta½ ambila½ dhaññambila½. V±ta½ laªkati h²na½ karot²ti bilaªko, v±tassa bi, visesena laªkat²ti v± bilaªko. Kumm±so, abhisuta½, avantisoma½, kuñjala½, kañjika½, maº¹o, jeµµhambu, khadik±pyatra. Dvaya½ lavaºamatte. L³ chedane, yu, oss±n’av±dese loºa½. 461. S±mudd±dayo ete pañca lavaºassa pabhed± vises±. Samuddabh³miyamavaµµhita½ laddha½ loºodaka½ sukkhasantana½ sita½ ya½ bhavati, ta½ s±muddalavaºa½. Akkhiva½, vasirampi. Vasu thambhe, iro. Sindhudese bhavo sindhavo, ºo. Sitasiva½ [s²tasiva½ (sakkate)], m±ºimantha½, sindhujampi. Sita½ dhavala½, siva½ kaly±ºa½, kammadh±rayasam±so Sitasivanti v± bandhana½. Maºimantho pabbato, tatra bhavo, ºo. K±¼aloºo n±ma sovaccalavaº±na½ majjhe k±¼avaººa½ lavaºa½ [t²ºi madhuralavaºassalavaºabhedassa (amarakosa, mahesvaraµ²k±)], “tilaka½ tatra mecake”ti [mada½ sandate pisodar±di (cint±maºiµ²k± 19.43) mada½ muda½ v± sandate… visodar±di (by±khy±sudh±µ²k±)] vuttatt± tilakampi. Ubbhida½ n±ma romakalavaºa½, sambharidese kira rum± n±ma lavaº±karo. Tatra paviµµha½ kaµµhampi acirena vil²ya lavaºa½ bhavati, tabbhava½ romalavaºa½. Vasukampi. Kaµµh±d²na½ saya½ sabh±vavijahanakaratt± bhinditu½ sakkot²ti ubbhida½, sakyatthe usaddo. Bil±la½ n±ma samuddat²r±sannadesabhava½ mattika½ p±cayitv± nipph±ditalavaºa½. Samuddavel±sannadese j±ta½ bil±la½, essitta½, lo, atha v± ubbhida½ n±ma yattha katthaci padese bh³mito uggata½ lavaºamattika½ p±cayitv± nipph±ditalavaºa½. Bil±la½ n±ma lavaºabh³mi½ vid±rayitv± nipph±ditalavaºa½. Vipubbo dala vid±raºe. Dassa lo. Atha v± ubbhida½ n±ma p±kya½ lavaºa½. Bil±la½ n±ma vaccagandha½ k±¼alavaºa½. 462. Gu¼±dayo pañca ucchuno vik±r±. Gu¼a rakkh±ya½, gu¼o pakkaraso. Ph±ºa gatiya½, to, ph±ºita½ gu¼ato kiñci thaddha½. Khaº¹a manthe, khaº¹o ph±ºitatopi thaddho. Ucchuvisesassa rasap±ke khaº¹ayogyas±rabh³te y± gu¼ik±k±r± j±yate, s± macchaº¹² khaº¹as±l³ka½. “Macchaº¹² tu pupphagu¼±, thaddhapattantu ph±ºitan”ti rabhaso, khaº¹akakka½ ph±ºitamiccaññe. Sara hi½s±ya½, kharapaccayo, sakkhar±, y± “sit±”tipi vuccati, sinoti bandhati taºha½ sit±. Sitasakkharetyatra tu sito dhavalattho, sakkhar±pam±ºasaºµh±natt± v± sakkhar±. Ime ca gu¼±dayo yath±kkama½ thaddhatar±. Ettha ca macchaº¹² ph±ºit± khaº¹avik±r±pi. Dvaya½ gu¼e. Rog±dhikesu vin±sakaratt± visañca ta½ kaºµakañca. 463. Dvaya½ bhaµµhadhaññe. L±ja bhassane, bhassana½ bhajjana½, a. Na khata½ akkhata½. “Tatiy± pakati l±jesvakkhata½ t²sva’hi½site”ti ruddo. Bhaµµhayave dh±n±saddo siy±, “bahumhi bhaµµhayave dh±n±, thiya½ abhinavo’bbhide”ti rabhaso. Dh± dh±raºe, yu. Dvaya½ yav±dicuººe. Saca samav±ye, saca secane v±, tu. Mantha vilo¼ane. Tika½ sama½. P³ret²ti p³po, po. Ak±rayutte ap³po, yath± “l±bu, al±b³”ti. Taº¹ul±d²na½ piµµh±na½ vik±ro piµµhako, saññ±ya½ ko. 464. Chakka½ s³de. Bhatta½, s³pañca karoti ak±si karissat²ti bhattak±ro, s³pak±ro ca. Su paggharaºe. Savati rasa½ pagghar±pet²ti s³do, do, d²gh±di. S³da paggharaºe v±, a. A¼±ro n±ma s³p±divikati, ta½ karot²ti ±¼±riko. Odana½ pacat²ti odaniko. Rasa½ karot²ti rasako. Dvaya½ s³pe. Sukhatth±ya p±tabbatt± s³po, d²gh±di. Visesato bhatta½ añjati anto gacchati yena, ta½ byañjana½, añja gatiya½, yu. 465. Pañcaka½ [tip±da½ (ka.)] bhatte. Udi savanakledanesu, yu. V±k±ro odanasaddassa napu½sakatta½ samuccinoti. Kura sadde, kara karaºe v±, karoti balanti kura½, assu, kira vikkhipane v±, kirati bubhukkhanti kura½, issu, kara hi½s±ya½ v±, ku sadde v±, rapaccayo. Bhajati yena, bhuñjitabbanti v± bhatta½, bhaja sev±ya½, to. Bhakkhitabb±ti bhikkh±, bhakkha adane, assi, bhikkha y±cane v±, bhikkh± n±r². Ada bhakkhane, to. Bhid±ditt± ann±deso, dalopo. Catukka½ bhojane, asa bhakkhane, kamme yu. Hara haraºe. ¾harati bal±y³n²ti ±h±ro, ºo. Bhujadh±tumh± yu, bhojana½. Ghasa adane, ºo. Andhopyatra, adadh±tumh± tapaccayassa andh±deso nip±tan±. Dvaya½ y±guya½. Tara plavanataraºesu. Tarati plavati by±p²bhavat²ti taraºa½, yu. Tarala½, taral±pi. Y± p±puºe, gu, yu missane v±, gu, uss±. Uºhik±, s±º±, vilep² ca y±gun±m±ni. S± p±ke, yu, s±º±. 466. Khajj±dayo catt±ro asanabhed±. Kh±da bhakkhane, kamme to, bhuj±di. Khajja½ ma½s±di. Bhojja½ ann±di. Liha ass±dane, ºyo, hassa yo. Leyya½ madhv±di. P±tabbanti peyya½, p± p±ne, ºyo, ±sse, peyya½ s³p±di. Dvaya½ bhattamaº¹e. Su savane, visarujapad±dito ºa. Camu adane, ±pubbatt± p±ne, kamme ºo. M±saropyatra, masi parim±ºe, aro. Dvaya½ ±lope. Lupa chedane, ±pubbo sampiº¹ane, ku sadde. Kabi vaººe v±, alo, ¼atta½, kena toyena balamass±ti v± kaba¼o, pume, g±sopi. 467. Ras±na½ sabbaras±na½ aggamhi rase maº¹asaddo, maº¹a bh³s±ya½, “sabbarasagge maº¹amanitthiyan”tyamaras²ho [amara 19.49]. Dvaya½ bhuttato sese. Vir³po, kucchito v± gh±so vigh±so. Bhuttato seso bhuttaseso, sova bhuttasesako, sakatthe ko. Dvaya½ vigh±s±de. Vigh±sa½ adat²ti, a, damu damane, ºvu. Dvaya½ pip±s±ya½. P±tu½ icch± pip±s±, p± p±ne, so, dvitt±di. Tasa pip±s±ya½, yu. 468. Dvaya½ bhuttumicch±ya½. Khuda bubhukkh±ya½, do. Ghasitumicch± jighacch±, ghasa adane, icchatthe cho, dvitt±di. Ma½sassa raso paµicch±dan²yamuccate. Chanda icch±ya½. Paµicch±det²ti paµicch±dan²ya½, an²yo, chada sa½varaºe v±, ma½sena paµicch±detabbatt± paµicch±dan²ya½.