1. Saggakaº¹a

1. Buddho dasabalo satth±, sabbaññ³ dvipaduttamo;
munindo bhagav± n±tho, cakkhuma’ªg²raso muni.
2. Lokan±tho’ nadhivaro, mahesi ca vin±yako;
samantacakkhu sugato, bh³ripañño ca m±raji.
3. Naras²ho naravaro, dhammar±j± mah±muni;
devadevo lokagaru, dhammass±m² tath±gato.
4. Sayambh³ samm±sambuddho, varapañño ca n±yako;
jino, sakko tu siddhattho, suddhodani ca gotamo.
5. Sakyas²ho tath± sakya, muni c±diccabandhu ca;
6. mokkho nirodho nibb±na½, d²po taºhakkhayo para½;
t±ºa½ leºa mar³pañca, santa½ sacca man±laya½.
7. Asaªkhata½ siva mamata½ sududdasa½,
par±yaºa½ saraºa man²tika½ tath±;
an±sava½ dhuva manidassan±’ kat±,
palokita½ nipuºa mananta makkhara½.
8. Dukkhakkhayo by±bajjhañca [by±pajja½ (µ²k±)], vivaµµa½ khema kevala½;
apavaggo vir±go ca, paº²ta maccuta½ pada½.
9. Yogakkhemo p±ra mapi, mutti santi visuddhiyo;
vimutya’ saªkhatadh±tu, suddhi nibbutiyo siyu½.
10. Kh²º±savo tva’sekkho ca, v²tar±go tath±’ rah±;
devaloko divo saggo [n±ko (s².)],
tidivo tidas±layo.
11. Tidas± tva’mar± dev±, vibudh± ca sudh±sino;
sur± mar³ divok± c±, matap± saggav±sino.
12. Nijjar±’ nimis± dibb±, apume devat±ni ca [devat± eva devat±ni, sakatthe nipaccayo (µ²k±)];
13. siddho bh³to ca gandhabbo, guyhako yakkha rakkhas±;
kumbhaº¹o ca pis±c±’d², niddiµµh± devayoniyo.
14. Pubbadev± surarip³, asur± d±nav± pume;
tabbises± pah±r±do, sambaro bali-±dayo.
15. Pit±maho pit± brahm±, lokeso kamal±sano;
tath± hiraññagabbho ca, surajeµµho paj±pati.
16. V±sudevo hari [har² (µ²k±)] kaºho, kesavo cakkap±ºya’tha;
mahissaro sivo s³l², issaro pasupatya’pi.
17. Haro vutto kum±ro tu, khandho sattidharo bhave;
18. sakko purindado deva, r±j± vajirap±ºi ca;
sujampati sahassakkho, mahindo vajir±vudho.
19. V±savo ca dasasata, nayano tidiv±dhibh³;
suran±tho ca vajira, hattho ca bh³tapatya’pi.
20. Maghav± kosiyo indo, vatrabh³ p±kas±sano;
vi¹ojo tha suj± tassa [suj±t±’ssa (µ²k±)], bhariy± tha pura½ bhave.
21. Masakkas±r± [masakkas±ro (s².)] vassoka, s±r± cev±’ mar±vat²;
vejayanto tu p±s±do,
sudhamm± tu sabh± mat±.
22. Vejayanto ratho tassa,
vutto m±tali s±rathi;
er±vaºo gajo paº¹u, kambalo tu sil±sana½.
23. Suv²rocc±dayo putt±, nand± pokkharaº² bhave;
nandana½ missaka½ citta, lat± ph±rusaka½ van±.
24. Asani dv²su kulisa½, vajira½ punnapu½sake;
acchar±yotthiya½ vutt±, rambh± alambus±dayo;
devitthiyo tha gandhabb±, pañcasikhoti ±dayo.
25. Vim±no nitthiya½ byamha½, p²y³sa½ tvamata½ sudh±;
sineru meru tidiv±, dh±ro neru sumeru ca.
26. Yugandharo ²sadharo, karav²ko sudassano;
nemindharo vinatako, assakaººo kul±cal±.
27. Mand±kin² tath±’k±sa, gaªg± suranad² pyatha;
28. kovi¼±ro tath± p±ri, cchattako p±rij±tako;
kapparukkho tu sant±n±, dayo devaddum± siyu½.
29. P±c² pat²jhu’ d²ci’tth², pubba pacchima uttar±;
dis±tha dakkhiº±’ p±c², vidis±n’udis± bhave.
30. Er±vato [er±vaºo (s².), amarakose pana er±vato eva atthi] puº¹ar²ko, v±mano kumudo’ ñjano;
pupphadanto sabbabhummo, suppat²ko dis±gaj±.
31. Dhataraµµho ca gandhabb±, dhipo, kumbhaº¹as±mi tu;
viru¼hako, vir³pakkho, tu n±g±dhipat²rito.
32. Yakkh±dhipo vessavaºo, kuvero narav±hano;
a¼ak± [alak± (amarakosa)] ¼akamand±ssa, pur², paharaºa½ gad±;
catuddis±na madhip±, pubb±d²na½ kam± ime.
33. J±tavedo sikh² joti, p±vako dahano’ nalo;
hut±vaho’ ccim± dh³ma, ketva’ggi gini bh±num±.
34. Tejo dh³masikho v±yu, sakho ca kaºhavattan²;
vess±naro hut±so tha, sikh±j±la’cci c±pume.
35. Vipphuliªga½ phuliªgañca, bhasm± [‘bhasm±’ tipada½ r±j±digaºe pariy±panna½ (r³pasiddhi-uº±di), bhasma½ (s².)] tu seµµhi ch±rik±;
36. kukku¼o tu’ºhabhasmasmi, maªg±ro’l±ta mummuka½ [tika½ dittakaµµh±dindhane (µ²k±)];
samidh± idhuma½ ce’dho, up±d±na½ tathindhana½.
37. Atho’bh±so pak±so c±,
ko’jjot±’tap± sam±;
m±luto pavano v±yu, v±ton’ila sam²raº±;
gandhav±ho tath± v±yo, sam²ro ca sad±gati.
38. V±yubhed± ime chu’ddha, ªgamo c±dhogamo tath±;
kucchiµµho ca koµµh±sayo, ass±saªg±nus±rino.
39. Atho ap±na½ pass±so,
ass±so ±na muccate.
40. Vego javo rayo khippa½, tu s²gha½ turita½ lahu;
±su tuººa mara½ c±vi, lambita½ tuvaµa½pi ca.
41. Satata½ nicca mavirat±, n±rata santata manavaratañca dhuva½;
bhusa matisayo ca da¼ha½, tibbe’kant±’timatta, b±¼h±ni;
khipp±d² paº¹ake dabbe, dabbag± tesu ye tisu.
42. Aviggaho tu k±mo ca, manobh³ madano bhave;
antako vasavatt² ca, p±pim± ca paj±pati.
43. Pamattabandhu kaºho ca, m±ro namuci, tassa tu;
taºh±’rat² rag± dh²t³, hatth² tu girimekhalo.
44. Yamar±j± ca ves±y², yamo’ssa nayan±vudha½;
vepacitti pulomo ca, kimpuriso tu kinnaro.
45. Antalikkha½ kha’m±dicca, patho’bbha½ gagana’mbara½;
veh±so c±nilapatho, ±k±so nitthiya½ nabha½.
46. Devo veh±yaso t±r±,
patho surapatho agha½.
47. Megho val±hako devo, pajjunno’mbudharo ghano;
dh±r±dharo ca j²m³to, v±riv±ho tath±’mbudo.
48. Abbha½ t²svatha vassañca, vassana½ vuµµhi n±riya½;
saterat±’kkhaº± vijju, vijjut± c±cirappabh±.
49. Meghan±de tu dhanita½, gajjita½ rasit±di ca;
ind±vudha½ indadhanu, v±takkhittambu s²karo.
50. ¾s±ro dh±r± samp±to,
karak± tu ghanopala½;
duddina½ meghacchann±he, pidh±na½ tvapadh±raºa½.
51. Tirodh±nan’taradh±n±, pidh±na ch±dan±ni ca;
indu cando ca nakkhatta, r±j± somo nis±karo.
52. Osadh²so himara½si, sasaªko candim± sas²;
s²tara½si nis±n±tho, u¼ur±j± ca m± pume.
53. Kal± so¼asamo bh±go, bimba½ tu maº¹ala½ bhave;
a¹¹ho tvaddho upa¹¹ho ca, v± khaº¹a½ sakala½ pume.
54. Addha½ vutta½ same bh±ge, pas±do tu pasannat±;
komud² candik± juºh±, kanti sobh± juti cchavi.
55. Kalaªko lañchana½ lakkha½, aªko’bhiññ±ºa lakkhaºa½;
cihana½ c±pi sobh± tu, param± susam± tha ca.
56. S²ta½ guºe, guºiliªg±, s²ta sisira s²tal±;
hima½ tuhina muss±vo, n²h±ro mahik± pyatha.
57. Nakkhatta½ joti bha½ t±r±, apume t±rako’¼u ca;
58. assayujo bharaºitth², sakattik± rohiº² pica;
migasira [magasira (s².)] madd± ca punabbasu, phusso [pusso (µ².)] c±silesa’pi.
59. M±gh± [magha (s².)] ca phaggun² dve ca, hatth± citt± ca sv±tipi;
vis±kh±’ nur±dh± jeµµh±, m³l±’ s±¼h± duve tath±.
60. Savaºo ca dhaniµµh± ca, satabhisajo pubbu’ttarabhaddapad±;
revatyap²ti kamato, satt±dhikav²sanakkhatt±.
61. Sobbh±nu kathito r±hu, s³r±d² tu navaggah±;
r±si mes±diko bhadda, pad± poµµhapad± sam±.
62. ¾dicco s³riyo s³ro, satara½si div±karo;
verocano dinakaro, uºhara½si pabhaªkaro.
63. A½sum±l² dinapati, tapano ravi bh±num±;
ra½sim± bh±karo bh±nu, akko sahassara½si ca.
64. Ra½si ±bh± pabh± ditti, ruci bh± juti d²dhiti;
mar²ci dv²su bh±nva½’su, may³kho kiraºo karo.
65. Paridhi pariveso tha, mar²ci migataºhik±;
s³rassodayato pubbu’, µµhitara½si siy±’ ruºo.
66. K±lo’ddh± samayo vel±,
tabbises± khaº±dayo;
khaºo dasacchar±k±lo,
khaº± dasa layo bhave.
67. Lay± dasa khaºalayo,
muhutto te siy± dasa;
dasa khaºamuhutto te, divaso tu aha½ dina½.
68. Pabh±tañca vibh±tañca, pacc³so kalla mapyatha;
abhidoso padoso tha,
s±yo sañjh± dinaccayo.
69. Nis± ca rajan² ratti, tiy±m± sa½var² bhave;
juºh± tu candik±yutt±, tamussann± timisik±.
70. Nis²tho majjhim± ratti, a¹¹haratto mah±nis±;
andhak±ro tamo nitth², timisa½ timira½ mata½.
71. Caturaªgatama½ eva½, k±¼apakkhacatuddas²;
vanasaº¹o ghano megha, paµala½ c±’¹¹haratti ca.
72. Andhatama½ ghanatame, pah±ro y±ma, saññito;
p±µipado tu dutiy±, tatiy±d² tith² [tithi, t±yati p±let²ti tithi, t±+iti (ºv±di) dvisu.
73. Pannaras² pañcadas², puººam±s² tu puººam±;
am±vas² pyam±v±s², thiya½ pannaras²’ par±.
74. Ghaµik± saµµhya’ horatto, pakkho te dasa pañca ca;
te tu pubb±par± sukka,
k±¼±, m±so tu te duve.
75. Citto ves±kha, jeµµho c±, s±¼ho dv²su ca s±vaºo;
poµµhap±da’ssayuj± ca, m±s± dv±dasa kattiko.
76. M±gasiro tath± phusso, kamena m±gha phagguº±;
kattika’ssayuj± m±s±, pacchima pubbakattik±.
77. S±vaºo nikkhaman²yo,
cittam±so tu rammako.
78. Caturo caturo m±s±, kattikak±¼apakkhato;
kam± hemanta gimh±na, vass±n± utuyo dvisu.
79. Hemanto sisira mut³,
cha v± vasanto ca gimha vass±n±;